Chiến thắng Đak Pơ (24/6/1954) được ví là “Điện Biên Phủ ở Liên khu V”. Chiến thắng Đak Pơ oanh liệt thể hiện nghệ thuật quân sự độc đáo của Quân đội nhân dân Việt Nam. Đơn vị chủ lực thực hiện trận đánh là Trung đoàn 96 dù mới tái thành lập chưa đầy 2 tháng, song dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo tài tình của Trung đoàn trưởng Nguyễn Minh Châu đã phối hợp với quân và dân địa phương làm nên chiến thắng huyền thoại. Dù nay đều đã trên 90 tuổi, có người đã gần 100 tuổi; song trong tâm trí những cựu chiến binh Trung đoàn 96 vẫn luôn khắc ghi hình ảnh về người Trung đoàn trưởng Nguyễn Minh Châu mưu lược và giản dị.
Trung đoàn 96 được tái thành lập ngày 01/5/1954, tại vùng Căn cứ địa cách mạng xã Bình Quang (nay là xã Vịnh Thịnh, huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định). Ngay sau khi được tái thành lập, từ Vĩnh Thịnh, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 96 dưới sự chỉ huy của Trung đoàn trưởng Nguyễn Minh Châu đã băng rừng, vượt suối với “gan vàng dạ sắt”, “chân trần chí thép” lên khu vực An Khê, Đak Pơ để đánh địch rút quân từ An Khê về thị xã Pleiku trên tuyến đường 19 độc đạo. Dù chênh lệnh quá lớn khi quân địch gấp hơn 5 lần quân số của ta và được trang bị hỏa lực mạnh; song với tinh thần anh dũng, không quản ngại gian khổ, hy sinh và trước sự động viên, khích lệ của Trung đoàn trưởng Nguyễn Minh Châu, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 96 đều thể hiện tinh thần quyết chiến, quyết thắng trước trận đánh.
Ông Phạm Hồng Thố – Cựu chiến binh Trung đoàn 96 cho biết “Trước trận đánh thì ông phổ biến, giao nhiệm vụ cho từng bộ phận một. Từ Đại đội rồi giao đến Trung đội; rồi lại đi kiểm tra bố trí và bố trí xong rồi thì mới rút ra xa.”
Ông Thái Diệp – Cựu chiến binh Trung đoàn 96 chia sẻ “Anh em chiến sĩ thì rất là dũng cảm và đồng chí Nguyễn Minh Châu là Trung đoàn trưởng rất là giỏi và có tính quyết đoán. Ông lo chạy ngược, chạy xuôi và chỉ đạo rất là cụ thể từng đơn vị để chiến đấu thắng lợi; tinh thần dũng cảm của anh Châu chúng tôi rất là khâm phục.”
Chiến thắng Đak Pơ thể hiện nghệ thuật quân sự tài tình, độc đáo của Quân đội nhân dân Việt Nam mà trực tiếp là người Trung đoàn trưởng Nguyễn Minh Châu với tài trí, mưu lược đã tận dụng tốt địa hình hiểm và địa vật để bố trí trận địa phục kích liên hoàn, chặn đầu, khóa đuôi trên đường 19 độc đạo để phục kích đánh địch rút quân tại đoạn đường quanh co, khúc khuỷu của tuyến đường 19 độc đạo. Nhờ sự bố trí trận địa như vậy nên dù lực lượng của địch rất đông gấp nhiều lần về quân số và vũ khí so với ta; trong đó có Binh đoàn cơ động 100 quân viễn chính Pháp là đơn vị thiện chiến hàng đầu thế giới lúc bấy giờ và là con bài át chiến lược của Quân đội Pháp trong chiến tranh Đông Dương đã phải chịu thất bại nặng nề và bị tiêu diệt gọn.
70 năm đã trôi qua, song những cựu chiến binh Trung đoàn 96 anh hùng đều luôn khâm phục về tài chỉ huy của Trung đoàn trưởng Nguyễn Minh Châu trong trận đánh Đak Pơ – một vị chỉ huy mưu lược và giản dị.
Ông Nguyễn Anh Hồi – Cựu chiến binh Trung đoàn 96 nói “Anh Châu lúc đó là Trung đoàn trưởng và sau này là lên Thượng tướng là một con người rất linh hoạt. Cái tác phong bình thường thì thấy ông trầm trầm thôi nhưng mà rất nhanh nhẹn, từ cái phát biểu, từ cái lệnh rất là cụ thể, phải nói là một Trung đoàn trưởng mẫu mực, dũng cảm, táo bạo, anh bố trí trận đánh như thế phải nói là một Trung đoàn trưởng rất có trình độ.”
Sau khi giành thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Pháp, Trung đoàn trưởng Nguyễn Minh Châu tiếp tục tham gia, có nhiều đóng góp to lớn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ và được phong quân hàm Thượng tướng. Từng đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng trong Quân đội nhân dân Việt Nam, Thượng tướng Nguyễn Minh Châu được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Huân chương Hồ Chí Minh cùng nhiều danh hiệu cao quý khác. Thượng tướng Nguyễn Minh Châu sinh năm 1921 và mất năm 1999, được đánh giá là một vị tướng mưu lược và giản dị./.
Hà Đức – Đức Hải – Viễn Khánh – R’Piên