Năm 2022 dù phải đối mặt với nhiều khó khăn nhưng kinh tế Gia Lai vẫn cho thấy sự trỗi dậy mạnh mẽ, đạt được mức tăng trưởng ấn tượng. Trong thành quả chung này, có sự đóng góp không nhỏ của lĩnh vực kinh tế tập thể, HTX. Với vai trò là 1 trong 4 thành phần quan trọng của nền kinh tế, kinh tế tập thể mà nòng cốt là hợp tác xã đã thể hiện được vai trò của tổ chức kinh tế có tính cộng đồng cao nhất và thể hiện rõ nét nhất yếu tố định hướng xã hội chủ nghĩa.
Đặc biệt, năm 2022 cũng là năm đầu tiên tỉnh Gia Lai cùng cả nước triển khai thực hiện Nghị quyết số 20 – NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về “Tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới”. Với những quan điểm chỉ đạo mới, cùng nhiều nội dung cụ thể hơn về kinh tế tập thể được đề cập, các ngành, địa phương của tỉnh đã nhanh chóng đưa Nghị quyết vào thực tiễn cuộc sống. Qua đó, thổi thêm làn gió mới vào hoạt động của các mô hình kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh. Chúng ta cùng nhìn lại sự phát triển của mô hình hợp tác xã kiểu mới trên địa bàn tỉnh Gia Lai trong năm 2022 qua phóng sự sau.

Mô hình HTX kiểu mới ra đời, tạo làn gió mới cho kinh tế tập thể

Hợp tác xã Dịch vụ NN Thành Công, xã Ia Krêl, huyện Đức Cơ được thành lập vào giữa năm 2022 ngay sau khi tỉnh Gia Lai triển khai Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 20 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới. HTX có hơn 50 thành viên với lĩnh vực hoạt động chính là liên kết sản xuất cây công nghiệp, cây ăn trái và cung cấp các dịch vụ cho sản xuất nông nghiệp. Là HTX còn non trẻ, với thành viên đa số là nông dân nhưng đã sớm định hình được hướng đi nhằm khai thác tốt tiềm năng của địa phương cũng như đáp ứng yêu cầu của thị trường.

Ông Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc HTX Dịch vụ NN Thành Công, xã Ia Krêl, huyện Đức Cơ cho biết: “HTX ra đời mong muốn liên kết với các công ty để sản xuất sạch. Trước tiên là đối với cây sầu riêng, tiếp đến là các loại cây trồng khác/ Chúng tôi đang tập trung nguồn phân, thuốc để cung cấp cho xã viên để cung cấp cho xã viên, khi bước vào niên vụ tới đây”.

Trong năm 2022, tỉnh Gia Lai đã có 43 hợp tác xã được thành lập mới, trong đó có 37 hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, đạt 145% kế hoạch của UBND tỉnh. Qua đó, nâng tổng số hợp tác xã toàn tỉnh lên gần 400 hợp tác xã, trong đó có 300 HTX hoạt động trên lĩnh vực nông nghiệp. Không chỉ lớn mạnh về số lượng mà nhiều HTX đã nắm bắt được lợi thế của từng địa phương, từng vùng và cơ hội từ thị trường để đề ra định hướng hoạt động phù hợp, hiệu quả.

Ông Lê Hữu Anh, Giám đốc HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Lam Anh, xã Glar, huyện Đak Đoa cho biết: “Xuất phát từ nhu cầu củng cố lại quy trình sản xuất trên các loại cây trồng, đặc biệt là cà phê, cây trồng chủ yếu của địa phương, HTX thành lập trên tiêu chí đồng hành cùng bà con nông dân. Trên địa bàn đa số là bà con DTTS nên sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, thiếu liên kết. Nên HTX đã hỗ trợ về vật tư, hướng dẫn kỹ thuật, đồng thời đứng ra liên kết đầu ra với các công ty thương mại lớn giúp bà con có được giá bán ra tốt nhất”.

Với những chuyển biến về số lượng và chất lượng hoạt động, trong năm 2022, các HTX trên địa bàn tỉnh đã đạt được mức tổng doanh thu gần 127 tỷ đồng và nộp ngân sách nhà nước gần 3 tỷ đồng. Các HTX đã thu hút sự tham gia của trên 18 nghìn thành viên, đồng thời góp phần giải quyết việc làm cho trên 1 nghìn 800 lao động tại địa phương.

Ông Nguyễn Mậu Phong, Phó Chủ tịch Thường trực Liên minh HTX Gia Lai cho biết: “Kinh tế tập thể mà nồng cốt là các HTX đang từng bước có tư duy mới, chú trọng đến hiệu quả kinh doanh. Chủ động huy động các nguồn lực và rà soát để xác định ngành nghề đầu tư phù hợp với thế mạnh, điều kiện thực tiễn của HTX. Qua đó khai thác và phát huy được lợi thế các sản phẩm của địa phương”.

Kinh tế HTX đang đóng góp cho sự phát triển kinh tế bền vững của tỉnh, số lượng và chất lượng HTX ngày càng được nâng lên. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần được khắc phục, nhất là cần phải đổi mới để kinh tế hợp tác xã phát triển xứng tầm và đạt kỳ vọng. Trong đó có thể kể đến như: tư duy, định hướng phát triển; quy mô hoạt động; khả năng đổi mới, tiếp cận thị trường. Đứng trước những yêu cầu, thách thức này, thời gian qua, trên địa bàn tỉnh Gia Lai đã bắt đầu xuất hiện những mô hình hợp tác xã có những tư duy đột phá, tạo dựng được hướng đi đúng đắn, phù hợp với yêu cầu, xu thế chung của nền kinh tế.

Tư duy đột phá – Chìa khóa của những mô hình HTX thành công

Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ Hùng Thơm, xã Đak Ta Ley, huyện Mang Yang được thành lập từ năm 2018 với lĩnh vực hoạt động chính là liên kết trồng và chế biến các sản phẩm từ cây chanh dây – một loại cây trồng đang phát triển mạnh tại địa phương. Chị Đỗ Thị Mỹ Thơm – Giám đốc điều hành HTX là người giàu tâm huyết, có tầm nhìn và khả năng nắm bắt thị trường tốt. Ngay từ những ngày đầu mới thành lập, chị cùng các thành viên đã định hướng phát triển cho HTX là sản xuất sản phẩm đạt tiêu chuẩn, chất lượng để hướng đến thị trường xuất khẩu.

Trải qua 5 năm hình thành và phát triển, đến nay HTX vẫn giữ nguyên định hướng trên, đồng thời ngày càng triển khai nhiều hoạt động hơn để hiện thực hóa hướng đi này. Nhờ liên kết sản xuất chặt chẽ, đồng thời xây dựng được 7 mã số vùng trồng nên trong năm 2022, HTX đã xuất khẩu được nhiều chuyến hàng chanh dây tươi sang các thị trường EU, Hàn Quốc, Australia…thu về lợi nhuận cho HTX trên 6 tỷ đồng.

Chị Đỗ Thị Mỹ Thơm, Giám đốc HTX NN & DV Hùng Thơm, huyện Mang Yang cho biết: “HTX đang đi vào lề lối hoạt động của chuỗi giá trị liên kết. HTX đã xây dựng được 5 chuỗi giá trị liên kết tại một số huyện. Để mà hướng cho bền vững, HTX cũng triển khai hỗ trợ các vùng khác phát triển theo để nhân rộng vùng nguyên liệu tại các huyện. So với những năm trước thì đến nay HTX đã có được nguồn nguyên liệu tăng lên gấp đôi so với những năm đầu. Sản lượng, tính chất sản phẩm ổn định hơn và tốt hơn”.

Không chỉ góp phần tạo ra các sản phẩm nông nghiệp có giá trị, các hợp tác xã còn đang đi sâu vào hoạt động chế biến và là những hạt nhân của Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) của tỉnh. Với sự đầu tư nghiêm túc, đúng hướng cùng với sự mạnh dạn trong tiếp cận thị trường, không ít HTX đang sở hữu các sản phẩm OCOP 3 sao, 4 sao cấp tỉnh. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả hoạt động của các HTX khi biết đổi mới tư duy hoạt động, nắm bắt cơ hội, dám đối đầu với khó khăn, thách thức để phát triển.

Chị Nguyễn Thị Hoàng Anh, Giám đốc HTX Mật ong Phương Di Ia Grai cũng chia sẻ: “Từ ngày thành lập hợp tác xã có những người nông dân đồng hành cùng chúng tôi trên con đường tạo ra nguồn mật chất lượng. Tôi rất tự tin về nguồn mật của bên hợp tác xã của mình. Bên cạnh đó, chúng tôi hỗ trợ nông dân rất nhiều như bao tiêu sản phẩm, nâng cao chất lượng, số lượng  đàn ong  ngày càng tốt hơn. Chất lượng của chúng tôi luôn đạt chuẩn xuất khẩu từ hàm lượng nước, chất kháng sinh là không có những dư lượng kháng sinh, thuốc bảo vệ thực vật, không nhiễm kim loại nặng. Tiêu chí khi ra thị trường thế giới, chúng tôi luôn chỉnh chu về nền tảng chất lượng này”.

 Ông Lê Văn Thanh, Giám đốc HTX SX, TM, DV & DLNN Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh cho biết: “Ban đầu HTX mới thành lập, khó khăn nhiều lắm, đủ thứ. Thứ nhất là vốn liếng, thứ 2 người dân họ cũng không mặn mà với HTX. Nhưng mình dần dần nỗ lực, bà con thấy hiệu quả rồi sẽ tham gia. HTX có nhiều thuận lợi, tất cả các công ty xuất khẩu họ sẽ tìm tới HTX. Vì chỉ có HTX mới đủ tiềm năng về nguồn nguyên liệu để cung cấp”.

Có thể nhận thấy, chính sự nỗ lực trong sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là đổi mới tư duy để thích ứng với yêu cầu thực tiễn chính là chìa khóa thành công của các HTX. Điểm sáng của các mô hình HTX được xây dựng sẽ góp phần tạo thêm niềm tin cho người dân về hiệu quả của mô hình kinh tế tập thể kiểu mới.

Ngọc Hà, R. Piên