Gia Lai đang bước vào cao điểm thu hoạch cà phê niên vụ 2024. Bước vào vụ thu hoạch năm nay, bà con nông dân trồng cà phê trên địa bàn tỉnh đón niềm vui ngay từ đầu vụ khi cà phê được thu mua với giá cao, dao động mức giá 120 nghìn đồng/kg, cao gần gấp 3 lần so với đầu vụ thu hoạch niên vụ 2023. Tuy nhiên, khi giá cà phê liên tục có những biến động thì cũng xuất hiện những rủi ro trong giao dịch mua bán, không chỉ đối với nông dân mà với các doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất, chế biến và xuất khẩu cà phê.
Theo đánh giá của các chuyên gia, thị trường cà phê có tính biến động cao, giá cà phê thường xuyên thay đổi. Điều này đã gây ra nhiều thách thức đối với chuỗi cung ứng cà phê, bao gồm: Nông dân, nhà thu mua, nhà chế biến, nhà xuất khẩu, nhà nhập khẩu và nhà bán lẻ. Trong đó, những rủi ro chính có thể kể đến như: Doanh nghiệp bị lỗ vốn do mua cà phê với giá cao nhưng bán ra với giá thấp; mất cơ hội kinh doanh do giá cà phê quá cao; khó khăn trong thu hồi vốn đầu tư…
Ông Nguyễn Huỳnh Phú Lâm – Giám đốc Công ty Cổ phần cà phê Classic nói: “Rõ ràng khi biến động giá thì tất cả các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực cà phê đều bị ảnh hưởng. Cà phê tăng giá là điều tốt, tuy nhiên tăng mà phụ thuộc vào những yếu tố khác, không phải thuần túy là do cung cầu mà tăng do cuộc chơi tài chính chẳng hạn thì rất khó khăn cho các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực cà phê. Hy vọng rằng, trong năm 2024, giao dịch trở về mức giá trị thực, dựa trên cung – cầu thì lúc đó doanh nghiệp sản xuất mới có được kế hoạch kinh doanh ổn định và lâu dài.”
Nhằm hạn chế những rủi ro trong giao dịch mua bán cà phê, thời gian qua Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Công Thương tỉnh Gia Lai đã phối hợp với các đơn vị, doanh nghiệp, hiệp hội tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo liên quan đến hoạt động xuất khẩu, giao dịch mua bán nông sản, trong đó có mặt hàng cà phê. Mục tiêu là nhằm cung cấp cho các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng cà phê của tỉnh những thông tin và kiến thức mới nhất về thị trường. Đồng thời chia sẻ các kiến thức, kinh nghiệm về phòng ngừa rủi ro khi kinh doanh cà phê, thúc đẩy ứng dụng giao dịch hàng hóa phái sinh trong quản trị rủi ro giá cà phê. Cùng với đó, ý tưởng về việc thành lập Sàn giao dịch cà phê tại tỉnh Gia Lai cũng đã được đưa ra thảo luận, tìm giải pháp để xúc tiến triển khai.
Ông Nguyễn Văn Bình – Giám đốc Công ty cổ phần Giao dịch hàng hóa Sài Gòn Invest cho biết: “Gia Lai là vùng trọng điểm sản xuất cà phê của cả nước nhưng lâu nay người nông dân vẫn phải hay chịu cảnh được mùa mất giá, được giá mất mùa. Sàn giao dịch này, điều đầu tiên nhất là giá cả minh bạch, người nông dân không cần phải qua “cò” để bán giá sang tay mà họ có quyền chốt giá tại vườn với mức giá họ mong muốn có lợi nhuận. Người mua là những nhà xuất nhập khẩu, nhà rang xay cũng có lợi là họ nắm được giá tại chỗ của người nông dân, không qua một bước trung gian nào khác Yếu tố thứ hai là chất lượng, yếu tố thứ ba là ngăn chặn được tình trạng “bể kèo” trong giao dịch.”
Toàn tỉnh Gia Lai hiện có khoảng 105.000 ha cà phê với năng suất bình quân đạt 30 tạ/ha, tổng sản lượng cà phê đạt hơn 267 nghìn tấn/năm. Cà phê là mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của tỉnh (chiếm hơn 71% tổng kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng nông sản hàng hóa của tỉnh). Trong những năm gần đây, các doanh nghiệp trong tỉnh đã chú trọng đầu tư xây dựng mạng lưới sản xuất, chế biến cà phê bền vững và một phần sản phẩm cà phê đặc sản, nhằm thâm nhập các thị trường có tiềm năng trong nước và xuất khẩu. Tuy nhiên, để ngành hàng cà phê phát triển bền vững, bên cạnh yếu tố đầu tư cho sản lượng, chất lượng, tỉnh Gia Lai cũng mong muốn xây dựng được những giải pháp bền vững trong giao dịch, tiêu thụ mặt hàng nông sản này.
Ông Đoàn Ngọc Có – Phó Giám đốc Sở NN & PTNT tỉnh Gia Lai trao đổi: “Gia Lai đã xác định rõ những giải pháp để phát triển bền vững ngành cà phê của tỉnh. Tỉnh sẽ tiếp tục ổn định diện tích cà phê hiện có và tiếp tục hướng tới mục tiêu đến năm 2030 có trên 80% diện tích cà phê được sản xuất áp dụng các tiêu chuẩn sản xuất, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Gia Lai cũng tập trung tổ chức tốt liên kết sản xuất và quảng bá thương hiệu của cà phê Gia Lai. Chúng ta cũng tiếp tục tìm kiếm những thị trường xuất khẩu mới.”
Với những tín hiệu lạc quan từ thị trường, mặt hàng cà phê đang mang về thu nhập cao cho nhiều nông dân và đóng góp lớn cho tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh. Hy vọng rằng, những định hướng mới trong sản xuất và tiêu thụ khi được triển khai và thực hiện có hiệu quả sẽ tiếp tục đưa hoạt động sản xuất cà phê của tỉnh Gia Lai có những bước phát triển ổn định, bền vững, hạn chế thấp nhất những rủi ro xảy ra.
Ngọc Hà – Duy Linh