Thời gian vừa qua, tại nhiều địa phương trên cả nước, trong đó có Gia Lai; hàng nghìn người đã “sập bẫy” những chiêu trò lừa đảo trong hoạt động kinh doanh đa cấp của một số doanh nghiệp. Thế nhưng loại hình kinh doanh này vẫn tiếp tục biến tướng, diễn biến phức tạp; trong khi đó, các cơ quan chức năng và chính quyền các cấp lại đang gặp khó trong công tác quản lý.
2 tuần sau khi bị Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế và tham nhũng (C46-Bộ Công an) thanh kiểm tra vì có hành vi kinh doanh theo phương thức đa cấp mà không đăng ký hoạt động với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền và kinh doanh hàng hóa nhập lậu vào ngày 18/4/2016; mọi hoạt động tại Công Ty Cổ phần Đầu tư Thương mại Phúc Gia Bảo 68 – Chi nhánh Gia Lai ở địa chỉ 89 Phạm Văn Đồng, thành phố Pleiku đều dừng, trụ sở văn phòng cửa đóng then cài và cũng không còn cảnh tấp nập người xe ra vào như trước.
Theo lãnh đạo Chi cục QLTT tỉnh Gia Lai, hiện toàn tỉnh có 28 doanh nghiệp kinh doanh đa cấp, nhưng bên cạnh một số doanh nghiệp khi tổ chức hội thảo có đăng ký với Sở Công thương thì một số hoạt động chui hoặc đăng ký giấy phép nhưng không hoạt động. Đặc biệt thời gian gần đây, sau khi các phương tiện thông tin đại chúng đưa tin phản ánh về hoạt động kinh doanh đa cấp thì các công ty đa cấp trên địa bàn cũng hạn chế tầm hoạt động, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, kiểm soát của lực lượng chức năng.
Ông Lê Hồng Hà – Chi cục trưởng Chi cục QLTT tỉnh Gia Lai cho biết: “ Nói rằng tất cả các đơn vị kinh doanh đa cấp đều có dấu hiệu vi phạm thì cũng chưa hẳn; tuy nhiên thì chỉ có 1 số đơn vị đa cấp có dấu hiệu biến tướng, có dấu hiệu lừa đảo đối với người dân trên địa bàn. Lâu nay khó khăn nhất là đối phó của DN trong hoạt động kiểm tra, kiểm soát; gần như không có chứng cứ cụ thể nào để khẳng định DN đó hoạt động đa cấp. Hoạt động bán hàng cũng không thể hiện qua hóa đơn hay phiếu thu gì cụ thể, hợp đồng cũng không ghi gì cụ thể, cũng không trích hoa hồng thế này thế kia nên việc mua bán diễn ra như một hoạt động kinh doanh bình thường; cho nên việc phát hiện ra hành vi đa cấp thì cũng rất là khó. Hiện nay không riêng gì Gia Lai mà cả nước".
Trên thực tế, bán hàng đa cấp chỉ là một hình thức bán hàng, phân phối hàng hóa, không phải là một hình thức đầu tư. Thế nhưng thời gian qua, không ít các công ty đã lợi dụng loại hình kinh doanh này, lợi dụng sự thiếu hiểu biết, thiếu thông tin và tâm lý hám lời của người dân để dụ dỗ, lôi kéo tham gia với những lời hứa hẹn hấp dẫn về lợi nhuận. Đã có nhiều văn bản quy phạm pháp luật được ban hành nhằm quản lý hoạt động bán hàng đa cấp, như: Nghị định số 42 năm 2014 của Chính phủ, Thông tư số 24 năm 2014 của Bộ Công thương quy định chi tiết thi hành một số điều của Nghị định số 42 của Chính phủ. Bên cạnh đó, từ Bộ Công thương đến UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc TW đều được giao trách nhiệm quản lý đối với hoạt động bán hàng đa cấp; còn các doanh nghiệp bán hàng đa cấp vẫn chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ quan thuế, quản lý thị trường, công an… Thế nhưng núp bóng dưới nhiều hình thức, hoạt động kinh doanh đa cấp vẫn liên tục biến tướng phức tạp, gây hậu quả nghiêm trọng với cộng đồng xã hội, ảnh hưởng tới an ninh trật tự tại nhiều địa phương. Từ thực tế này, mới đây tại cuộc họp sơ kết quý 1/2016 của Ban Chỉ đạo chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban Chỉ đạo 389) tỉnh Gia Lai, PCT UBND tỉnh Nguyễn Đức Hoàng – Trưởng BCĐ 389 tỉnh đề nghị cần quản lý chặt và xử lý nghiêm đối với các vi phạm trong hoạt động kinh doanh bán hàng đa cấp trên địa bàn.
Ông Nguyễn Đức Hoàng – PCT UBND tỉnh, Trưởng BCĐ 389 tỉnh Gia Lai cho biết: “Trên địa bàn thì có Thiên Ngọc Minh Uy đầy đủ thông tin nhưng họ không để lại bằng chứng gì, mà cái này thì chỉ có Công an mới làm được chứ các lực lượng khác tôi cho là bó tay. Những thông tin này phải được công bố để dân biết, còn không thì ở vùng sâu vẫn bị lừa, nhất là bà con đồng bào DTTS. Bà con ký vào đó nhưng không biết ký cái gì. Những việc chúng ta đã xử lý, đã có thông tin công khai rồi thì chúng ta phải có thông tin xuống tận cơ sở thì mới được. Và nếu đã xử lý vi phạm, xử lý tất cả rồi thì hình thức nghiêm trọng chúng ta coi như là trục xuất khỏi địa bàn”.
Việc một công ty đa cấp như Phúc Gia Bảo 68 mới đây bị phanh phui hành vi lừa đảo một lần nữa khẳng định việc ngăn chặn các công ty đa cấp biến tướng hoàn toàn có thể làm được. Thế nhưng câu hỏi mà dư luận cũng như những người đã trót tham gia vào mạng lưới đa cấp quan tâm đó là liệu có lấy lại được số tiền đã rót vào mạng lưới đa cấp hay không? Và có lẽ đây là lời cảnh báo cho những ai đã, đang và sẽ có ý định tham gia các công ty đa cấp ./.
Mỹ Tiến -Mạnh Hà – Minh Trí