Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Võ Ngọc Thành đã nhấn mạnh về tầm quan trọng của vị trí địa lý, đến các giá trị lịch sử của An Khê trong sự phát triển chung của tỉnh, đặc biệt là vai trò của 3 anh em Nhà Tây Sơn: Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ trong lịch sử chống giặc ngoại xâm giữ nước cuối thế kỷ 18.

Nhiều tài liệu, di tích, chứng minh rằng; vùng đất An Khê ngày xưa (bao gồm cả An Khê, Đăk Pơ, Kbang, Kông Chro ngày nay) có sự phát triển mạnh mẽ, thịnh vượng từ hàng trăm năm về trước. Chính vì lẽ đó, năm 1771, Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ chọn vùng Tây Sơn thượng đạo, thuộc An Khê ngày nay làm căn cứ địa buổi đầu dựng cờ khởi nghĩa, để sau đó đánh tan quân Xiêm và quân Mãn Thanh xâm lược, thống nhất giang sơn, ghi thêm một mốc son chói lọi trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.

GS,NGND Phan Huy Lê –Chủ tịch danh dự Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam phát biểu: “Tây Sơn Thượng đạo đã để lại cho chúng ta tài sản vô giá. Thứ nhất là các di sản vật thể, di tích vật chất. Chúng ta đã biết như nền nhà ông Nhạc, cánh đồng Cô Hầu, lũy …cái đó là cần phải bảo vệ thật tốt. Nhưng nhấn mạnh là có truyền thống tinh thần mà hiện nay ít người nói tới, theo tôi là cực kỳ quan trọng. Trong đó nổi bật lên hai truyền thống là yêu nước  và quật cường”

Để làm rõ vấn đề này, Hội thảo khoa học “Tây Sơn Thượng đạo trong khởi nghĩa Tây Sơn” được tổ chức nhằm tiếp tục nêu bật ý nghĩa, giá trị lịch sử, văn hóa của các di tích, góp phần phát triển kinh tế, xã hội, đặc biệt là trên lĩnh vực du lịch của thị xã An Khê và các huyện vùng Đông Bắc Gia Lai trong xu thế hội nhập.

GS,TS,NGND Nguyễn Quang Ngọc – Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam nêu: “Mục tiêu chính mà Hội thảo muốn hướng tới là trên cơ sở nhận thức khoa học về Tây Sơn Thượng đạo trong khởi nghĩa Tây Sơn tiến hành bàn thảo việc vận dụng, xử lý, giải cho ra bài toán về mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển bền vững đô thị An Khê. Sức trường tồn của Tây Sơn Thượng đạo, truyền thống đoàn kết Kinh – Thượng, các di sản vật thể, phi vật thể…liệu có tham gia đóng góp được gì? Và tham gia góp như thế nào vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đô thị hóa bền vững ở thị xã An Khê hiện nay”.

Đóng góp tại Hội thảo, nhiều tác giả thuộc các viện nghiên cứu, các trường đại học trong cả nước, cán bộ chuyên môn và quản lý ở tỉnh Gia Lai, thị xã An Khê, trong đó có 01 tác giả nước ngoài, đã đưa ra hàng chục ý kiến tham luận. Trong đó tập trung nhiều nhất vào 2 nội dung cơ bản đó là vị trí, vai trò của Tây Sơn thượng đạo trong khởi nghĩa Tây Sơn; Công tác Bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích Tây Sơn thượng đạo. Đây là cơ sở quan trọng, cần thiết nhằm bảo tồn và quảng bá, giới thiệu giá trị quần thể di tích Tây Sơn thượng đạo, tạo thêm điểm nhấn du lịch văn hóa, lịch sử của tỉnh Gia Lai nói chung, thị xã An Khê nói riêng trong thời gian tới đây.

Bà Nguyễn Thị Thanh Lịch – Bí thư Thị ủy, Chủ tịch HĐND thị xã An Khê cho biết: “Qua hội thảo vào qua bề dày lịch sử, cũng như các tài liệu chúng ta thấy rằng vùng đất An Khê là vùng đầu tiên của người Kinh lên Tây Nguyên. Và nhà Tây Sơn thành công được, cũng là có sự đồng lòng, góp sức lớn từ cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên. Hiện nay, tình đoàn kết Kinh – Thượng vẫn tiếp tục giữ vai trò to lớn trong phát triển kinh tế – văn hóa xã hội ở vùng đất này. Mong muốn rằng qua đoàn kết Kinh – Thượng thì chúng tôi sẽ cùng nhau để phát triển kinh tế, phát triển một cách bền vững, lấy văn hóa làm nền tảng và mong muốn được phát huy vào bảo tồn đặc biệt là những giá trị văn hóa của người Banah, người Jarai nói riêng cũng như các dân tộc Tây Nguyên nói chung trên vùng đất này”.

Mặc dù đây là lần đầu tiên tỉnh Gia Lai tổ chức Hội thảo khoa học “Tây Sơn thượng đạo trong khởi nghĩa Tây Sơn” nhưng bước đầu đã mang lại những thành công đáng ghi nhận. Chính những ý kiến đóng góp, những luận cứ khoa học tại Hội thảo sẽ góp phần giúp tỉnh Gia Lai nói chung, thị xã An Khê nói riêng có những quyết sách đúng đắn, hợp lý về vùng đất Tây Sơn thượng đạo – Quần thể di tích văn hóa lịch sử đặc sắc đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 1991, đặc biệt là bảo vệ, gìn giữ và phát huy các giá trị di tích trong thời gian tới./.

Thu Thủy – Bích Thủy-  R’Piên – Cao Duy