Chưa bao giờ câu chuyện ngộ độc rượu chứa methanol lại “nóng” như hiện nay. Từ Tết Nguyên đán đến nay đã có 15 người tử vong vì uống rượu chứa loại độc tố này, chưa kể rất nhiều người bị ngộ độc. Điều đó đặt ra yêu cầu cần phải quản lý rượu sản xuất thủ công chặt chẽ hơn
Thị trường rượu khó kiểm soát
Phong phú, đa dạng về mẫu mã lẫn chất lượng đối với mặt hàng rượu hiện nay trên thị trường. Thế nhưng vấn đề đặt ra đó là công tác thanh kiểm tra, kiểm soát thị trường này đang gặp khó.
Được bán ở khắp mọi nơi, từ thành thị đến vùng nông thôn, từ cửa hàng lớn đến những quầy tạp hóa nhỏ lẻ; tuy nhiên không ít những sản phẩm rượu trong số này là hàng giả, hàng nhái và hàng kém chất lượng. Theo quy định, toàn bộ rượu sản xuất và tiêu thụ trong nước phải được dán tem và đăng ký bản công bố hợp quy về chất lượng; tuy nhiên phần lớn những loại rượu được chào bán trên thị trường hiện nay đều không có tem, nhãn. Thống kê mới nhất của Cục Cảnh sát môi trường (Bộ Công an), 70-80% rượu trên thị trường là hàng trôi nổi, không nguồn gốc nên rất khó kiểm soát và quản lý; đặc biệt là rượu tự nấu, rượu quê và rượu bổ.
Có đảm bảo an toàn đối với các sản phẩm rượu tự nấu, tự làm?
Thị trường rượu khó kiểm soát về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm; trong khi đó nhiều người vẫn cứ vô tư sử dụng những sản phẩm rượu này hàng ngày, và hậu quả là không ít những vụ ngộ độc rượu đã xảy ra với kết quả kiểm tra cho thấy hàm lượng Methanol trong rượu vượt mức cho phép, thậm chí là vượt gấp rất nhiều lần. Với mức giá của nhiều loại rượu trắng được bán trên thị trường hiện chỉ có từ 10.000 – 12.000 đồng/lít; thử hỏi nếu không pha chế Mathenol thì liệu rằng có giá đó hay không; và câu hỏi đặt ra là liệu có đảm bảo an toàn đối với các sản phẩm rượu tự nấu, tự làm hay không?
10.000, 12.000, 20.000 đồng/lít rượu trắng hoặc những chai rượu được đóng sẵn . Bán thì cứ bán nhưng khi được hỏi về nguồn gốc của rượu thì chủ tiệm tạp hóa này tự trấn an cho người dùng.
Chị Lưu Thị Thu Thảo – làng Cước, xã Sơ Ró, huyện Kông Chro, Gia Lai nói: “Mấy chai rượu chai thì có tem hết, còn rượu canh thì người nhà nấu”.
Trên thực tế hiện nay, rượu sản xuất tại nhà (rượu gạo) có số lượng lớn nhất trong tổng số rượu trái phép tại Việt Nam khi chiếm đến 70% thị trường rượu nhưng lại không đáp ứng được các tiêu chuẩn trong sản xuất, kinh doanh. Và nếu nhìn quy trình sản xuất rượu gạo như thế này ở hộ dân với dụng cụ chứa để làm cơm lên men, hệ thống làm lạnh để cho ra rượu, hay vệ sinh khu vực nấu rượu, liệu ai dám đảm bảo cho chất lượng rượu thành phẩm.
Người nấu rượu – Thị trấn Kông Chro, huyện Kông Chro, Gia Lai cho biết: 1 nồi nấu được chục lít, một ngày nấu được 30 lít. Bây giờ nếu nấu cẩn thận lắm thì 10 lít mới được 50 ngàn, một ngày nấu lặn lội lắm mới được 30 lít, được 150 ngàn.
Rất khó kiểm soát chất lượng rượu tại các cơ sở sản xuất truyền thống, cơ sở sản xuất rượu nhỏ, lẻ tại các hộ gia đình; và nếu không kiểm soát được cũng sẽ là một trong những mối lo ngại mất an toàn thực phẩm./.
Men làm rượu, vấn đề cần phải quan tâm
An toàn thực phẩm đối với rượu; nhất là rượu tự nấu, rượu truyền thống có lẽ không phải bây giờ mới báo động; bởi những vụ ngộ độc rượu cấp tính gần đây chỉ là bề nổi, còn đằng sau đó là hàng triệu người có thể bị ngộ độc mãn tính, tác động từ từ đến sức khỏe nhưng vẫn chưa được đánh giá đầy đủ. Và nguyên nhân được xác định là từ cồn methanol trong rượu hoặc từ chính các loại men dùng để nấu rượu.
Chỉ với một gói men nhỏ nhưng cũng có thể cho ra lò một khối lượng lớn rượu trắng. Theo chủ cơ sở nấu rượu tại Thị trấn Kông Chro, huyện Kông Chro, Gia Lai thì ” “10 ngàn một cân men được 5 bì, tính ra thì 4 ngàn 1 bì. Về nguồn gốc thì có xe chở đến đổ cho các đại lý, mình ra mình mua”.
Giá bán các loại rượu hiện nay phụ thuộc vào chất lượng sản phẩm và nhu cầu của người dùng. Thế nhưng theo những người nấu rượu thì bình quân 1kg gạo chưng cất tối đa được 1 lít rượu có độ trung bình khoảng 300; và với giá gạo hiện nay hơn 10.000 đồng/kg thì một lít rượu phải bỏ sỉ ít nhất 15.000 đồng mới có lời. Tuy nhiên có nhiều nơi yêu cầu lấy rượu vào với giá dưới 10.000 đồng/lít vì người dân chỉ chấp nhận mua rượu giá rẻ; do đó để cạnh tranh giá, các lò rượu buộc phải chưng cất lâu hơn để lấy được nhiều rượu có độ thấp, rồi pha thêm cồn để nâng độ lên. Nguy hiểm hơn đó là trước đây, các cơ sở chủ yếu sử dụng những loại men truyền thống trong nước và chất lượng rượu ngon hơn; thì nay lại sử dụng những loại men Trung Quốc – loại men có thể làm rượu từ gạo sống và cho sản lượng rượu rất cao nhưng mức độ nguy hiểm của nó thì không thể lường hết được.
Ngành chức năng làm gì?
Không ít những vụ việc đau lòng từ rượu kém chất lượng, rượu giả, rượu độc xảy ra đã và đang gióng lên hồi chuông báo động về mất an toàn trong sản xuất rượu; thế nhưng xa hơn đó là vấn đề về những quy định trong quản lý cũng như tiêu chuẩn sản xuất rượu. Luật có, nhưng thực tế đang bị thả nổi; trong khi thị trường tràn lan rượu không kiểm soát, không tem nhãn. Nói không khó thì không phải, nhưng khó không có nghĩa là không thể thực hiện mà điều quan trọng đó là cần có sự quyết liệt của chính những cơ quan, những cá nhân nắm giữ trách nhiệm này.
Bà Đào Thị Thu Nguyệt – PGĐ Sở Công thương Gia Lai cho biết: “Vừa rồi Sở cũng đã chỉ đạo Chi cục QLTT đi kiểm tra chủ yếu là các cơ sở kinh doanh, nhà hàng, các cơ sở kinh doanh tạp hóa; và trên cơ sở đó thì trước mắt triển khai in các tờ rơi để các hộ kinh doanh cam kết không sử dụng rượu kém chất lượng, rượu không rõ nguồn gốc”.
Ông Lê Hồng Hà – Chi cục trưởng Chi cục QLTT tỉnh Gia Lai nói: “Riêng rượu tự nấu trong dân hiện nay là 1 cái khó khăn trong công tác kiểm tra, kiểm soát bởi các cơ sở sản xuất ở thành thị thì có thể kiểm soát được, nhưng đặc biệt các cơ sở trong dân, mà ở vùng sâu vùng xa, người đồng bào DTTS thường nấu rượu để uống trong gia đình. Nhưng mà việc mình kiểm soát đó là men họ mua về để nấu rượu đó là men gì, có đảm bảo ATTP hay không, có chất lượng hay không, hoặc là người ta đã mua các loại cồn thực phẩm pha trực tiếp vào đó để uống là một vấn đề rất nan giải và cực kỳ khó kiểm soát”.
Theo Ông Nguyễn Văn Đang – Chi cục trưởng Chi cục ATVSTP tỉnh Gia Lai: Hiện nay trên thị trường thì có 1 số sản phẩm trôi nổi không rõ nguồn gốc và giá cả nói chung là rẻ. Thì trong thời gian sắp tới đoàn liên ngành của tỉnh sẽ kiểm tra 1 cách đồng bộ và dùng test để kiểm tra hàm lượng methanol trong rượu; nếu phát hiện thì buộc phải xử lý vi phạm hành chính và đồng thời tiêu hủy sản phẩm, không để những sản phẩm không đảm bảo chất lượng đưa ra thị trường.
Mỹ Tiến, R’Piên