Gắn bó với cây mía đã nhiều năm nay và nguồn thu nhập chính của gia đình, nhưng vụ mía mới năm nay bà Nguyễn Thị Ngọc Phương ở xã Tú An, thị xã An Khê cũng đành phải phá bỏ để chuyển sang trồng bí do năm vừa rồi gia đình bà lỗ nặng khi giá mía giảm thấp.

Bà Phương nói: “ Hồi giờ dân ở đây trồng mía, nhưng vừa rồi mía rẻ quá nên bà con chuyển sang trồng mía chứ đất ở đây bà con hồi giờ chỉ làm mía. Vừa rồi giá 36, 38 không đủ tiền đầu tư. Nếu mía ổn định sẽ chuyển lại trồng mía”.

Như trường hợp của bà Phương, mía lưu gốc năm 3 nên phá bỏ, tạm thời chuyển sang cây trồng khác còn chấp nhận được, còn đối với mía mới thu hoạch được 1 năm, bước sang năm hai, dù thế nào cũng phải tiếp tục đầu tư.

Anh Lê Quang Hưng- Xã Tú An, thị xã An Khê cho biết: “Nông dân ở đây trồng mía xem như cây chủ lực. Nhưng năm ngoái thất thu. Năm ngoái làm hơn 3 hecta lỗ tới mấy chục triệu. Cây mía là cây chủ lực, trồng 1 năm ăn 2-4 năm. Mới trồng 1 năm mà lỗ thì sang năm thứ 2, thứ 3 không biết sao, cũng phải ráng theo. Theo nữa nhưng không biết sao?”.

Về phía nhà máy, ông Nguyễn Hoàng Phước- PGĐ Nhà máy đường An Khê nói: “Đối với những diện tích dưới 70 tấn/ha thì người dân hòa vốn hoặc là lỗ. Còn những diện tích 70 tấn trở lên, thực hiện cơ giới hóa đồng bồ và đặc biệt là thực hiện cánh đồng lớn thì thu nhập khá hơn từ 15-25 triệu”.

Theo số liệu thống kê của Nhà máy đường An Khê hiện nay 4 huyện thị phía Đông có đến 10.775 ha mía, chiếm hơn 38% trong tổng diện tích mía nguyên liệu toàn vùng, năng suất chỉ đạt dưới 70 tấn/ha. Như vậy điều này đồng nghĩa với việc hàng ngàn hộ dân phải chịu thua lỗ.

Để người dân yên tâm gắn bó với cây mía, ổn định vùng nguyên liệu, về phía Nhà máy đường An Khê – đơn vị đầu tư vùng nguyên liệu mía của 4 huyện thị phía Đông Gia Lai đã có những giải pháp dài hơi từ việc nâng công suất nhà máy đến đầu tư dây chuyền sản xuất đường RE, đẩy mạnh cơ giới hóa, tiếp tục mở rộng cánh đồng mẫu lớn cùng nhiều biện pháp khác để giảm thiểu tối đa giá thành sản xuất…nhưng điều cần nhất vẫn là sự hợp tác của người dân và cơ chế chính sách của nhà nước.

“Dù nhà máy thực hiện cơ giới nhưng bà con vẫn làm thủ công nhiều nên chi phí tăng cao, không kịp thời vụ, thất thoát sau thu hoạch. Để đồng bộ và trăn trở nhất của nhà máy là cần quy hoạch và quyết liệt hơn nữa xây dựng cánh đồng mẫu lớn, quy hoạch diện tích của 4 huyện thị Đông Gia Lai để nhà máy mạnh dạn trong công tác đầu tư phát triển cây mía, tránh tình trạng bán mía ra ngoài. Giảm thiểu công lao động, vận chuyển”, ông Nguyễn Hoàng Phước cho biết.

Với gần 40 ngàn hecta, Gia Lai là địa phương có diện tích mia lớn nhất cả nước. Để tiếp tục phát triển, giữ được giá trị là cây trồng chủ lực, Gia Lai cần có những  biện pháp mạnh mẽ và quyết liệt hơn nữa để đối phó với những tác động thị trường đang ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của nông dân trồng mía trong tỉnh. Trong đó, đẩy mạnh cơ giới hóa, phát triển cánh đồng mẫu lớn là con đường duy nhất để ngành mía đường tồn tại và phát triển trong điều kiện kinh tế hội nhập sâu rộng như hiện nay./.

Hồng Uyên, Thanh Sáng