Xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh là vùng đất còn lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống đặc trưng của đồng dào DTTS như dệt thổ cẩm, đan lát, cồng chiêng. Do đó, thời gian qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Ia Mơ Nông đã triển khai nhiều hoạt động nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Jrai.
Được thành lập từ năm 2018, Câu lạc bộ dệt thổ cẩm ở làng Kép 2, xã Ia Mơ Nông đã thu hút hơn 30 nghệ nhân ở mọi lứa tuổi tham gia, trong đó có những thành viên kì cựu như bà Rơ Châm Monh. Gắn bó với nghề dệt từ thuở còn đôi mươi, đến nay tuy tuổi đã ngoài 70, sức khỏe đã yếu và đôi mắt không còn được tinh anh như xưa, nhưng mỗi lần ngồi vào khung cửi, bà quên cả thời gian, quên cả mệt mỏi để làm ra những tấm thổ cẩm với nhiều hoa văn bắt mắt, tinh xảo. Điều khiến bà Rơ Châm Monh hạnh phúc nhất khi tham gia vào Câu lạc bộ chính là được tiếp lửa cho thế hệ trẻ gìn giữ nghề dệt thổ cẩm thủ công truyền thống của người Jrai.
Bà Rơ Châm Monh – Nghệ nhân Làng Kép 2, xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh bày tỏ: “Mình biết dệt từ khi còn thanh niên, đến nay đã hơn 50 năm rồi. Ở nhà còn 2 khung dệt được truyền lại từ thời bà, thời mẹ của mình. Yêu cái nghề này lắm, chỉ mong lớp trẻ sau này cũng như mình, biết dệt vải thổ cẩm này để giữ gìn văn hóa của người Jrai.”
Say mê với tiếng cồng, tiếng chiêng từ thuở nhỏ đến khi mái tóc đã hoa râm, nghệ nhân Rơ Châm Kok ở làng Kép 2 là người tích cực nhất cùng với chính quyền xã Ia Mơ Nông động viên dân làng duy trì đội cồng chiêng và múa xoang. Đội chiêng của xã đã từng được mời tham gia trình diễn ở nhiều sự kiện văn hóa. Bên cạnh đó, ông còn giảng dạy cồng chiêng cho các em nhỏ trong làng để lưu truyền các giá trị không gian văn hóa cồng chiêng cho thế hệ trẻ.
Ông Rơ Châm Kok – Nghệ nhân Làng Kép 2, xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh chia sẻ: “Từ năm 18 tuổi anh học đánh cồng chiêng rồi, đến bây giờ thì cũng không giỏi đâu cũng bình thường thôi mà trong làng ít người dạy cho lũ trẻ nên anh nhận dạy cho lũ trẻ để truyền lại sợ mất nét văn hóa Jrai. Từ ngày xưa ông làng bà truyền lại cho anh thì anh phải truyền lại cho lũ trẻ sau này. Hàng tháng thì tập cho nó 1-2 bài để giữ lại nét truyền thống của người Jrai mình.”
Xã Ia Mơ Nông hiện có 6 thôn làng với trên 82% dân số là người đồng bào dân tộc Jrai. Bà con DTTS trong xã vẫn còn gìn giữ nhiều nét văn hóa đặc trưng qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, trong nhịp sống hiện đại ngày nay, nhiều giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng dân tộc Jrai đang có nguy cơ bị mai một. Đó là điều trăn trở của chính quyền địa phương và những nghệ nhân lớn tuổi như bà Rơ Châm Monh hay ông Rơ Châm Kok.
Ông Rah Lan Thanh – Phó Chủ tịch UBND xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh cho biết: “Để mà gìn giữ bản sắc, phong tục của người dân tộc thiểu số Jrai ở xã Ia Mơ Nông nói riêng và huyện Chư Păh nói chung thì xã Ia Mơ Nông đã triển khai đồng loạt đến cán bộ, Đảng viên, phân công phụ trách các thôn làng. Vừa rồi cũng phối hợp với trường CĐSP Gia Lai tổ chức dạy chiêng cho lớp trẻ để sau này là không mai một truyền thống. Xã cũng đã thành lập được 1 điểm du lịch cộng đồng, có tổ đan lát, cồng chiêng, dệt thổ cẩm, tạc tượng. UBND xã cũng triển khai đến toàn thể bà con là tổng hợp lại danh sách các nghệ nhân, nhất là nghệ nhân có nhiều kinh nghiệm để truyền đạt lại cho con cháu sau này, trách nhiệm của xã Ia Mơ Nông là luôn luôn đi đầu trong vấn đề này.”
Với những giải pháp đã và đang được triển khai thực sẽ góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của người dân bản địa ở xã Ia Mơ Nông nói riêng và trên địa bàn huyện Chư Păh nói chung.
Thùy Dung – Văn Cảnh – Quốc Cường