Có một thực tế lâu nay đối với việc phát triển diện tích của nhiều loại cây trồng đó là người dân trồng theo phong trào, bất chấp khuyến cáo của ngành chức năng và những hệ lụy có thể xảy ra sau đó. Bên cạnh đó, có thể vì lợi nhuận trước mắt dù là thực tế hay chỉ nghe qua nhưng nhiều loại cây trồng mới vẫn được người dân đổ xô trồng; để rồi nhận thất bại khi đầu ra của sản phẩm cây trồng không tìm được thị trường tiêu thụ. Và bài học từ cây sa chi với nhiều hộ dân trên địa bàn huyện Mang Yang là một ví dụ. PS được thực hiện tại xã Đak Djăng.
Với 300 cây sa chi được trồng xen lẫn trong những diện tích cà phê và hồ tiêu của gia đình, hộ ông Trinh ở làng Brếp, xã Đak Jrăng, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai là hộ trồng nhiều sa chi nhất của xã Đak Jrăng. Không biết bất kỳ một thông tin nào cũng như chưa biết cây sa chi là gì nhưng nghe mấy người anh em họ hàng ở tỉnh Đăk Lăk giới thiệu, kèm theo thông tin về giá sa chi bán ra khoảng từ 600.000 đến 700.000/kg, nên ông mua nửa ký hạt giống về trồng. Bỏ chi phí rồi công đầu tư chăm sóc, thế nhưng sau 06 tháng, sa chi giờ cũng đã cho thu hoạch trái nhưng ông chẳng thấy ai đến tìm mua.
Ông Trinh – làng Brếp, xã Đak Jrăng, huyện Mang Yang, Gia Lai cho biết: “Bây giờ mình lỡ trồng rồi cũng không biết bán ở đâu. Bây giờ mình cứ từ từ, khô mình để trong bao mình để dành thôi”.
Bắt đầu xuất hiện và được trồng trên địa bàn huyện Mang Yang từ khoảng tháng 10/2016, đến nay cây sa chi được trồng tập trung ở thị trấn Kon Dơng và các xã Ayun, Đak Djrăng, với tổng cộng khoảng 5.385 cây của 31 hộ dân; trong đó hộ trồng nhiều nhất với 800 cây. Không riêng gì người dân mà cho đến thời điểm này, về phía địa phương cũng như ngành chuyên môn vẫn chưa có thông tin gì chính xác về loại cây trồng mới tự phát trong dân này. Thế nhưng một điều đáng quan tâm, đó là cây sachi thuộc họ dây leo; trong khi người dân trồng xen cà phê, tiêu nên khi sachi phát triển cũng đồng nghĩa sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của tiêu và cà phê, chưa nói đến vấn đề dịch bệnh nếu có.
Ông Đỗ Văn Thinh – Chủ tịch Hội Nông dân xã Đak Jrăng, huyện Mang Yang, Gia Lai cho biết: “Bản thân tôi cũng như các cán bộ cấp xã thì khi mà nhận dạng cây sa chi đã trồng thì nó đã lên 2-3m rồi, cho bông rồi; thì vấn đề này khi hỏi lại thì có một số hộ người đồng bào lên vùng biên giới Đức Cơ, rồi vùng Đăk Nông, nghe bà con trên đó báo là mua trồng có giá trị kinh tế cao, bà con thấy thích mua về trồng, nhưng về đất này thì trồng xen lẫn chứ chưa trồng đại trà. Đến bây giờ thì bà con trong xã cũng không ham muốn gì với cây sa chi mà chỉ là để khảo nghiệm thử có tổ chức nào có định hướng thu mua thì sau này sẽ trồng. Còn đối với xã thì cũng đã khuyến cáo dập tắt không trồng mới cây sa chi”.
Trồng cây cho trái, thế nhưng không có người mua nên người dân cũng chẳng mặn mà thu hoạch. Giải pháp mà người dân chọn trong lúc này là phơi khô rồi cất dù không biết phải cất đến bao giờ. Có lẽ với người nông dân, “thiên thời – địa lợi – nhân hòa” là điều không thể thiếu; và cần thiết trong sản xuất nông nghiệp hiện nay đó là yếu tố thị trường; bởi dù muốn hay không thì đó vẫn là yếu tố quyết định. Và thực tế từ việc trồng cây sa chi ở huyện Mang Yang có thể là lời cảnh báo với người dân trong việc phát triển bất cứ một loại cây trồng nào, nhất là với những loại cây trồng mới ./.
Mỹ Tiến – Thu Thủy- R’Piên