Hội thảo khoa học quốc tế lần 2 diễn ra tại thị xã An Khê vào cuối tháng 3 vừa qua với tên gọi “Kỹ nghệ đá cũ An Khê trong bối cảnh kỹ nghệ ghè hai mặt ở Châu Á” đã khẳng định những giá trị đặc biệt của hệ thống di chỉ Sơ kỳ đá cũ An Khê. Điều này đã mở rộng cửa đối với công tác nghiên cứu khoa học trên nhiều lĩnh vực, nhất là lịch sử nhân loại. Xung quanh vấn đề này, phóng viên thời sự đã có cuộc phỏng vấn PGS. TS Nguyễn Khắc Sử- Viện Khảo cổ học Việt Nam, người có nhiều đóng góp trong công tác tìm kiếm, khai quật và nghiên cứu về Sơ kỳ đá cũ An Khê.
Phóng viên Hà Đức: Thưa PGS. TS Nguyễn Khắc Sử, những kết quả của Hội thảo quốc tế lần 2 về khảo cổ học đã xác lập những nội dung và đặt ra những vấn đề gì cần tiếp tục nghiên cứu về lịch sử Sơ kỳ đá cũ An Khê?
PGS.TS Nguyễn Khắc Sử- Viện Khảo cổ học Việt Nam: Hội thảo lần này, các nhà khảo cổ học đều nhất trí cho rằng, An Khê là một trong những Kỹ nghệ sơ kỳ đá cũ và đặt nó được vào bản đồ Sơ kỳ đá cũ trên thế giới; và tại hội thảo người ta cũng tin rằng và khẳng định với nhau rằng, các Kỹ nghệ đá cũ mà người xưa để lại nằm trong địa tầng nguyên vẹn và nằm cùng với nó là các mảnh thiên thạch, niên đại của nó cũng chính là niên đại của các cư dân sinh sống thời đó. Và với 2 mẫu được phân tích niên đại 800.000 năm và 700.000 năm cách ngày nay cũng chính là niên đại của các cư dân tồn tại ở đây. Các nhà khảo cổ học cũng khẳng định rằng, di tích này có giá trị đặc biệt đối với vấn đề nghiên cứu lịch sử Việt Nam. Thứ hai là các nhà khảo cổ học cũng nhất trí cho rằng di tích tại An Khê không chỉ có ý nghĩa đối với Việt Nam mà di tích của chúng ta để nghiên cứu vấn đề lịch sử của nhân loại. Những phát hiện về con người nằm trong niên đại tại An Khê có thể khẳng định là tổ tiên trực tiếp của chúng ta. Những phát hiện này các nhà sử học xác định là nguồn sử học rất quan trọng làm thay đổi nhận thức trước đây về người nguyên thủy.
PV Hà Đức: Vậy thưa PGS. TS Nguyễn Khắc Sử, các ngành chức năng và chính quyền địa phương tỉnh Gia Lai, đặc biệt là thị xã An Khê cần phải làm gì để bảo tồn và phát huy giá trị đặc biệt của hệ thống di chỉ Sơ kỳ đá cũ An Khê?
PGS.TS Nguyễn Khắc Sử- Viện Khảo cổ học Việt Nam: Đối với những nhà khảo cổ học chúng tôi rất vui mừng trong thời gian 5 năm tiến hành khai quật ở đây được các đồng chí lãnh đạo của tỉnh, đặc biệt là lãnh đạo thị xã An Khê quan tâm, giúp đỡ và họ có nhận thức rất đúng đắn rằng, những di sản mà tổ tiên để lại là niềm tự hào, là nguồn sử liệu quan trọng để nghiên cứu lịch sử đất nước, nhưng đồng thời cũng là nguồn di sản không tái tạo nếu để mất đi thì không còn minh chứng cho lịch sử. Vì vậy chính quyền địa phương ở đây đã tạo điều kiện rất tốt, xây dựng 2 nhà để bảo tồn di tích, xây dựng con đường đi vào di tích, đồng thời có kế hoạch bảo tồn lâu dài 23 địa điểm di tích bằng quyết tâm xây dựng hồ sơ di tích cấp quốc gia, tiến tới di tích cấp quốc gia đặc biệt, cùng với hệ thống các di tích trong Quần thể Di tích Tây Sơn Thượng đạo cũng như là các di tích nằm trongCông viên địa chất toàn cầu đang được tiến hành làm cho vùng Kbang và An Khê để tạo nên mộtvùng di sản vô cùng quan trọng đặc biệt kéo dài từ thời kỳ địa chất cách đây hàng tỷ năm cho tới những di tích của con người cách đây hàng trăm nghìn năm. Và đặc biệt là thời An Khê của những cuộc kháng chiến của anh em nhà Tây Sơn mang lại một giai đoạn mới cho lịch sử Việt Nam. Tôi nghĩ rằng An Khê là một vùng di sản và đang được đánh thức và sẽ được đánh thức với những việc chính quyền địa phương đã làm. Các nhà khảo cổ tin rằng, những di sản mà tổ tiên để lại nhất định sẽ được bảo tồn, sẽ được phát huy và sẽ được các thế hệ trẻ sau này nâng niu, tự hào về nó và sẽ trở thành trung tâm nghiên cứu lịch sử của nhân loại.
PV Hà Đức: Cảm ơn PGS. TS Nguyễn Khắc Sử!
Hà Đức- Thanh Sáng