Thị xã Ayun Pa được xem là một trong những cái nôi nền văn hóa người dân tộc Jrai ở tỉnh Gia Lai, nơi đã và đang lưu giữ rất nhiều nét độc đáo của người dân bản địa. Một trong những yếu tố mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc đó là các nhà sàn bằng gỗ. Với kết cấu khá tiêu biểu, chính những mái nhà sàn này đã làm nên sự đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số Jrai trên đất Ayun Pa.
Tại buôn Đê, phường Cheo Reo, căn nhà sàn của mí Thanh được xem là độc đáo nhất bởi diện tích khá to, thoáng mát và kết cấu mang đậm kiến trúc văn hóa người Jrai. Không chỉ nhà của mí Thanh mà nhiều căn nhà sàn khác ở Buôn Đê đã và đang tạo không ít ngạc nhiên thú vị cho người chiêm ngưỡng.
Để làm được căn nhà như thế này, người dân phải mất từ 3-5 năm, thậm chí là cả chục năm tích lũy tiền, phương tiện và đặc biệt là gỗ.
Cô Rơ Lan H’Điên – Buôn Đê, phường Cheo Reo, thị xã Ayun Pa, Gia Lai cho biết: “Mình làm nhà sàn một năm hoặc hai năm, tùy theo sức khỏe của người, có bò, trâu để kéo cày, Hồi mới lấy nhau, chồng tôi đi lái máy cày kiếm tiền, mua cây chở về. Làm được cái nhà sàn cũ 3 gian mất 3 năm, làm nhà mới này vừa gom cây và hoàn chỉnh hết 6 năm”.
Buôn Đê ở phường Cheo Reo, thị xã Ayun Pa thoạt nhìn qua đã nhận được sự ngạc nhiên của không ít người. Bởi lẽ dù có dáng dấp của một phường hiện đại nằm sát Quốc lộ 25 nhưng vẫn đậm chứa văn hóa người Jrai với hàng chục nhà sàn bằng gỗ kiên cố. Buôn Đê được đánh giá có nhiều nhà sàn to, đẹp nhất thị xã Ayun Pa.
Theo quan niệm của nhiều người Jrai buôn Đê, đàn ông sau khi kết hôn phải tích góp làm nhà để ở, đồng thời thể hiện tấm lòng, khả năng của mình đối với gia đình, cộng đồng và bảo vệ, giữ gìn nét văn hóa của cha ông từ ngàn xưa. Chính vì thế, dù làm nhà sàn khó hơn, tốn kém hơn nhiều so với nhà gạch nhưng họ vẫn cố gắng hoàn thành.
Ông Võ Đức Hạnh – Chủ tịch UBND phường Cheo Reo, thị xã Ayun Pa, Gia Lai cho biết: “Về bản sắc văn hóa đồng bào dân tộc Jrai ở đây họ luôn cố gắng giữ gìn phong tục, truyền thống. Đặc biệt là các ngôi nhà sàn của người Jrai, họ luôn muốn xây nhà theo truyền thống cũ”.
Ông Rơ Lan Thiếp – Phó Chủ tịch HĐND phường Cheo Reo, thị xã Ayun Pa, Gia Lai cho biết: “Để làm được nhà sàn không chỉ là niềm tự hào của gia đình mà còn gìn giữ bản sắc dân tộc cha ông để lại. Làm được nhà sàn rất khó khăn, nhất là khâu tìm, vận chuyển gỗ, mất 5-6 năm, tùy theo điều kiện của từng gia đình. Nói chung làm được nhà sàn là niềm tự hào, thể hiện gia đình đó có điều kiện kinh tế, có tiếng nói trong cộng đồng xã hội”.
Thị xã Ayun Pa được xem là một trong những cái nôi văn hóa người Jrai trên đất Gia Lai. Điều làm nên hồn cốt của nét văn hóa đấy được cấu thành bởi nhiều yếu tố, trong đó có cả kiến trúc vật thể mang đậm hơi thở, lối sống của chính người bản địa. Và những ngôi nhà sàn bằng gỗ như thế này đã góp phần làm nên nét văn hóa mang đậm bản sắc người Jrai trên đất Ayun Pa. /.
Thu Thủy, R’Piên