Dù mới triển khai trồng được mấy năm nay, tuy nhiên đến thời điểm này, tổng diện tích cây chanh dây trên địa bàn huyện Kbang đã lên đến 300ha, đạt ¾ tổng diện tích được tỉnh quy hoạch giao cho huyện. Là cây trồng mới được đánh giá có triển vọng kinh tế, tuy nhiên, với tình hình giá cả bấp bênh như hiện nay cộng với dịch bệnh diễn biến khó lường đang khiến nhiều hộ trồng chanh dây của huyện lâm vào cảnh điêu đứng.
Gia đình anh Trần Ngọc Khiết, thôn 1, xã Sơ Pai, huyện Kbang có hơn 1,5ha chanh dây, phần lớn được trồng từ tháng 7/2016. Theo phản ánh của anh Khiết: Vào khoảng tháng 11,12/2016 và tháng 01/2017, sau những trận mưa liên tục, một số diện tích cây chanh dây trong vườn đã xuất hiện dấu hiệu của bệnh, phổ biến là 2 bệnh bã trầu và thối cổ rễ… Dù gia đình anh đã tìm mọi cách chữa trị, nhưng tình hình vẫn không có dấu hiệu khả quan. Từ một vài trụ bị bệnh ban đầu, đến nay đã lan ra diện rộng… Mỗi lần ra thăm vườn là anh lại cảm thấy xót xa…
Anh Khiết cho biết: “Tới các nhà vườn thấy lợi nhuận cao quá, năm kia bệnh tật không có mấy, giá cả cũng hai mấy nghìn/1 kg, về mạnh dạn vay vốn ngân hàng làm, phân tro, máy móc, đo độ PH cũng đàng hoàng, thế nhưng cuối năm gặp mưa nên nó bị bệnh nhiều quá, trút hết lá gần như chết hết dây, quét gốc nấm thối cổ rễ cũng không khỏi, sâu độc thân lấy xi lanh bơm vào thân mà con sâu cũng không chết, rồi teo quả. Hiện giờ là đang chuẩn bị lỗ nặng, vỡ nợ nếu như hỏng đợt quả này, giờ tiền lãi ngân hàng, tiền điện, tiền phân là không đủ rồi chứ đừng nói gì nữa”.
Toàn xã Sơ Pai có 26ha chanh dây, phần lớn những diện tích trồng đã cho và chuẩn bị cho thu hoạch quả đều bị dịch bệnh tấn công…
Ông Nguyễn Mạnh Tuyển, Chủ tịch UBND xã Sơ Pai, huyện Kbang, Gia Lai cho biết: “Chủ yếu bà con nhân dân tự phát trồng, tính đến thời điểm này, diện tích và hiệu quả của cây chanh dây chưa cao, một phần liên quan đến đầu vào là giống. Các hộ dân đa số tự liên hệ tư thương trên địa bàn tỉnh mua giống về tại địa bàn trồng, do vậy nguồn gốc không rõ ràng, chất lượng giống khả năng không đảm bảo, nên là khi trồng chất lượng ra trái không cao. Do vậy, thời gian tới về phía chính quyền địa phương chưa khuyến cáo nhân rộng. Và trước tình hình dịch bệnh cũng khá lớn như hiện nay, nếu không có cơ quan chức năng kiểm soát được dịch bệnh và giống đầu vào sẽ rất dễ gây thiệt hại cho dân”.
Không chỉ bị dịch bệnh tàn phá trên diện rộng, theo thống kê ban đầu của ngành nông nghiệp và chính quyền các xã, thị trấn huyện Kbang, toàn huyện còn có 10ha chanh dây không cho trái, theo phỏng đoán ban đầu rất có thể là do chất lượng giống…
Ông Đoàn Thanh Hùng, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Kbang, Gia Lai cho biết: “Chúng tôi khuyến cáo bà con nông dân không nên mua các loại giống không rõ xuất xứ nguồn gốc, chúng tôi khuyến cáo bà con mua giống xuất xứ rõ ràng, được Sở NN&PTNT Gia Lai cấp giấy chứng nhận. Chúng tôi cũng đã có một số khuyến cáo về thuốc bảo vệ thực vật và cách dùng, tuy nhiên hiện nay bà con nông dân làm chưa đúng cho nên là tác động rất lớn đến năng suất, sản lượng”.
Trong khi tình hình dịch bệnh diễn biến khó lường và không có thuốc đặc trị, thiệt hại đã rõ ngay trước mắt, thế nhưng cạnh một vườn chanh dây bị bệnh, lại có một vườn chanh dây mới nữa được trồng lên. Rõ ràng nếu bà con nông dân cứ mãi chạy theo cái lợi trước mắt mà không có sự tính toán kỹ lưỡng thì sẽ phải hứng chịu những bài học nhãn tiền…/.
Song Nguyễn, Mạnh Hà