Ba Chăm là giống lúa đặc sản có từ rất lâu đời ở một số vùng đồng bào dân tộc Bahnar trên địa bàn huyện Mang Yang; xã Đak Trôi có diện tích lúa Ba Chăm lớn nhất huyện. Vì vậy, giống lúa này được gắn liền với địa danh Đak Trôi. Toàn xã hiện có khoảng 417 ha lúa, phần lớn là giống lúa Ba Chăm được người dân trồng chủ yếu trên những thửa ruộng bậc thang. Là sản phẩm đặc trưng của người Bahnar, địa phương đã quan tâm xây dựng, phát triển thương hiệu “Gạo Ba Chăm” nhằm nâng cao giá trị, danh tiếng để tăng thu nhập cho người dân và góp phần xóa đói, giảm nghèo.
Trên cánh đồng thung lũng ở làng Đak Bớt, xã Đak Trôi, huyện Mang Yang, bà con nông dân phấn khởi thu hoạch lúa vụ Mùa năm 2024. Năm nay, nhờ điều kiện thời tiết thuận lợi, cùng nguồn nước đảm bảo nên năng suất ổn định. Đặc điểm của giống lúa Ba Chăm là thân to, cao, sức đề kháng tốt, tích lũy chất dinh dưỡng nên tạo ra hạt gạo thơm ngon. Nhờ đó, gạo có hàm lượng dinh dưỡng cao, dẻo cơm và mùi thơm nhẹ, được nhiều người thu mua.
Chị Gen – Làng Đak Bớt, xã Đak Trôi, huyện Mang Yang nói: “Gia đình mình có hơn 1 sào, mùa này thu được 8 bao. Trồng lúa vừa để ăn, vừa để bán. Lúc nào cần thì bán cho hợp tác xã, hợp tác xã thu mua ổn định, dân cũng mừng.”
Chính quyền địa phương đã huy động hệ thống chính trị vào cuộc để hỗ trợ nông dân trong xã phát triển sản xuất, xây dựng thương hiệu, liên kết với hợp tác xã để nâng cao giá trị sản phẩm gạo Ba Chăm. Theo đó, một số chương trình, dự án xã đã thực hiện như hỗ trợ nông dân phân bón để cải tạo đất, đảm bảo nước cho cây lúa sinh trưởng, phát triển và áp dụng khoa học kỹ thuật để nâng cao năng suất cây lúa.
Anh Nhai – Xã Đak Trôi, huyện Mang Yang chia sẻ: “Gia đình tôi trồng được 8 sào, năm ngoái năng suất thấp hơn, năm nay đạt hơn. Với giống cũ lúa Ba Chăm, Đak Trôi đạt, giá cả thị trường vẫn đắt.”
Nhằm quảng bá gắn với bảo tồn, phát triển những sản phẩm đặc sản của địa phương, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Gia Lai phối hợp với UBND huyện Mang Yang đã xác lập quyền sở hữu công nghiệp cho sản phẩm gạo Ba Chăm dưới hình thức là chỉ dẫn địa lý. Việc xây dựng chỉ dẫn địa lý, phát triển sản phẩm “Gạo Ba Chăm” góp phần phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị. Đó cũng là 1 trong những nhiệm vụ thuộc Chương trình MTQG phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2024. Qua đó, góp phần phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, thúc đẩy khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp và thu hút đầu tư tại vùng đồng bào DTTS&MN, giúp lao động tại địa phương có thêm việc làm, tăng thêm thu nhập.
Ông Nguyễn Ngọc Cường – Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Gia Lai trao đổi: “Khi tham gia vào xây dựng chỉ dẫn địa lý như “Gạo Ba Chăm, lúc đầu sản phẩm đó bình thường thôi nhưng khi ta làm đúng quy trình, theo quy định hiện nay không phải 1 kg gạo đó 14, 15 ngàn mà lên 17, 18 ngàn. Vì nhãn hiệu đó là sự nỗ lực của doanh nghiệp được Cụ Sở hữu trí tuệ thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ cấp, giá trị tăng thêm. Để đảm bảo gía trị tăng thêm thì doanh nghiệp, hợp tác xã tiếp tục đổi mới mẫu mã, kiểu dáng, đổi mới hình thức sản xuất với hình thức cao hơn”
Với sự nỗ lực, cố gắng của người dân, hợp tác xã; sự hỗ trợ của ngành chuyên môn của tỉnh, huyện Mang Yang đã từng bước phát triển, nâng tầm sản phẩm Gạo Ba Chăm, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân địa phương. Huyện Mang Yang sẽ tiếp tục được quan tâm, đầu tư phát triển để đảm bảo vùng nguyên liệu lúa Ba Chăm ổn định về sản lượng, chất lượng và thương hiệu Gạo Ba Chăm ngày càng vươn xa.
Thúy Diện – Phi Long