Huyện Đức Cơ là một trong những địa phương có diện tích trồng cây hạt điều lớn trong tỉnh nhưng do chưa chú trọng kỹ thuật chăm sóc nên năng suất, chất lượng cũng như hiệu quả kinh tế mang lại từ cây điều còn thấp và chưa tương xứng với tiềm năng. Trước thực tế đó, vừa qua, huyện Đức Cơ đã xây dựng và triển khai thực hiện Đề án cải tạo và nâng cao giá trị cây điều đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Đây được xem là một trong giải pháp thiết thực để giải quyết câu hỏi thực tế đang đặt ra là làm thế nào để nâng cao năng suất, giá trị kinh tế của cây điều để giúp bà con nâng cao thu nhập, thoát nghèo bền vững.
Tỉa cành, bón phân, tưới nước, phun thuốc để phòng và diệt sâu bệnh… Đây là những điều mà hầu hết các hộ DTTS tại các xã biên giới trên địa bàn huyện Đức Cơ chưa nghĩ đến và chưa thực hiện trong quá trình chăm sóc cây điều trước đây. Trong tiềm thức và thói quen của bà con, việc sinh trưởng và phát triển của cây điều đều phụ thuộc vào tự nhiên. Sau khi cây điều ra trái, kết hạt và già đi, bà con chỉ việc hái, lượm. Thói quen canh tác này đã khiến năng suất và chất lượng của cây điều khá thấp. Điều này đang dần được thay đổi khi từ giữa đầu năm 2023, Phòng NN&PTNT huyện Đức Cơ bắt đầu triển khai thực hiện Đề án cải tạo và nâng cao giá trị cây điều đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.
Ông Nguyễn Quốc Tư – Trưởng phòng NN&PTNT huyện Đức Cơ trao đổi: “Năm 2023, chúng tôi đăng ký nguồn vốn từ các CT MTQG về xây dựng NTM và phát triển kinh tế vùng đồng bào DTTS thực hiện 2 chuỗi liên kết, trong đó có chuỗi liên kết điều với diện tích 40 hecta với 100% hộ dân tham gia là đồng bào DTTS. Mục tiêu của chuỗi này là hỗ trợ về KHCN, tổ chức các lớp tập huấn, hỗ trợ vật tư cho các đối tượng này để họ đầu tư chăm sóc vườn điều để nâng cao năng suất, giá trị của điều lên.”
Tham gia các lớp tập huấn, các hộ dân đã thay đổi đáng kể trong nhận thức về việc trồng và chăm sóc cây điều. Không phó mặc hoàn toàn cho tự nhiên, giờ đây, bà con đã biết đầu tư, chăm chút cho cây điều bằng các biện pháp kỹ thuật phù hợp. Thay đổi nếp nghĩ, cách làm như thế, anh Rơ Mah Huỳnh ở làng Triêl, xã Ia Pnôn đang kỳ vọng trong mùa thu hoạch sắp tới, năng suất của 1,4 hecta cây điều sẽ tăng và thu nhập của gia đình anh sẽ không dừng lại ở con số 20 triệu đồng như vụ vừa qua.
Anh Rơ Mah Huỳnh – Làng Triêl, xã Ia Pnôn, huyện Đức Cơ nói: “Đi tập huấn về, mấy anh chị chỉ cho cắt cành, tỉa cành. Cành nào xấu quá thì cắt đi, chỉ để lại mấy cành đẹp. Trước kia trồng thì phân không có, để tự nhiên thôi. Sau này tham gia chương trình mô hình được người ta cấp phân, cấp thuốc. Hiện tại vườn điều nhà tôi cũng đẹp hơn, khá hơn mấy năm trước. Năm nay được hỗ trợ bà con rất vui.”
Vui mừng, phấn khởi và kỳ vọng; đó cũng là tâm trạng của hàng chục hộ đồng bào DTTS khác khi tham gia chuỗi liên kết phát triển cây điều. Với sự đồng hành tích cực của chính quyền địa phương, thói quen áp dụng KHKT vào canh tác cây điều đang dần được hình thành ở các xã vùng viên giới – nơi tập trung phần lớn diện tích cây điều của huyện Đức Cơ.
Chị Rơ Mah H’Liêm – Chi hội trưởng Chi hội Nông dân làng Triêl, xã Ia Pnôn, huyện Đức Cơ cho biết: “Khi tham gia vào mô hình liên kết kỹ thuật trồng điều, bà con đã biết cách tỉa và chăm sóc. Cành nào dày quá thì mình tỉa thưa, cắt bớt cành, bón phân cho cây điều để nó phát triển tốt hơn, tăng thu nhập cho bà con. Bà con mong muốn cây điều phát triển tốt và tăng thu nhập. mong muốn sau này có thêm lớp tập huấn cho bà con tham gia tiếp tục để trồng và chăm sóc cây điều cho tốt hơn.”
Theo Phòng NN&PTNT huyện Đức Cơ, trên địa bàn huyện hiện có hơn 14 nghìn hecta điều trên đất nông nghiệp và được trồng rải rác ở tất cả các xã, thị trấn, trong đó, diện tích lớn nhất chủ yếu tập trung ở các xã biên giới như Ia Pnôn, Ia Nan, Ia Dom… Với năng suất trung bình hiện chỉ đạt 1 tấn/hecta nên dù chiếm diện tích lớn và được xác định là nguồn thu nhập chính của nhiều hộ dân nhưng cây điều vẫn chưa thực sự là cây “giảm nghèo” như kỳ vọng. Quyết tâm thay đổi thực tế, huyện Đức Cơ đang tích cực đẩy mạnh thực hiện Đề án cải tạo và nâng cao giá trị cây điều đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.
Ông Nguyễn Quốc Tư – Trưởng phòng NN&PTNT huyện Đức Cơ nhấn mạnh: “Thực hiện đề án, chúng tôi phấn đấu đến năm 2025, hướng đến 2030, ít nhất giải quyết 10 nghìn hecta được áp dụng theo kỹ thuật mới, trong đó, một số giống cũng phải thay đổi để nâng cao năng suất và giá trị của nó lên. Mục tiêu cuối cùng là đẩy năng suất cây điều từ 1 tấn hạt/ hecta lên 1,5 tấn/hecta vào những vụ tiếp theo, từ đó làm nâng cao thu nhập cũng như phát triển kinh tế cho người DTTS để họ từng bước thoát nghèo.”
Với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng đặc trưng, hạt điều của huyện Đức Cơ được đánh giá khá cao về chất lượng. Cùng với tập trung đẩy mạnh áp dụng KHKT vào việc canh tác cây điều, việc chú trọng phát triển công nghệ chế biến hạt điều sau thu hoạch cũng là điều đang được địa phương hướng tới. Tin rằng với quyết tâm và nỗ lực đó, Đề án phát triển cây điều trên địa bàn huyện Đức Cơ sẽ mang lại những đổi thay tích cực, góp phần mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho người dân, nhất là bà con DTTS.
Ngô Thanh – Ksor Tuối