Cây sở còn gọi là trà mai, trà mai hoa, cây dầu chè, thường gặp ở nhiều vùng rừng núi Đông Bắc. Cây sở đi vào trong thi ca với những hình ảnh đẹp “Chiều biên giới, khi mùa đào hoa nở, khi mùa sở ra cây”, “Lối đèo xưa hoa sở trắng bên đồi”,…

Thoạt nhìn, cây sở chìm lẫn vào núi rừng. Chỉ khi mùa đông đến, hoa sở mới đồng loạt nở trắng rừng, phủ lên núi đồi một màu trắng tinh khôi, mộc mạc.

Hoa sở có màu trắng muốt, nhụy vàng ươm, hương thơm man mác. Hoa tựa như hoa chè nhưng lớn hơn nhiều, khoe hương sắc giữa những tán lá xanh.

Có thể nói hiếm có nơi nào có rừng sở rộng lớn và lâu năm như ở huyện biên giới Bình Liêu (Quảng Ninh). Đến đây vào những ngày tháng 12 này, khách phương xa không khỏi ngẩn ngơ giữa bạt ngàn rừng hoa trắng.

Sở là cây trồng bản địa tại đây từ những năm 1940. Từ năm 2014, Bình Liêu triển khai Dự án “Khôi phục và phát triển cây sở giai đoạn 2014-2020”, hiện diện tích rừng sở ở đây khoảng 400ha.

Cuộc sống của đồng bào Dao, Tày, Sán Chỉ nơi đây gần gũi với rừng sở, rễ cây dùng trị đau dạ dày; rễ và vỏ dùng để trị gãy xương, bong gân; vỏ phơi khô được dùng làm chất đốt,…

Sản phẩm giá trị nhất từ cây sở là dầu sở, ép từ hạt sở và sử dụng làm dầu ăn. Dầu sở có chứa hàm lượng omega 3,6,9 và nhiều dưỡng chất tốt cho cơ thể không thua kém dầu oliu nên có thể tăng cường sức đề kháng, chống ung thư, giảm béo,…

Quả sở sau khi thu hoạch được phơi khô, ép vỡ lấy hạt, rang nóng ở nhiệt độ cao sau đó ép lấy dầu. Dầu sở tinh lọc thu được không pha chế thêm bất cứ nguyên liệu gì, có mùi thơm đặc trưng và màu sắc bắt mắt. Bã thừa sau khi ép còn có thể dùng làm phân bón, làm sạch đầm tôm,…

Nhận thấy giá trị kinh tế từ dầu sở, người dân Bình Liêu đã bắt đầu phát triển chế biến dầu thay vì chỉ thu hoạch quả bán cho thương lái Trung Quốc. Tuy nhiên lượng cơ sở sản xuất còn ít, quy mô nhỏ.

Hiện sản lượng dầu từ 2.000-3.000 lít/năm, giá bán khá cao khoảng 400.000 đồng/lít. Đây là sản phẩm nông sản đặc trưng của Bình Liêu, chủ yếu bán lẻ trong các cửa hàng Mỗi xã, phường một sản phẩm của Quảng Ninh.

Ngoài đặc sản dầu sở, hoa sở cũng trở thành sản phẩm du lịch độc đáo của Bình Liêu. Rừng sở nở trắng vào dịp tháng 12 thu hút đông đảo khách du lịch tới miền biên viễn này.

Đây là cơ sở để Bình Liêu tổ chức Hội hoa sở thường niên từ năm 2015. Năm thứ 3 tổ chức, Hội hoa sở thu hút hàng vạn khách với các hoạt động giới thiệu văn hóa các dân tộc bản địa, trưng bày nông sản, thúc đẩy thương mại,…

Hội hoa sở đang trở thành thương hiệu của điểm đến hấp dẫn mới được khám phá này. Những hình ảnh đẹp về mùa hoa sở trong không gian rừng núi biên cương để lại những ấn tượng đẹp trong lòng du khách.

Tới năm 2020, diện tích rừng sở sẽ tăng lên khoảng 1.700 ha. Đồng thời theo đề xuất, nhà đầu tư từ Pháp sẽ mở nhà máy sản xuất dầu sở tại đây, mở ra cơ hội xuất khẩu sang thị trường châu Âu cho cây sở vùng biên cương./.

Theo VOV