“Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong
Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp”
Thưa quý vị và các bạn! 2 câu thơ vừa rồi trong bài thơ “Bên kia sông Đuống” của nhà thơ Hoàng Cầm chắc hẳn nhiều người biết đến, nhưng có lẽ không phải ai cũng biết rõ về tranh Đông Hồ. Với mục đích giới thiệu về dòng tranh dân gian này, đặc biệt để nhắc nhớ cho các em học sinh ngay khi mới ở cấp học đầu tiên về những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam, chương trình trải nghiệm “In và tô màu tranh Đông Hồ bằng mộc bản” đã được Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, thành phố Pleiku tổ chức trong dịp Tết Ất Tỵ 2025.
Trước đây, tranh Đông Hồ với vẻ đẹp mộc mạc, đơn sơ nhưng ẩn chứa những giá trị nhân văn và ý nghĩa sâu sắc nên thường được treo trong nhà vào dịp Tết như một lời chúc sức khỏe, chứa đựng niềm vui và đem lại sự may mắn cho gia đình. Nhưng theo thời gian, làng nghề truyền thống làm tranh Đông Hồ dần bị mai một. Chính vì vậy, để nét tinh hoa của tranh Đông Hồ cần được gìn giữ để mọi người hiểu và từ đó yêu hơn loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo này.
Cô giáo Bùi Thị Phương Hoa – Hiệu trưởng Trường TH Nguyễn Văn Trỗi, Pleiku, Gia Lai cho biết: “Mục đích của chúng tôi/ là tạo cho các em biết về cuộc sống, về văn hóa của người dân Việt được thể hiện qua từng bức tranh Đông Hồ. Và các em biết rằng là để tạo ra được những sản phẩm đó thì những người dân của làng Đông Hồ đã thổi hồn vào những cái bức tranh / Và từng cái bức tranh đó/ niềm vui gửi gắm vào đó cái sự tin tưởng về quê hương, về đất nước, về tình yêu con người làm cho các em thấy rằng là mình cần phải có trách nhiệm như thế nào và qua từng cái bức tranh Đông Hồ thì người tạo ra sản phẩm muốn gửi gắm vào đó về cái sự bình yên, về cái sự niềm vui, về hạnh phúc làm cho không khí Tết thêm ấm cúng, cầu an, cầu phúc, cầu tài, cầu lộc.”
Với không gian được thiết kế thành 3 khu vực riêng biệt, chương trình trải nghiệm chủ đề “Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp” giúp các em học sinh tiếp cận bài bản, từ đó chủ động tiếp thu kiến thức và rèn luyện những kỹ năng để tư duy, sáng tạo đối với những giá trị mang lại từ tranh Đông Hồ.
Thầy giáo Đinh Việt Thanh – Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, Tp.Pleiku, Gia Lai cho biết: “Tranh dân gian Đông Hồ này thì cũng đã được dạy trong chương trình mỹ thuật. Tuy nhiên số tiết các cháu tìm hiểu về tranh dân gian Đông Hồ này cũng không thật sự nhiều. Bản thân mình rất là mong muốn đưa được cái hoạt động trải nghiệm in và tìm hiểu về tranh Đông Hồ này để các cháu được tìm hiểu kỹ hơn về các nền văn hóa dân gian của Việt Nam, đặc biệt là tranh in Đông Hồ – một trong những dòng tranh phi vật thể … tại làng Bắc Ninh. Và bản thân mình là một dân mỹ thuật thì mình nghĩ trách nhiệm của mình đó là giữ gìn, phát huy và lan tỏa truyền thống văn hoá dân gian.”
Từ việc chiếu phim ở góc tìm hiểu ….
Đến phần giải đáp những thắc mắc của các em học sinh về tranh Đông Hồ và làng nghề truyền thông làm tranh Đông Hồ ở góc trưng bày….
Và cuối cùng là góc trải nghiệm in và tô màu tranh Đông Hồ bằng mộc bản.
Hơn 1.800 em học sinh của 5 khối lớp trong trường đã có một chương trình trải nghiệm ý nghĩa trong không khí rộn ràng ngày Tết.
Em Lê Mai Châu – Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, Tp.Pleiku, Gia Lai vui vẻ nói: “Hôm nay con được đi lễ hội xuân, con rất thích con, hôm nay con được đi lễ hội xuân, con rất thích con, thích nhất là khu vực tranh Đông Hồ vì con được tôi những bức tranh rất đẹp và nhiều màu sắc.”
Chị Nguyễn Lê Diễm My – Phụ huynh học sinh bày tỏ: “Mình thấy là qua mỗi cái góc trải nghiệm thì cũng cho kể cả con và bản thân mình những cái bài học và những cái kiến thức mà từ những cái chương trình, cái nét đặc sắc văn hóa của dân gian mình để lại và mình cũng rất là mong có những cái chương trình nhiều hơn thế nữa để mà để được phụ huynh và các con em tham gia cùng với nhà trường.”
Năm 2013, nghề làm tranh dân gian Đông Hồ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Vừa là một nghề thủ công nhưng tranh Đông Hồ cũng vừa là một loại hình nghệ thuật dân gian Việt Nam. Giá trị của tranh và bàn tay vàng của nghệ nhân làm tranh cần được giữ gìn, phát huy và phổ biến rộng rãi. Và chương trình “Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp” dù chỉ gói gọn trong quy mô của một trường học nhưng hi vọng sẽ góp phần lan tỏa thông điệp: hãy bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống nói chung và tranh Đông Hồ nói riêng. Để mỗi dịp Tết đến, các bức tranh Đông Hồ lại được hiện diện không chỉ tạo không khí vui tươi trong gia đình với lời chúc năm mới an khang, thịnh vượng mà còn là một phần hồn Việt, trong lành và nhân hậu được mãi lưu truyền.
Hòa Giang – Mạnh Hà – Minh Trung