Sau 75 ngày đàm phán, Hội nghị Giơnevơ kết thúc ngày 21/7/1954 với việc ký kết các Hiệp định đình chỉ chiến sự ở Việt Nam, Lào, Campuchia và thông qua Bản tuyên bố cuối cùng về lập lại hòa bình ở Đông Dương. Theo Hiệp định đình chỉ chiến sự ở Việt Nam, nước ta tạm thời chia làm 2 miền Nam – Bắc phân chia bởi vĩ tuyến 17, để hai bên tập kết lực lượng quân sự. Ở miền Bắc, một số khu vực trở thành vùng tập kết, chuyển quân của quân đội Liên hiệp Pháp, trong đó có Hà Nội với thời gian là 80 ngày. Như vậy, sau ngày các văn bản Hội nghị Giơnevơ được ký kết, thỏa thuận, Hà Nội vẫn chưa có hòa bình, quân và dân Thủ đô phải tiếp tục cuộc đấu tranh trong bối cảnh mới để tiến tới tiếp quản Thủ đô Hà Nội vào ngày 10/10/1954.
Tiếp quản thủ đô không chỉ là mối quan tâm của Đảng bộ, quân và dân Hà Nội, mà hơn hết là của Trung ương Đảng, Chính phủ cùng nhân dân cả nước. Trung ương Đảng đã trực tiếp lãnh đạo công tác này và các đồng chí Võ Nguyên Giáp, Lê Văn Lương, Xuân Thủy, Tố Hữu được Bộ Chính trị cử trực tiếp chỉ đạo công tác tiếp quản thành phố Hà Nội.
Vào đầu tháng 8/1954, Thành ủy Hà Nội họp bàn, quyết định những chủ trương công tác lớn về nhiệm vụ tiếp quản Thủ đô; trong đó chủ trương xây dựng, phát triển lực lượng tự vệ để cùng với công an giữ gìn an ninh trật tự địa phương, bảo vệ sản xuất, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân, phối hợp với bộ đội chủ lực vào tiếp quản… Thành ủy cũng chủ trương xây dựng nhanh và mạnh phong trào ở ngoại thành, lấy ngoại thành làm bàn đạp để tiếp quản nội thành. Đại đoàn 308 và Trung đoàn 57 của Đại đoàn 304 cùng nhiều đơn vị công an được giao nhiệm vụ vào tiếp quản Thủ đô. Đồng thời tháng 8/1954, Trung ương Đảng, Chính phủ chủ trương thành lập Đại đoàn 350 và đưa đại đoàn này về Thủ đô làm nhiệm vụ.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng ủy tiếp quản, các phương tiện thông tin tuyên truyền được sử dụng tối đa để phổ biến các chủ trương chính sách của Đảng và Chính phủ, nhiệm vụ của quân và dân thủ đô; đồng thời vạch trần các âm mưu, thủ đoạn, luận điệu xuyên tạc của kẻ thù.
Từ cuối tháng 9/1954, ở ngoại thành Hà Nội, địch đã rút quân khỏi một số đồn bốt như Đông Trì, Khương Thượng, Nhân Chính, Cầu Mới, Nhổn… Và cũng từ cuối tháng 9, trên thực tế ta đã làm chủ vùng ngoại thành Hà Nội.
Từ ngày 6/10/1954, quân Pháp bắt đầu rút khỏi quận lỵ Văn Điển, ta tiếp thu và giải phóng quận lỵ đầu tiên ở ngoại thành. Cùng ngày, địch rút khỏi thị xã Hà Đông và phía Bắc địch rút đến cách tả ngạn sông Đuống 4 km. Theo kế hoạch tiếp quản Hà Nội của Bộ Tổng Tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam, từ ngày 7/10/1954, trên các hướng, các đơn vị bộ đội của ta vào tiếp quản Thủ đô đã tiến dần về sát thành phố.
Trong khi cả Hà Nội đang bừng bừng khí thế chiến thắng, rạo rực niềm vui, nhộn nhịp khẩn trương cho ngày hội giải phóng. Cuối ngày 08/10/1954, các đơn vị bộ đội được giao nhiệm vụ tiếp quản nội thành đã tiến vào vị trí tập kết. Các đội tự vệ cũng đã chuẩn bị sẵn sàng làm nhiệm vụ dẫn đường cho từng cánh quân trên các hướng. Ủy ban Quân chính Hà Nội cùng Bộ tư lệnh Đại đoàn 308 chuyển dịch về đường Hà Nội-Hà Đông. Cơ quan Đảng ủy tiếp quản chuyển về thị xã Hà Đông.
Ngày 09/10/1954, Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp ra bản Nhật lệnh nêu rõ: “Nhiệm vụ tiếp quản rất nặng nề nhưng cũng rất vẻ vang. Do đó phải đoàn kết giữa các lực lượng để giữ trật tự an ninh Thủ đô. Phải nêu cao kỷ luật, triệt để chấp hành 8 chính sách và 10 điều kỷ luật của Chính phủ, bảo vệ, tôn trọng và giúp đỡ nhân dân, luôn nâng cao cảnh giác, sẵn sàng đập tan mọi âm mưu khiêu khích của bọn phá hoại”./.
(Nguồn từ Báo Nhân dân)