Xuất phát từ thực tế trên, năm 2019, mô hình hợp tác chiến lược trong sản xuất Khoai Tây Bền Vững tại Việt Nam do Nhóm công tác Rau quả thuộc Đối tác phát triển nông nghiệp bền vững Việt Nam, đứng đầu là Syngenta và PepsiCo đã phối hợp với các đối tác cùng một số tổ chức phi chính phủ triển khai. Thông qua dự án, nông dân trồng khoai tây sẽ được hỗ trợ về giống, tư vấn về kỹ thuật, áp dụng cơ giới hóa, cung cấp vật tư đầu vào và hỗ trợ đảm bảo đầu ra cho sản phẩm sau thu hoạch. Việc đồng bộ các giải pháp mang tính căn cơ đã góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và hệ số sử dụng đất trên một đơn vị diện tích, luân canh cây trồng, cải tạo đất, nâng cao thu nhập cho nông dân.

Ông Dương Ngọc Hùng – Xã Ia Tiêm, huyện Chư Sê, Gia Lai nói: “Trước nhà trồng khoai lang, giá bấp bênh. Từ ngày Pepsico hội thảo mình cũng thí nghiệm được 3 vụ rồi, thấy ổn định về sản lượng, công ty hỗ trợ phân bón, giống, bà con không suy nghĩ vốn đầu tư. Giá cả ký hợp đồng rõ ràng, ổn định. Lúc thu hoạch 2 vụ vừa rồi có lãi, thấy phấn khởi nên tiếp tục trồng vụ 3.”

Sau gần 4 năm xây dựng và phát triển các mô hình khoai tây ở Tây Nguyên, diện tích, sản lượng cũng như thu nhập của người dân tham gia dự án đã có sự cải thiện rõ rệt. Nếu như niên vụ 2018 – 2019, diện tích khoai tây chỉ đạt 400 ha với gần 600 nông dân tham gia, thì đến giai đoạn 2021 – 2022, diện tích canh tác khoai tây đã tăng gấp 3 lần với 1.269 ha. Năng suất khoai tây trung bình có thể đạt trung bình 30-35 tấn/ha, thậm chí có thể lên 50 tấn/ha. Hiện nay mô hình đang triển khai trên địa bàn các tỉnh Lâm Đồng, Đắk Lắk, Gia Lai… Trong đó, tỉnh Gia Lai đã phát triển được 550 ha, dự kiến đến năm 2025 sẽ phát triển lên 1.000 ha. Một loạt giải pháp thông minh đã được ứng dụng vào chuỗi sản xuất, từ các giải pháp bảo vệ thực vật từ Syngenta, số lần phun thuốc được giảm đến 2 lần so với tập quán nông dân. Việc đưa hệ thống tưới nước thông qua Apps được ứng dụng vào sản xuất, giúp giảm gần 18% lượng nước tưới, bón phân cũng được thực hiện thông qua hệ thống tưới nước này, giúp bà con có thể tiết kiệm đến 11% lượng phân bón hóa học.

Ông Phạm Huy Thắng – Giám đốc Nghiên cứu và Phát triển Nông dược, Công ty Syngenta Việt Nam nói: “Trong chuỗi giá trị này, Syngenta đóng vai trò đồng hành cùng người nông dân trồng khoai tây hiểu rõ về kỹ thuật trồng trọt, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn hiệu quả và có trách nhiệm; đồng thời chia sẻ, áp dụng các công nghệ, giải pháp bảo vệ thực vật mới…Những điều này sẽ giúp khắc phục điểm yếu về năng suất, chất lượng thương phẩm. Qua đó, giúp người nông dân có mức thu nhập ổn định, yên tâm gắn bó hơn với loại cây trồng này.”

 Sự hợp tác giữa các tập đoàn lớn trong chuỗi sản xuất – tiêu thụ khoai tây đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc thúc đẩy sản xuất khoai tây bền vững, tăng tỉ lệ khoai tây nội địa và chủ động nguồn nguyên liệu trong hoạt động chế biến thực phẩm. Sản phẩm khoai tây thu được không chỉ đáp ứng được tiêu chuẩn nội địa mà còn có chất lượng phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế.

Ông Nguyễn Kim Hành  – Giám đốc Nông học, Công ty PepsiCo Việt Nam cho biết: “Hai điểm quan trọng trong chuỗi cung ứng, thứ nhất là sự ổn định trong chuỗi cung ứng. Vì hàng năm các công ty thường nhập khoai rất nhiều, khi tham gia vào chuỗi liên kết thì ổn định được nguồn cung và đảm bảo chất lượng của khoai tây. Vì trồng với công nghệ mới không chỉ cao hơn khu vực Châu Á mà cả khoai tây nhập châu Âu và Mỹ. Đó là điểm chúng tôi rất tự hào.”

Ông Lê Văn Đức – Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ NN &PTNTtrao đổi: “Tại Gia Lai chúng ta đã làm được khâu liên kết từ sản xuất giống cho đến canh tác  sản xuất, chúng ta đã áp các tiến bộ KHKT , trong đó có đưa được các loại phân bón, thuốc BVTV đảm bảo an toàn đồng thời liên kết được các nhà thu mua để gia tăng giá trị sản phẩm qua chế biến sâu của khoai tây. Đây là mô hình khi sản xuất tập trung rất triển vọng vừa cho người sản xuất, doanh nghiệp cung ứng đầu vào, đặc biệt thuận lợi cho doanh nghiệp chế biến sâu. Mô hình này rất triển vọng đối với vùng Tây Nguyên.”

Với những hiệu quả thiết thực từ mô hình, trong giai đoạn 2022 – 2025, các bên trong chuỗi liên kết sẽ tiếp tục triển khai và mở rộng dự án phát triển nông trại khoai tây kiểu mẫu tại một số tỉnh Tây Nguyên như Lâm Đồng, Đắk Lắk và Gia Lai. Dự án đặt mục tiêu mở rộng quy mô sản xuất đạt trên 2.000 ha với hơn 1.000 nông dân tham gia, hướng đến giúp nông dân tăng năng suất và chất lượng khoai tây, đem về lợi nhuận cao và thích ứng với biến đổi khí hậu, góp phần vào công cuộc bảo vệ môi trường trong nông nghiệp.

Hồng Uyên – Ksor Tuối