Năm 2018, xã Chư Rcăm, huyện Krông Pa là 1 trong những vùng trọng điểm sốt rét của tỉnh Gia Lai. Thời điểm này, Dự án “Tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong loại trừ sốt rét tại VN” bắt đầu được triển khai tại địa phương. Anh Hiao Khanh ở buôn Du, xã Chư Rcăm được dự án đào tạo bài bản để trở thành một thành viên của Nhóm Cộng đồng Phòng chống Sốt rét (CMAT) do SCDI thành lập. Là người bản địa, có kinh nghiệm, am hiểu địa bàn, 5 năm qua, Hiao Khanh đã trở thành thành viên CMAT năng nổ, nhiệt tình trong phòng bệnh sốt rét ở địa phương và là cầu nối quan trọng giữa cộng đồng và cơ sở y tế.

Anh Hiao Khanh – CMAT xã Chư Rcăm, huyện Krông Pa, Gia Lai nói: “Bối cảnh, động lực gia nhập CMAT. Nhiệm vụ và những đóng góp trong phòng chống sốt rét cho cộng đồng và những thay đổi từ khi tham gia CMAT.”

Với nhiều người dân ở địa bàn vùng sâu vùng xa như Chư Rcăm, mỗi chuyến đi rừng, đi rẫy có thể kéo dài hàng tuần, vào mùa vụ thường ngủ rẫy cả tháng nên nguy cơ mắc sốt rét luôn thường trực. Chính những buổi truyền thông như thế này và sự hỗ trợ nhiệt tình của các CMAT đã giúp họ hiểu hơn về mức độ nguy hiểm của bệnh và có thêm kiến thức phòng sốt rét một cách hiệu quả.

Anh Hiao Lươi – Buôn Du, xã Chư Rcăm, huyện Krông Pa, Gia Lai  nói: “Đặc thù công việc thường xuyên đi rừng ngủ rẫy trong thời gian dài. Những điều tích cực do nhóm CMAT mang lại cho người dân.”

Chư Rcăm là 1 trong 40 xã thuộc 9 huyện trên địa bàn tỉnh Gia Lai được triển khai dự án. Với việc tuyển chọn, đào tạo cả về kiến thức và kỹ năng cho các tiếp cận viên CMAT từ chính người bản địa, dự án đã giúp tạo ra nguồn nhân lực tại chỗ, đóng góp tích cực cho chương trình phòng chống sốt rét ở địa phương.

Ông Nguyễn Văn Thể – Cán bộ chuyên trách sốt rét, Trung tâm Y tế huyện Krông Pa, Gia Lai nói: “Tình hình bệnh sốt rét trên địa bàn huyện Krông Pa trước đây và hiện nay. Kết quả trong công tác phòng chống sốt rét ở địa phương có sự đóng góp không nhỏ của dự án, mô hình CMAT.”

Năm 2018, Gia Lai là địa phương đứng đầu cả nước về số ca mắc sốt rét với trên 1.100 ca. 5 năm qua, mô hình can thiệp thông qua hệ thống Nhóm Cộng đồng phòng chống sốt rét với sự đồng hành của 76 CMAT trên địa bàn tỉnh đã phát huy hiệu quả. Nhiệm vụ chính của đội ngũ CMAT là thu thập thông tin những người đi rừng, ngủ rẫy; truyền thông và phát tài liệu, vật phẩm phòng chống sốt rét gồm võng, màn, quần áo bảo hộ, mũ vành; chuyển gửi người nghi mắc sốt rét đến các cơ sở y tế để được xét nghiệm và điều trị kịp thời, hỗ trợ nhắc nhở người mắc sốt rét tuân thủ điều trị theo đúng phác đồ….nhờ đó đã góp phần làm giảm tỉ lệ mắc và tử vong do bệnh sốt rét tại các vùng trọng điểm trên địa bàn tỉnh Gia Lai.

Ông Rơ Mah Huân – Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Gia Lai cho biết: “Đánh giá về những chuyển biến tích cực về tình hình sốt rét tại tỉnh Gia Lai (Số liệu so sánh giữa các năm). Ghi nhận sự đóng góp từ dự án, đội ngũ CMAT trong truyền thông, phát hiện ca bệnh sốt rét, phối hợp phòng chống sốt rét trên địa bàn tỉnh.”

Khu vực miền Trung – Tây Nguyên luôn được xem là vùng trọng điểm sốt rét của cả nước. Giai đoạn 2018-2020, Dự án “Tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong loại trừ sốt rét tại VN” được triển khai tại 149 xã thuộc 4 tỉnh: Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông, Bình Phước. Cùng với việc đẩy mạnh các hoạt động truyền thông nhóm, truyền thông cá nhân, giai đoạn đầu thực hiện dự án đã có hơn 14.800 ca nghi mắc sốt rét được CMAT trực tiếp đưa đến cơ sở y tế làm xét nghiệm, trong đó có hơn 1.200 ca có kết quả dương tính, chiếm tỷ lệ 31.61% tổng số ca dương tính tại các xã. Từ kết quả đó, SCDI tiếp tục xây dựng đề xuất can thiệp sốt rét giai đoạn 2021-2023, mở rộng ra địa bàn 2 tỉnh Bình Thuận và Phú Yên. Mạng lưới cộng đồng tiếp tục được hình thành, kết nối và phát triển đến 85 xã thuộc 25 huyện của 6 tỉnh với sự đồng hành của 172 CMAT, tiếp tục phát huy hiệu quả vai trò của nhóm cộng đồng, góp phần làm giảm tỷ lệ mắc và tử vong do sốt rét tại các xã thực hiện dự án, đóng góp vào mục tiêu chung tiến tới loại trừ sốt rét tại Việt Nam vào năm 2030.

Bà Khuất Thị Hải Oanh – Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI) trao đổi: “Đóng góp của dự án do VietMCI thực hiện và các tổ chức vào hoạt động/công tác phòng chống Sốt rét tại các địa phương cũng như chương trình mục tiêu Quốc gia về PCSR (SCDI). Mục tiêu trong giai đoạn tới tiếp tục duy trì và nhân rộng những thành công của dự án.”