“Hỡi Pô Kô ơi ! Dòng sông mênh mông. Với con đò một lòng đánh giặc. Đôi tay chèo cùng sông kháng chiến…”. Ấy là những lời thơ hào sảng, đầy tâm tình của nhà thơ Mai Trang, đã được nhạc sỹ Cẩm Phong phổ nhạc với bài hát cùng tên “Người lái đò trên sông Pô Kô”. Theo năm tháng, ca khúc ấy đã hằn sau trong tâm thức của người Tây Nguyên, Gia Lai về hình ảnh của người Anh hùng A Sanh can trường chèo con đò độc mộc đưa bộ đội sang sông, lập nên những chiến công thầm lặng nhưng đầy lòng dũng cảm. Với nhân dân huyện Ia Grai nói riêng, tỉnh Gia Lai nói chung A Sanh mãi là biểu tượng sáng ngời của tinh thần yêu nước; là niềm kiêu hãnh, tự hào của con người vùng đất Gia Lai anh hùng.
Làng Nú, xã Ia Khai quê hương của Anh hùng A Sanh nay đã thay đổi nhiều, nhưng những tên đất, tên người đã đi vào lịch sử, in đậm chiến công của quân, dân làng Nú… thì vẫn sống mãi với thời gian.
Bắt đầu biết làm thuyền từ những năm 1966, 1967, hôm nay già Rơ Lan Pêng – một người bạn cùng thời với Anh hùng A Sanh vẫn luôn hào hứng kể cho du khách phương xa câu chuyện ông và A Sanh chèo thuyền chở bộ đội đi đánh Mỹ…
Ông Rơ Lan Pêng – Làng Nú, xã Ia Khai, huyện Ia Grai, Gia Lai nói: “Hồi đó thanh niên trong làng đều tham gia, 5- 7 người thành một đội để chuyên làm thuyền. 1 con thuyền gỗ dài 7 sải, mình làm khoảng 5 ngày là xong. Làng mình không sợ địch đâu, quyết theo cách mạng đến cùng.”
Gần 90 tuổi, đã đi qua nhiều trận đánh ác liệt để bảo vệ buôn làng, quê hương, già Rơ Lan Pêng cũng không nhớ nỗi mình đã làm được bao nhiêu con thuyền cho cách mạng, cùng A Sanh chèo lái trên sông đưa bộ đội đi chiến đấu… Giờ đây, tuổi đã cao, không còn đủ sức làm thuyền độc mộc nữa, nhưng trong tâm trí già Pêng luôn nhớ cái thuyền, bến sông…. Ở đó, già Pêng khoan nhịp mái chèo, nhớ về thời tuổi trẻ cùng lũ trai làng tham gia cách mạng.
Ông Rơ Lan Pêng – Làng Nú, xã Ia Khai, huyện Ia Grai, Gia Lai chia sẻ: “Ban ngày thì mình úp thuyền lại, cho chìm xuống nước, đến tối thì lại lật thuyền lên chở bộ đội, vận chuyển súng đạn qua bên kia sông. Mỗi lần chở như vậy thì khoảng được 10 người. Nguy hiểm, khó khăn lắm nhưng theo Đảng, theo cách mạng phải quyết tâm để bảo vệ buôn làng. Nay thì bến đò A Sanh được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử rồi, bà con mừng lắm…”
Ngày nay, bến đò A Sanh đã được công nhận Di tích lịch sử cấp tỉnh, càng tạo điểm nhấn cho dòng sông Pô Kô. Đặc biệt, trên dòng sông lịch sử này, những năm gần đây, còn diễn ra một hoạt động rất độc đáo, thú vị thu hút đông đảo du khách gần xa đến trải nghiệm, khám phá – đó là ngày hội đua thuyền độc mộc, kết hợp cùng với hoạt động văn hoá, du lịch hấp dẫn do huyện Ia Grai tổ chức.
Anh Nguyễn Chinh Chiến – Du khách tỉnh Kiên Giang bày tỏ: “Lần đầu tiên được tham gia hội đua thuyền em thấy không khí rất hào hứng, sôi nổi và rất vui. Ngoài đua thuyền thì em rất ấn tượng với cồng chiêng và các sắc màu văn hoá nơi đây. Là người làm du lịch, qua đây em sẽ giới thiệu nhiều hơn đến du khách biết về cồng chiêng Gia Lai nhất là khi về địa phương Kiên Giang.”
Dòng Pô Kô ngày thường yên ả là thế, vào cuộc đua, những con thuyền rẽ nước tung bọt trắng xóa làm dậy sóng cả một khúc sông…
Với Hội đua thuyền độc mộc tranh Cúp A Sanh và Liên hoan Văn hoá cồng chiêng huyện Ia Grai năm 2023, tháng 11 này, bên dòng Pô Kô huyền thoại lại vang lên câu hát: “A Sanh ơi đẹp mãi chiến công. Dòng Pô Kô sáng tên anh. Làng buôn ca hát ngợi tên anh…” Và nơi đây hứa hẹn là điểm đến ấn tượng cho hành trình khám phá vùng đất Ia Grai giàu truyền thống văn hóa và thấm đượm chất anh hùng ca Tây Nguyên.
Kim Ngân – Huy Toàn