Gia Lai vốn rất phù hợp để phát triển cây chanh dây và hiện nay đang dẫn đầu cả nước về diện tích với hơn 4 ngàn ha, thực tế con số này có thể còn cao hơn nữa. Ngoài giống chanh dây tím Đài Nông là chính thì vừa qua, Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Gia Lai đã có Quyết định công nhận giống chanh dây đầu dòng hương ổi của HTX Nông nghiệp dịch vụ thương mại tổng hợp Tân Lộc Phát ở xã Kon Chiêng, huyện Mang Yang. Đây là HTX đầu tiên của tỉnh Gia Lai lai ghép thành công và phát triển giống chanh dây vàng hương ổi. Hướng đi mới này đã giúp thành viên HTX có thu nhập ổn định và hướng đến liên kết mở rộng vùng nguyên liệu.
Anh Trần Mạnh Hưng – Giám đốc HTX Nông nghiệp dịch vụ thương mại tổng hợp Tân Lộc Phát cho biết, năm 2017, HTX trồng 3 ha chanh dây tím nhập khẩu từ Đài Loan. Tuy nhiên, trong quá trình canh tác, HTX phát hiện một số cây bị chết nhưng ở mắt ghép đã ra chồi thực sinh và cho quả màu vàng. Khi chín, quả có vị ngọt thanh, hạt nhỏ, đặc biệt là có mùi thơm của ổi. Từ những nguồn gen quý hiếm này, HTX đã lựa chọn các cây nổi trội để khai thác hom ghép. Qua nhiều lần chọn lọc và ghép lai tạo, đơn vị đã cho ra giống chanh vàng hương ổi. Anh Hưng cho biết: “Giống chanh dây hương ổi mang nguồn gen của cây thực sinh. Mức độ sinh trưởng như chanh tím khoảng 5 tháng là được thu rộ, còn chanh này khoảng 6 tháng mới được thu rộ. Chanh vàng kháng bệnh hơn nhưng quá trình chăm sóc cũng cần dinh dương nhiều hơn để tạo độ ngọt”.
Sau khi ghép và trồng thành công giống chanh dây hương ổi, HTX Nông nghiệp dịch vụ thương mại tổng hợp Tân Lộc Phát đã tiến hành liên kết và bao tiêu sản phẩm với một số hộ dân ở xã Kon Chiêng và thị trấn Kon Dơng, huyện Mang Yang trồng trên diện tích 8 ha. Các sản phẩm chanh dây vàng được HTX bao tiêu với giá tối thiểu 18 ngàn đồng/kg chanh xô và 25 ngàn đồng/kg chanh đẹp. Khi chanh có giá cao, HTX sẽ thu mua theo giá thị trường. Sau một thời gian trồng thử nghiệm, thành công bước đầu mang lại, bà con nông dân cũng như chính quyền địa phương rất phấn khởi với hướng phát triển mới từ giống chanh dây vàng hương ổi.
Ông Trần Văn Hương, Làng Klăh, xã Kon Chiêng, huyện Mang Yang, Gia Lai cũng nói: “Giống chanh hương ổi rất hợp với vùng đất Kon Chiêng. Ăn rất ngọt và cho năng suất cao hơn những vùng khác. Ở đây trước đây chỉ trồng hoa màu ngắn ngày thì đây là hướng đi mới bà con mạnh dạn chuyển đổi để đạt hiệu quả cao. Năm kia gia đình trồng hơn 2 ha, thu nhập cao, 1 ha trừ trừ phí kiếm được 200-300 triệu. Tới đây tàn lứa chanh này sẽ trồng tiếp 1-2 ha nữa. Chanh tím thì bán rẻ hơn chanh vàng. Hiện tại gia đình bán 25 ngàn, chanh đẹp thì 45-50 ngàn, gấp 2-3”.
Ông Hồ Đình Việt, PCT.UBND xã Kon Chiêng, huyện Mang Yang, Gia Lai đánh giá: “Qua mô hình trồng chanh dây hương ổi đã mang lại hiệu quả rất cao. Trong thời gian tới UBNND xã sẽ tiếp tục thành lập các tổ liên kết với HTX để mở rộng diện tích để bà con nông dân thoát nghèo. Vì vùng đất này rất phù hợp với cây trồng này”.
Việc ghép và trồng thành công giống chanh dây vàng hương ổi đã mở ra một hướng phát triển mới cho loại cây trồng này trên vùng đất Mang Yang nói riêng và Gia Lai nói chung.
Anh Trần Mạnh Hưng, Giám đốc HTX Nông nghiệp dịch vụ thương mại tổng hợp Tân Lộc Phát cho biết thêm: “Dự kiến cuối vụ 2022 qua 2023 sẽ phát triển thêm 50 ha. Hiện nay đã được cấp chứng nhận đầu dòng và HTX đã xây dựng vườn ươm. HTX bao tiêu sản phẩm. Hiện tại chỉ mới cung ứng cho Đà lạt, HXM, Hà Nội, các thị trường khác cũng có nhu cầu nhưng chưa đáp ứng được do sản lượng mình còn ít. Sau này mở rộng diện tích, hướng sẽ mở rộng ra xuất khẩu”.
Với lợi thế rất lớn của chanh dây trong nhóm hàng hoa quả Việt Nam như vậy thì việc Gia Lai thực hiện thành công giống chanh dây hương ổi mang tính độc lạ, có thể xem đó như cơ hội để thúc đẩy ngành sản xuất, chế biến chanh dây của Gia Lai phát triển mạnh hơn nữa, nâng cao tính cạnh tranh đối với mặt hàng chanh dây mà Gia Lai vốn đang chiếm giữ nhiều lợi thế.
Hồng Uyên, Viễn Khánh