Phát huy truyền thống vẻ vang của phụ nữ Việt Nam, thời gian qua, trên địa bàn tỉnh đã xuất hiện nhiều mô hình phụ nữ làm kinh tế hiệu quả, qua đó góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế- xã hội của địa phương. Cũng như thổ cẩm của người Ba na, dệt chiếu Pran và một số sản phẩm từ cây dứa dại từ xa xưa đã là nghề thủ công truyền thống của phụ nữ Jrai vùng biên giới Đức Cơ. Với những nỗ lực trong duy trì và phát triển nghề truyền thống này của hội LHPN địa phương, dệt chiếu Pran đã và đang tạo sinh kế cho phụ nữ nơi đây nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu.
Từ 3h sáng, những người phụ nữ này đã trở dậy để bắt tay vào dệt chiếu. Công việc sẽ kết thúc vào khoảng hơn 9h sáng, vì lúc này nhiệt độ tăng lên, sợi chiếu đã bắt đầu khô cứng và dễ gãy, không còn mềm mại để đan nữa. Phụ nữ trong độ tuổi lao động có thể bắt đầu với những việc trên nương, rẫy, còn người già, phụ nữ lớn tuổi có thể làm những việc nhẹ nhàng phụ giúp gia đình hoặc lựa lá cây dứa dại, hong, phơi nguyên liệu để dệt chiếu và những sản phẩm khác.
Chị Rơ mah H’Bit, làng Sung 2, Ia Dơk, Đức Cơ, Gia Lai cho biết: “Chiếu Pran là sản phẩm truyền thống của chúng tôi, nằm chiếu này rất mát, trẻ con, người già đều thích. Phụ nữ trong làng ai cũng thích dùng chiếu này và biết đan chiếu. Mong mọi người sẽ biết đến sản phẩm này nhiều hơn nữa”.
Tuy mất nhiều thời gian, cần sự tỷ mỉ nhưng nếu có khách đặt mua, công việc đan chiếu Pran cũng đem lại cho phụ nữ ở đây nguồn thu nhập đáng kể. Một tấm chiếu nếu 2 người đan cũng cần khoảng 2-3 ngày công, có giá 300 đến 400 ngàn đồng. Tuy không thể bằng với ngày công lao động nhưng cũng tạo cho người dân có nghề phụ để có thêm thu nhập lúc nông nhàn. Đặc biệt, duy trì và phát triển nghề dệt chiếu Pran sẽ góp phần bảo tồn nghề thủ công truyền thống của cha ông trước nguy cơ mai một. Đồng thời giúp phát triển nguồn nguyên liệu cây dứa dại, một loại cây mọc ven sông, suối, nương rẫy, có khả năng giữ đất, không làm đất bị sạt lở, xói mòn mùa mưa bão.
Nghệ nhân Rơ Mah H’Byu, làng Sung 2, xã Ia Dơk, Đức Cơ, Gia Lai cho biết: “Mình đan chiếu này từ thời còn trẻ, nay cũng gần 70 tuổi rồi nhưng vẫn đan chiếu được. Phụ nữ ở đây cũng nhiều người biết đan chiếu lắm nhưng mà chỉ đan theo thời vụ thôi, không phải lúc nào cũng đan được”.
Chị Rơ ô H’Rin, Chủ tịch Hội LHPN huyện Đức Cơ, Gia Lai cũng cho biết: “Chúng tôi cũng đang khuyến khích chị em tâm huyết với nghề, đồng thời cũng mong muốn tìm được thị trường để tạo thêm thu nhập cho chị em vùng nông thôn. Đây cũng là cách để tạo thêm sinh kế cho hội viên, giúp ứng phó với biến đổi khí hậu”.
Tuy nhiên, cũng như các nghề thủ công khác, nếu không có biện pháp để hỗ trợ bảo tồn và phát huy, nghề dệt chiếu Pran của người Jrai xã Ia Dơk, huyện Đức Cơ sẽ không tránh khỏi nguy cơ mai một. Khi đó, tâm huyết của những nghệ nhân dệt chiếu nơi đây cũng chỉ dừng lại ở nguồn thu nhập bấp bênh và việc tạo ra những sản phẩm sử dụng trong các gia đình./.
Minh Lý, Minh Vũ