Tác động bởi nhiều nguyên nhân nên những năm gần đây bệnh chết nhanh, chết chậm trên cây hồ tiêu có xu hướng tăng mạnh trước sự bất lực của người dân, kể cả những hộ đã có nhiều năm kinh nghiệm với cây tiêu. Năm nay mặc dù mới bắt đầu vào mùa mưa nhưng tại nhiều vườn tiêu trên địa bàn huyện Chư Pưh – địa phương có diện tích hồ tiêu lớn nhất tỉnh đã có những biểu hiện của bệnh chết nhanh, chết chậm khiến cho bà con nông dân rất lo lắng.
So với năm trước, năm nay thời tiết tương đối thuận lợi cho hoạt động sản xuất nông nghiệp, song theo phản ánh của bà con nông dân thì một số vườn tiêu có hiện tượng bị thối rễ, u sưng, thậm chí chết rễ…bà con lại không nắm rõ đó là bệnh gì và phải phòng trị ra sao?
Bà Lê Thị Biên, xã Ia Le, huyện Chư Pưh cho biết: “Cũng không nghe bệnh gì, nắng thì nó vàng cây và chết dần dần. Tiêu nhà tôi thì không dùng thuốc đổ gốc mà chỉ có rầy thì bơm thôi”.
Bà Lê Thị Biên còn cho biết từ năm 2010 đến nay hầu như năm nào gia đình bà cũng có tiêu chết bất kể mùa nắng hay mùa mưa, ngay cả gần thu hoạch nhiều trụ cũng bất ngờ bị chết. Mặc dù đã gắn bó với cây tiêu 15 năm nay nhưng bà Biên cũng đành bất lực khi chứng kiến cảnh năm nào trong vườn cũng có tiêu chết.
Trên địa bàn huyện Chư Pưh nhiều nông dân khác cũng vậy. Nói là trồng tiêu lâu năm nhưng cũng đành chịu trước bệnh chết nhanh, chết chậm. Như trường hợp của ông Nguyễn Văn Khôi ở xã Ia Le cho biết, tỷ lệ trụ chết phải chiếm đến 50% mặc dù đã áp dụng các biện pháp để phòng ngừa.
Ông Nguyễn Văn Khôi. Xã Ia le, huyện Chư Pưh nói: “Đầu mùa mưa làm cỏ sạch sẽ, vét bồn, vãi vôi bột toàn diện, 1 ha phủ 8 tạ đến 1 tấn. Sau đó 15 – 20 ngày tôi bỏ phân chuồng trộn với Trico, nhưng bệnh chết nhanh chết chậm vẫn chết 50%, không giảm bớt”.
Qua nghiên cứu của các nhà khoa học thì nguyên nhân dẫn đến bệnh chết nhanh, chết chậm trên hồ tiêu ngoài yếu tố về thời tiết, nguyên nhân chính là do quan hệ giữa khâu chăm sóc với vấn đề dinh dưỡng chưa được cân đối hợp lý.
TS Đặng Bá Đàn. Đại diện VP thường trực Trung tâm khuyến nông Quốc gia tại Nam Trung Bộ và Tây Nguyên cho biết: “Vấn đề tiêu chết cũng đã xảy ra nhiều năm rồi nhưng năm vừa rồi có vấn đề về thời tiết thay đổi thất thường nên khả năng chịu đựng của cây tiêu sẽ kém đi do thời tiết bất thường. Nắng quá, mưa quá sẽ gây sốc cho cây hồ tiêu. Đặc biệt những năm vừa rồi bà con sử dụng phân bón không hợp lý, sử dụng phân hóa học không hợp lý nên dẫn đến tiêu chết hàng loạt”.
Ngoài lưu ý trong vấn đề chăm sóc, các nhà chuyên môn cũng khuyến cáo nông dân khi trồng mới trên diện tích tiêu đã chết phải đảm bảo các yêu cầu về xử lý đất cũng như chất lượng cây giống.
TS Đặng Bá Đàn. Đại diện VP thường trực Trung tâm khuyến nông Quốc gia tại Nam Trung Bộ và Tây Nguyên khuyến cáo: “Đối với những vườn tiêu có trụ chết thì phải xử lý cách ly trong vườn, không để lây lan sang cây khác. Việc thứ hai là phải xử lý trồng lại, xử lý hố và cả trụ bằng phương thức hóa học. Đặc biệt là xử lý bằng phân hữu cơ, những tàn dư thực vật trong cây tiêu. Chuẩn bị những giống khỏe”.
Cho dù bất lực trước tình trạng tiêu chết hàng loạt và ngay cả năm nay giá tiêu giảm thấp ở mức kỷ lục trong nhiều năm qua, nhưng phong trào trồng mới hồ tiêu vẫn phát triển ồ ạt. Tuy nhiên các nhà chuyên môn cảnh báo việc phát triển hồ tiêu ồ ạt, thiếu kiến thức khoa học kỹ thuật…sẽ mang lại rất nhiều rủi ro cho người trồng tiêu, nhất là giấc mơ làm giàu từ cây tiêu hiện nay cũng khó thành hiện thực khi quan hệ cung cầu đang ngày càng mất cân đối.
Hồng Uyên,Thanh Sáng