Phát huy những giá trị về văn hóa, văn nghệ của dân tộc; dưới ánh sáng soi đường của Đảng, 50 năm sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975-30/4/2025), nền văn hóa, văn học, nghệ thuật Gia Lai đã có những đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh, góp phần xây dựng con người Gia Lai phát triển toàn diện.
Dòng chủ lưu tư tưởng trong hoạt động sáng tạo văn học, nghệ thuật trên địa bàn tỉnh Gia Lai trong 50 năm qua luôn hướng đến truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết, nhân văn; ca ngợi những gương chiến đấu, anh dũng hy sinh trong các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm; quảng bá nét đẹp về vùng đất, văn hóa, con người Gia Lai, gắn với phương châm bảo tồn, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của cộng đồng các dân tộc… góp phần định hướng tư tưởng chính trị, cổ vũ phong trào thi đua yêu nước; lên án cái xấu, cái ác trong xã hội, thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội và xây dựng con người Gia Lai phát triển toàn diện…
Công tác nghiên cứu khoa học và lập các dự án nghiên cứu phục dựng, bảo tồn các lễ hội, các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể, các nghề thủ công truyền thống, nét sinh hoạt văn hóa đặc trưng của người Jrai, Bahnar; khôi phục, nâng tầm các lễ hội truyền thống được chú trọng. Nhiều lễ hội tiêu biểu có giá trị phục vụ cho phát triển du lịch văn hóa, như: Cồng chiêng, nhà rông truyền thống, các lễ hội mừng lúa mới, cúng bến nước, lễ cầu mưa… được quan tâm phục dựng. Hầu hết các địa phương đã tiến hành khảo sát, điều tra, thống kê một cách quy mô, chính xác các lễ hội, nhạc cụ truyền thống, cồng chiêng, số lượng nghệ nhân để có hướng bảo tồn và phát huy. Hiện trên địa bàn tỉnh còn lưu giữ được 5.655 bộ cồng chiêng; có gần 900 nghệ nhân đánh chiêng giỏi, trên 60 nghệ nhân biết chỉnh chiêng và nhiều nghệ nhân thuộc các lĩnh vực văn hóa dân gian khác nhau, như: Đan lát, dệt thổ cẩm, kể khan, tạc tượng nhà mồ, chế tác nhạc cụ T’rưng…
Từ khi được UNESCO công nhận Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên là Kiệt tác truyền khẩu và Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, Gia Lai đã duy trì tổ chức thường xuyên liên hoan cồng chiêng cấp huyện và cấp tỉnh gắn với các hoạt động quảng bá du lịch, lịch sử, văn hóa của tỉnh, tiêu biểu như: Đã tổ chức thành công Festival Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên tại Gia Lai năm 2018, Liên hoan trình diễn di sản văn hóa phi vật thể “Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên” tại Gia Lai năm 2023, Ngày Hội Văn hóa các dân tộc tỉnh Gia Lai các năm 2022, 2023, 2024, 2025 và các chương trình: “Cồng chiêng cuối tuần – Thưởng thức và Trải nghiệm”, “Sắc màu văn hóa Gia Lai – Bảo tồn và Phát triển” được tổ chức tại Quảng trường Đại Đoàn Kết vào dịp cuối tuần đã để lại những ấn tượng tốt đẹp trong lòng du khách…
Những danh hiệu, giải thưởng, khen thưởng tiêu biểu của tỉnh tính từ 1975 đến nay, gồm: 02 nghệ sĩ được phong tặng Nghệ sĩ Nhân dân; 08 nghệ sĩ được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú; 03 nghệ sĩ được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật…
NSND Đinh Xuân La chia sẻ: “Trải qua 50 năm sau ngày giải phóng đất nước, bản thân đã đi theo tiếng gọi của Tây Nguyên, có mặt ở Gia Lai đây và dành trọn thanh xuân cho vùng đất này, xúc động, tự hào lắm…”
NSƯT Đặng Công Hưng – Phó Chủ tịch Phụ trách Hội VHNT tỉnh Gia Lai cho biết: “50 năm qua, văn học, nghệ thuật Gia Lai đã đạt được nhiều thành tựu, trong đó có sự quan tâm, đầu tư rất lớn của Đảng, Nhà nước, của Tỉnh ủy, UBND tỉnh bằng những nguồn kinh phí cụ thể nên đã có nhiều động lực để phát triển đi lên…”
Phát biểu tại Hội nghị Tổng kết 50 năm nền Văn học, nghệ thuật tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975-30/4/2025), được Tỉnh ủy Gia Lai tổ chức mới đây, đồng chí Châu Ngọc Tuấn – Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh đánh giá cao và tri ân những đóng của đội ngũ văn nghệ sĩ Gia Lai qua các thời kỳ.
Đồng chí Châu Ngọc Tuấn – Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Gia Lai trao đổi: “Chặng đường 50 năm sau ngày thống nhất đất nước là quãng thời gian đầy ý nghĩa, ghi dấu bao nỗ lực, tâm huyết và sáng tạo không ngừng nghỉ của nhiều thế hệ văn nghệ sĩ, nghệ nhân tỉnh nhà. Trong điều kiện còn nhiều khó khăn, từ những buôn làng xa xôi đến đô thị đang phát triển, các anh chị em đã miệt mài lao động nghệ thuật, mang trái tim nhạy cảm và tài năng để khắc họa vẻ đẹp của con người và vùng đất Gia Lai. Nhiều người đã dành cả cuộc đời, vượt qua những giới hạn về vật chất, âm thầm sáng tác những tác phẩm lay động lòng người, ghi dấu những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số.”
Văn học, nghệ thuật Gia Lai trong suốt nửa thế kỷ qua được bắt đầu bằng dấu mốc hòa bình, thống nhất cùng với bản sắc văn hoá của tỉnh nên đã phát triển và để lại những dấu ấn riêng biệt, như trong phát biểu của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Lễ Kỷ niệm 90 năm Ngày thành lập tỉnh Gia Lai (24/5/1932 – 24/5/2022). Thủ tướng nhấn mạnh: Cả 3 yếu tố (con người, thiên nhiên và truyền thống lịch sử văn hóa) thì Gia Lai đều có thế mạnh, tỉnh có khả năng phát triển nhanh và bền vững. Gia Lai và các bộ, ngành phải trăn trở, suy nghĩ để phát huy tối đa các yếu tố này, biến truyền thống thành nguồn lực, di sản thành tài sản…
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn manh: “Phát huy mạnh mẽ truyền thống cách mạng anh hùng, tinh thần yêu nước của đồng bào các dân tộc. Tập trung giữ gìn, phát triển và khai thác các giá trị văn hóa bản sắc độc đáo, như: Lễ Pơthi, mừng lúa mới, mừng nhà rông… và các loại cồng chiêng, đàn đá, đàn goong, T’rưng…; bảo vệ và phát huy giá trị khảo cổ về thời đại Sơ kỳ Đá cũ cách đây 80 vạn năm tại địa phương… Gia Lai của chúng ta có một lịch sử đáng tự hào, một tương lai đầy triển vọng và nhiều hứa hẹn. Với những thành tựu đạt được, những kinh nghiệm đã tích lũy được suốt mấy chục năm xây dựng, trưởng thành, nhất là với những tiềm năng, lợi thế sẵn có, như lời thơ của tác giả Thiên Ân:“Cao nguyên lộng gió bạt ngàn/Bốn mùa mát mẻ thiên đàng là đây”.
Có thể khẳng định: Sau 50 năm thống nhất đất nước, nền văn hóa, văn học, nghệ thuật tỉnh Gia Lai đã gặt hái được những thành tựu to lớn, đầy tự hào, tạo lập dấu mốc để tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của văn hóa, văn học, nghệ thuật trong đời sống đương đại, góp phần xây dựng quê hương Gia Lai, nơi văn hóa – nghệ thuật luôn là sức mạnh nội sinh, nguồn động lực mạnh mẽ, nâng cao đời sống tinh thần của mỗi người dân vững bước tiến lên trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Nhóm Phóng viên