Xây dựng Khu công nghiệp (KCN) sinh thái đang dần trở thành xu hướng tất yếu, tuy nhiên cũng đòi hỏi sự chung tay mạnh mẽ của các DN và sự hỗ trợ nhiều hơn từ phía các cơ quan chức năng. TP. Hải Phòng hiện có 2 KCN đang thí điểm xây dựng KCN sinh thái là KCN Nam Cầu Kiền và KCN DEEP C và bước đầu đã có những kết quả khả quan.

Đến KCN Nam Cầu Kiền (huyện Thủy Nguyên, TP Hải Phòng), nhiều người sẽ ngỡ đang đi vào công viên hay khu sinh thái nào đó. Không có những cột khói, tiếng ồn, bụi bặm… chỉ có những con đường rợp bóng cây xanh, khu vườn kỷ vật của Đại tướng Võ Nguyên Giáp hay cây đa 37 gốc mô phỏng trận địa Điện Biên Phủ năm xưa cùng những góc café thư giãn… Tất cả mang đến cảm giác thư thái, an lành. KCN này cũng có những điều đặc biệt như nhà máy xử lý nước thải tập trung trở thành nơi check-in của nhiều bạn trẻ, nguồn nước trong vắt của hồ cá koi trong khu vườn Nhật Bản chính là nước thải từ các nhà máy trong KCN sau khi qua xử lý…

Nam Cầu Kiền là 1 trong 2 KCN tại Hải Phòng đang thí điểm xây dựng KCN sinh thái và là KCN “100% do người Việt đầu tư”. Khoảng 1/3 diện tích được dành cho cây xanh, chuỗi cộng sinh tuần hoàn và văn hóa là những điểm nhấn của KCN này. Nước thải từ các nhà máy trong KCN sẽ được xử lý để rửa đường, nuôi cá; rác thải cũng được tái sử dụng để giảm chi phí cho các nhà đầu tư, giảm chi phí hạ tầng quản lý và bảo vệ môi trường.

Ông Thái Thành Nhân, Phó Trưởng Ban phát triển dự án KCN Nam Cầu Kiền cho biết, Nam Cầu Kiền vừa được công nhận là địa điểm nằm trong Chương trình du lịch văn hóa, lịch sử, trải nghiệm gắn với bảo vệ môi trường và hướng nghiệp dành cho học sinh trên địa bàn Hải Phòng và đang hướng tới là điểm du lịch văn hóa của Thành phố.

“KCN Nam cầu Kiền xây dựng được 3 mô hình kinh tế tuần hoàn, liên quan đến thép, nhựa và điện tử. Đầu ra của công ty thải ra các vật liệu lại là đầu vào nguyên liệu cho công ty khác. Tới đây KCN sẽ xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn liên quan đến năng lượng, làm sao để có thể tái tuần hoàn năng lượng, giảm phát thải carbon về 0”, ông Nhân cho hay.

Xây dựng và phát triển KCN sinh thái hướng tới phát triển bền vững đang trở thành xu hướng tất yếu. Theo quy định, để xây dựng KCN sinh thái, các doanh nghiệp không vi phạm bất cứ quy định gì trong đầu tư, sản xuất… trong vòng 3 năm trước thời điểm đăng ký chứng nhận KCN sinh thái và phải thực hiện ít nhất 1 cộng sinh công nghiệp, cùng các giải pháp sản xuất sạch hơn và sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên, giảm phát thải ra môi trường. Điều đó cũng đòi hỏi các DN phải đầu tư nhiều hơn, luôn đặt yếu tố môi trường lên hàng đầu.

Đại diện Công ty cơ khí Việt Nhật – một nhà đầu tư trong KCN Nam Cầu Kiền cho biết, trong ngành đúc, khí thải được sinh ra trong quá trình nấu luyện và mùi sơn phát sinh trong quá trình sơn sản phẩm. Công ty đã lắp đặt hệ thống hút bụi và hệ thống thu gom xử lý khí thải nấu luyện, cũng như mùi sơn để không bị phát tán ra môi trường. Ngoài ra, công ty đã trồng rất nhiều cây xanh và hoa để tạo cảnh quan xanh đẹp.

Trong KCN sinh thái, các DN không chỉ sử dụng chung các công trình kết cấu hạ tầng mà còn hợp tác với nhau trong tái sử dụng nguyên liệu, năng lượng dư thừa, chất thải, phế liệu của mình và của các doanh nghiệp khác nhằm giảm chi phí, nâng cao hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh.

Ông Koen Soenens, Giám đốc kinh doanh và marketing Tổ hợp KCN DEEP C cho rằng, việc này cần sự chung tay, vào cuộc và hợp tác chặt chẽ từ các doanh nghiệp và cả các đối tác, khách hàng trong KCN.

“Có nhiều kế hoạch và ý tưởng đang được thực hiện tại DEEP C hướng đến việc sử dụng năng lượng tái tạo. KCN sử dụng nước thải đã qua xử lý dùng cho mục đích công nghiệp, sử dụng rác thải để làm thành những con đường trong KCN… Để làm được việc này, ngoài quyết tâm của DEEP C sẽ liên quan rất nhiều đến khách hàng. KCN không thể trở thành KCN bền vững nếu khách hàng không hợp tác phát triển bền vững”, ông Koen Soenens cho biết.

Nghị định 35 năm 2022 của Chính phủ về quản lý KCN và KKT hiện là văn bản mới nhất, đầy đủ nhất với những quy định về tiêu chí xác định KCN sinh thái, ưu đãi đối với KCN sinh thái, doanh nghiệp sinh thái…

Ông Bùi Ngọc Hải, Phó Trưởng Ban BQL Khu kinh tế Hải Phòng cho biết, KCN sinh thái sẽ được rất nhiều ưu tiên và hỗ trợ, kể từ khi KCN được cấp chứng nhận là KCN sinh thái và DN được cấp chứng nhận là DN sinh thái. “Để được công nhận là KCN sinh thái phải mất rất nhiều khoản đầu tư. Trong quá trình tiến đến, KCN cần rất nhiều vốn, cần sự hỗ trợ mà điều kiện để vay vốn và hỗ trợ lại cần giấy chứng nhận”, ông Hải nêu khó khăn.

Theo ban quản lý KCN các địa phương và các DN đầu tư cơ sở hạ tầng KCN, vẫn cần có hướng dẫn, quy chuẩn rõ ràng hơn trong quy hoạch, xây dựng KCN sinh thái. Việc xây dựng KCN sinh thái cũng cần sự hỗ trợ nhiều hơn từ Chính phủ, chính quyền các địa phương và sự chung tay của cộng đồng các DN.