Dành cả cuộc đời cho niềm đam mê văn hóa bản địa, từ buôn làng Nghệ nhân ưu tú Rơ Châm Tih ở làng Jút 1, xã Ia Dêr, huyện Ia Grai đã đem nhạc cụ của người Jrai vươn ra thế giới. Với những cống hiến và đóng góp cho nền văn hóa dân gian, ông Rơ Châm Tih đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ trong hành trình giữ gìn, phát huy và bảo tồn những giá trị truyền thống.
Năm nay ông Rơ Châm Tih 51 tuổi, rất giỏi, thành thạo trong việc biểu diễn và làm nhạc cụ dân tộc. Ông đã dành nhiều thời gian, sức lực và tâm trí cho niềm đam mê này. Với ông, văn hóa dân gian như máu thịt, không thể tách rời. May mắn được trao truyền từ thế hệ trước, cộng thêm năng khiếu nghệ thuật thiên bẩm và sự nỗ lực tìm tòi, nghiên cứu, ông đã nổi tiếng từ rất lâu. Không chỉ ở Việt Nam mà nhiều nước trên thế giới đã mời ông tham dự các đại nhạc hội để trình diễn nhạc cụ dân tộc. Và cứ thế, theo chân người nghệ nhân tài hoa này, những loại đàn làm bằng tre, bằng nứa như: T’rưng; Goong, K’lông Bút, Ting Ning, Bro Amom, Kni, Bro mong, Kơ ní…đã chinh phục và hấp dẫn bạn bè quốc tế bằng sự độc đáo vốn có.
Nghệ nhân ưu tú Rơ Châm Tih – Làng Jút 1, xã Ia Dêr, huyện Ia Grai cho biết: “Tôi cũng đi rất nhiều nước như Anh, Phần Lan, Úc và mới đây tôi mới đi Hàn Quốc. Đi nước ngoài nó khác với trong nước là vì lý do mình đem được văn hóa cho thế giới biết. Đó là vinh dự và tự hào của tôi. Người ta rất quý nó không làm bằng đồng bằng sắt mà làm bằng tre nứa. Tre nước rất đặc biệt.”
Nghiên cứu, thẩm thấu âm thanh trở thành công việc thường xuyên của nghệ nhân Rơ Châm Tih. Ông đã tạo nên những bản hòa tấu đặc sắc, vừa mang âm hưởng của đại ngàn hùng vĩ, lại vừa thể hiện màu sắc đa dạng trong cuộc sống của người dân bản địa. Đặc biệt, trong quá trình say mê tìm tòi, trình diễn các loại nhạc cụ ở các sân khấu lớn nhỏ, ông Rơ Châm Tih đã sáng chế thêm các loại đàn như: T’rưng 2 giàn, 3 giàn, hay Klek Klok với những đặc sắc, hiện đại, khó pha trộn dựa trên chất liệu của âm nhạc dân gian.
Nghệ nhân ưu tú Rơ Châm Tih – Làng Jút 1, xã Ia Dêr, huyện Ia Grai chia sẻ: “Tổng cộng có 15 lại nhạc cụ truyền thống, nhưng tôi còn sáng chế thêm. Nhạc cụ không phải chỉ có từng đó phải lên cấp cao hơn. Như đàn T’rưng 2 giàn, 3 giàn hay Klek klok, hek, đinh bơ, đinh bác. Vừa có thể đánh vừa có thể vỗ. Hồi xưa không thể tháo lắp nhưng giờ mình phải sáng chế có thể tháo lắp để đi nước ngoài thuận tiện.”
Yêu nhạc cụ dân tộc bằng tất cả niềm đam mê cộng với tinh thần lao động nghệ thuật nghiêm túc và sự sáng tạo không ngừng nghỉ, tất cả đã làm cho “thương hiệu” Rơ Châm Tih ngày càng được lan tỏa. Ông trở thành nguồn cảm hứng cho rất người trẻ trong hành trình giữ gìn, phát huy và bảo tồn những giá trị truyền thống.
Em Siu Lâm – Làng Jút 1, xã Ia Dêr, huyện Ia Grai chia sẻ: “Em theo bác học cùng được 2 năm rồi, em thấy bác là người truyền cảm hứng cho tụi em. Bác ấy cho chúng em biết tất cả mọi thứ về nhạc cụ dân tộc và đặc biệt là đi biểu diễn ở nhiều nơi. Bác Rơ Mah Tih hay nói với chúng em là phải giữ gìn văn hóa của mình đừng để nó bị quên đi.”
Em Puih H’Như – Lớp 10C3, Trường THPT Hoàng Hoa Thám, TP. Pleiku nói: “Em biết đánh đàn Lek Lok với đàn T’ Rưng, khi em đánh đàn thì em thất rất vui em sẽ giữ gìn giai điệu của dân tộc em.”
Em Siu Ting Ning – Lớp 7E, Trường THCS Trần Phú, xã Ia Dêr, huyện Ia Grai bày tỏ: “Thường ngày em đi học về em phụ bố em làm tất cả các loại đàn và giờ em cũng biết đánh thành thạo các loại đàn rồi. Em rất tự hào vì bố em đã đưa nhạc cụ ra thế giới, bố em là gương sáng cho em để em bước đến tương lai của em.”
Ông Puih Blí – Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Ia Dêr, huyện Ia Grai đánh giá: “Về nghệ nhân Rơ Châm Tih thì thời gian qua đã góp lưu lại nét đẹp truyền thống của người dân tộc Jrai. Ông tham gia các hoạt động văn hóa của thôn làng, của tỉnh góp phần sau này lưu truyền cho các cháu sau này tiếp tục giữ gìn văn hóa trong đồng bào dân tộc thiểu số.”
Năm 2015, ông Rơ Châm Tih được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú về loại hình Nghệ thuật trình diễn dân gian. Theo đó, mỗi tháng ông được Nhà nước phụ cấp 700 nghìn đồng. Đây là niềm tự hào và khích lệ những nghệ nhân tiềm năng như ông tiếp tục phấn đấu, cống hiến. Tuy nhiên, cũng giống như nhiều nghệ khác, những thách thức cả về điều kiện kinh tế cũng như yếu tố con người đã và đang gây nhiều trở ngại trên hành trình phát huy, bảo tồn vốn quý văn hóa dân gian đối với ông Rơ Châm Tih.
Nghệ nhân ưu tú Rơ Châm Tih – Làng Jút 1, xã Ia Dêr, huyện Ia Grai mong muốn: “Tôi cũng mong được Đảng, Nhà nước trợ cấp hoặc nâng cao lên để tôi có thêm sức lực tinh thần để truyền lại tốt hơn, giữ gìn truyền bá nhạc cụ truyền thống.”
Trên hành trình vươn ra thế giới, văn hóa Gia Lai nói riêng và Việt Nam nói chung tự hào khi có những nghệ nhân tài hoa, tâm huyết, nặng lòng với văn hoá dân tộc như Nghệ nhân ưu tú Rơ Châm Tih.
Thanh Vui – Ksor Tuối