Theo Quyết định số 320 của UBND tỉnh ban hành danh mục sản phẩm nông nghiệp chủ lực tỉnh Gia Lai, thì Chanh dây là 1 trong 9 cây ăn quả chủ lực của tỉnh với định hướng phát triển tập trung Chanh dây trên địa bàn 13/17 huyện, thị xã. Đến nay, Chanh dây được trồng ở nhiều địa phương trong tỉnh với tổng diện tích 2.700 ha, năng suất bình quân 70-100 tấn/ha/năm. Với giá trị kinh tế cao và thị trường tiêu thụ nhiều tiềm năng, đã có nhiều doanh nghiệp tham gia vào quá trình sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm này, có thể kể đến như: Công ty Cổ phần thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao Gia Lai, Công ty Cổ phần Nafoods, Công ty Cổ phần nông nghiệp quốc tế Hoàng Anh Gia Lai, HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Hùng Thơm,… Với sự tham gia của các doanh nghiệp, sản phẩm Chanh dây Gia Lai hiện không chỉ được tiêu thụ trong nước mà còn được xuất khẩu ra một số thị trường ở châu Á và châu Âu với những sản phẩm đa dạng từ quả tươi nguyên liệu đến sản phẩm chế biến từ Chanh dây.

Chị Đỗ Thị Mỹ Thơm, Giám đốc HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Hùng Thơm – huyện Mang Yang cho biết: “Để đảm bảo đầu ra, sản phẩm đến tay khách hàng an toàn thì chúng tôi sẽ hợp đồng với những thành viên làm mối sản xuất liên kết với cái cách canh tác theo sự giám sát của hợp tác xã. Những thành viên tham gia phải đảm bảo 100% mặt hàng đó có chất lượng tốt nhất theo phương án hữu cơ. Rồi những sản phẩm làm ra phải đảm bảo được thì chúng tôi làm bản test. Để đảm bảo nguồn này thì quy trách nhiệm về cho thành viên với mức giá ưu đãi, cao hơn thị trường”.

Trong quá trình phát triển của vùng đất Gia Lai có lẽ cây cà phê gắn bó lâu nhất. Cà phê được xem là cây công nghiệp chủ đạo, được trồng chủ yếu từ giai đoạn 1980-1987, ban đầu trồng trong các nông trường quốc doanh rồi dần mở rộng ra các hộ gia đình. Trong giai đoạn từ năm 1996 đến nay, ngành cà phê Gia Lai đã có những bước phát triển lớn. Hiện tại, cây cà phê đã vươn lên trở thành cây công nghiệp mang lại giá trị kinh tế cao thứ hai cho toàn tỉnh. Với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng khá phù hợp cho cây sinh trưởng, phát triển cho năng suất ổn định với hương vị đắng đậm đà, có hậu vị, với mùi hương đặc trưng lan tỏa, lôi cuốn. Hiện nay, trên 90% sản lượng cà phê Gia Lai sau thu hoạch chỉ được đưa vào chế biến dưới dạng cà phê nhân, sau đó được xuất khẩu hoặc bán cho các công ty sản xuất, xuất khẩu trong nước. Để thúc đẩy ngành hàng cà phê phát triển, tỉnh Gia Lai đã xây dựng các cơ chế chính sách hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm xuất khẩu. Cụ thể, tỉnh hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong sản xuất để tăng năng suất, đổi mới công nghệ sơ chế, bảo quản, chế biến sâu. Đồng thời, đẩy mạnh chương trình tái canh cây cà phê với mục tiêu nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, góp phần tăng kim ngạch xuất khẩu cà phê trong thời gian tới. Cùng với đó, các ngành chức năng hỗ trợ cá nhân, doanh nghiệp xây dựng nhãn hiệu, chứng nhận, chỉ dẫn địa lý nhằm tăng giá trị sản phẩm hàng hóa.

Ông Nguyễn Ngọc Cường – Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Gia Lai cho biết: “Sở Khoa học đã chuẩn bị các mặt căn cứ pháp lý mà còn khảo sát thực tế của các công ty để khảo sát rõ hơn để khả năng xây dưng chỉ dẫn hiệu quả và bền vững. Chúng tôi chuẩn bị tất cả nội dung đủ điều kiện và khảo sát từ thực tiễn bởi thực tiễn chính là xây dựng sản phẩm phát triển bền vững trong tương lai.”

Nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế cũng như đẩy mạnh việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm đặc sản, sản phẩm chủ lực của địa phương, trong những năm gần đây Sở Khoa học và Công nghệ triển khai nhiều hoạt động nhằm hỗ trợ, xây dựng bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ cho các sản đặc sản thông qua việc xây dựng nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể, chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm địa phương. Qua công phát triển tài sản trí tuệ cho sản phẩm địa phương trong giai đoạn 2016-2020 Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Gia Lai đã hỗ trợ và chủ trì lập hồ sơ xác lập quyền cho 09 sản phẩm địa phương. Với  chỉ dẫn địa lý cho cây Cà phê Gia Lai và Chanh dây Gia Lai đang giai đoạn hoàn thiện hồ sơ.

Ông Lưu Đức Thanh –  Giám đốc Trung tâm thẩm định Chỉ dẫn địa lý và nhãn hiệu Quốc tế, Cục Sở hữu trí tuệ cho biết: “Khi chúng ta xây dựng chỉ dẫn địa lý thì chúng ta sẽ đảm bảo sản phẩm đấy là nó được kiểm soát theo quy trình nghiêm ngặt từ khâu sản xuất ra đến thị trường đến tay người tiêu dung, vì lý do đấy người tiêu dùng sẽ yên tâm mà sử dụng sản phẩm của mình và thứ hai nữa là nhờ xây dựng được thương hiệu như vậy chúng ta mới có thể có cơ hội để quảng bá để tiếp thị để mà giới thiệu sản phẩm của mình đối với đồng bào trong nước cũng như là đối với người tiêu dùng quốc tế.”

Chỉ dẫn địa lý là dấu hiệu dùng để chỉ sản phẩm có nguồn gốc từ khu vực, địa phương, vùng lãnh thổ hay quốc gia cụ thể với những tiêu chí đánh giá. Tuy nhiên, việc xây dựng chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm còn những khó khăn về việc đánh giá tính bền vững, đặc trưng của sản phẩm. Để hoàn thành được nhiệm vụ này, ngoài sự hỗ trợ của ngành chức năng thì doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân cần bắt tay, liên kết để xây dựng hệ thống sản xuất để tạo ra sản phẩm, hàng hóa có chất lượng và tạo đà thúc đẩy phát triển ổn định, lâu dài.

Thúy Diện, Duy Linh