Không chỉ biết được biết đến với lễ hội Hoa Dã quỳ – Núi lửa Chư Đang Ya. Từ nhiều năm nay, củ dong riềng ở Chư Đang Ya còn được xem là một đặc sản do thiên nhiên ban tặng cho vùng đất này. Tuy nhiên, dong riềng ở đây vẫn chưa đem lại nguồn thu nhập ổn định cho bà con nông dân bởi thiếu công đoạn tinh chế cuối cùng. Và hầu hết bà con nông dân bán củ tươi cho thương lái, sau đó sơ chế tại chỗ thành bột thô bán đi nơi khác.
Cơ sở chế biến dong riềng của bà Dương Thị Thoa ở xã Chư Jôr, nơi giáp ranh với xã Chư Đang Ya huyện Chư Pah. Đây là một trong 6 cơ sở chế biến sản phẩm dong riềng trong khu vực hai xã Chư Jôr và Chư Đang Ya tồn tại từ nhiều năm qua. Theo chủ cơ sở, năm nay giá dong riềng tươi không tăng mà có phần thấp hơn năm trước, việc thu mua, chế biến của gia đình không có lãi bởi khấu trừ nhân công và vận chuyển cùng một số công đoạn khác, nguồn thu không đáng kể sau khi bán tinh bột thô cho các nhà máy ở nơi khác.
Bà Thoa cho biết: “Lâu nay các cơ sở ở đây chưa đủ điều kiện để chế mở rộng, nâng cấp nhà máy chế biến thành sản phẩm miến dong từ đầu đến cuối.Giá bán tinh bột không cao, nguồn thu không đáng kể. Vốn của tôi cũng hạn chế, đầu tư máy móc thì nhiều nên chỉ làm thủ công vậy thôi”.
Hiện tại chỉ tính riêng 2 xã Chư Đang Ya và Chư Jôr đã có gần 200 ha trồng cây dong riềng, mỗi vụ thu hoạch hàng trăm tấn củ tươi. Các cơ sở thu mua, sơ chế bột dong riềng thô chỉ đáp ứng nhu cầu 20 tấn củ tươi/ngày. Sản phẩm tiếp theo là chế biến thành miến dong với giá bán cao rất nhiều lần so với việc bán củ tươi và sơ chế, thế nhưng ở đây vẫn chưa có cơ sở nào làm được. Đây cũng là một hạn chế rất lớn đến nguồn thu nhập của bà con từ người trồng đến việc thu mua và sơ chế sản phẩm dong riềng trên địa bàn.
Ông Nguyễn Văn Thuận – Phó Chủ tịch UBND xã Chư Đăng Ya nói: “Đối với địa bàn Chư Đang Ya thì hàng năm tại xã chế biến ra vài trăm tấn bột, tuy nhiên nông dân chỉ sản xuất ra nguyên liệu thô, còn lại chế biến ra miến dong thì phải chuyển đi nơi khác như Sài Gòn, Đà Nẵng…Thế mạnh của Chư Đang Ya rất phù hợp với cây dong riềng nên cũng mong muốn có một cơ sở sản xuất chế biến tập trung đầu tư tại địa phương trực tiếp sản xuất từ đầu đến cuối để người dân được hưởng lợi tại địa phương”.
Có thể thấy, với tiềm năng và nguồn lực có sẵn, hoàn toàn có thể phát triển cây dong riềng thành đặc sản thế mạnh của địa phương. Tuy nhiên, để người dân được hưởng lợi nhiều hơn từ cây dong riềng thì rất cần sự quy hoạch, kêu gọi đầu tư phát triển nhà máy sản xuất các sản phẩm từ dong riềng tại địa phương trong tương lai.
Được thiên nhiên ưu đãi cho vùng núi lửa Chư Đang Ya trù phú, mỗi năm bà con ở đây trồng cây dong riềng với sản lượng hàng trăm tấn củ tươi. Tuy nhiên, mỗi khi muốn ăn miến dong, một món ăn khoái khẩu của nhiều người thì bà con ở đây lại phải đi ra tận TP Pleiku thậm chí TP Hồ Chí Minh để mua về với giá rất cao. Điều này lâu nay vẫn còn là một nghịch lý chưa có lời giải./.
Gia Cư – Viễn Khánh