Với tấm lòng thành kính, tri ân công đức Tổ tiên, đã thành thông lệ, cứ đến dịp Giỗ Tổ Hùng Vương mùng 10 tháng 3 âm lịch, đông đảo người dân trên quê hương Đất Tổ lại thành kính sửa soạn mâm cơm thắp hương tri ân công đức các Vua Hùng và các bậc tiền nhân đã có công dựng nước, giữ nước.
Xa xưa, làng Trẹo (nay là thị trấn Hùng Sơn, huyện Lâm Thao) là cư dân duy nhất sinh sống dưới chân núi Nghĩa Lĩnh nên được giao là trưởng tạo lệ trông nom, hương khói cho tiên tổ. Hằng năm, cứ đến ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch, người dân nơi đây lại thành tâm sửa soạn mâm cơm dâng lên các vua Hùng. Theo truyền thống, lễ vật thường có bánh chưng, bánh giầy và cơm tẻ. Bánh chưng, bánh giầy tượng trưng cho trời tròn đất vuông. Cơm tẻ cũng do Vua Hùng dạy dân cấy lúa mà ra. Trong mâm cỗ có nếp, có tẻ cũng như có âm, có dương đầy đủ, hòa hợp.
Ông Đào Ngọc Thắng – Trưởng Ban khánh tiết Đình làng Triệu Phú, thị trấn Hùng Sơn, huyện Lâm Thao nói: “Là làng trưởng tạo lệ, năm nào chúng tôi cũng sắm sửa mâm cơm dâng lên vua Hùng với tất cả lòng thành kính, tri ân”.
Ông Nguyễn Đắc Thuỷ – Giám đốc Sở VHTT&DL Phú Thọ cho biết: “Xuất phát từ thực tế đó, tỉnh Phú Thọ đã khởi xướng người dân làm mâm cơm tri ân ngày giỗ Tổ”.
Mâm cơm tri ân là biểu hiện của Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên từ ngàn đời – nay được nâng lên một tầm cao hơn là thờ cúng tổ tiên chung của dân tộc. Thực hành tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là sự trở về tâm thức nguồn cội trong sâu thẳm mỗi người. Bởi vậy, như một lẽ rất tự nhiên, cứ đến ngày Giỗ Tổ, nhiều gia đình cũng làm mâm cơm dâng lên bàn thờ tổ tiên. Những nghi lễ và lễ vật không hề bắt buộc, mà người dân thành tâm sửa soạn để tỏ lòng biết ơn những bậc tiền nhân đã cho họ nền tảng tinh thần để vượt lên khó khăn, thử thách, xây dựng cuộc sống tốt đẹp
TS. Nguyễn Chí Bền – Nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam nêu: “ Việc Phú Thọ khởi xướng làm mâm cơm tri ân rất có ý nghĩa, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn”.
Như sợi dây bền chắc nối quá khứ với hiện tại, một đỉnh non cao vững chãi của sức mạnh tâm linh, niềm tin vào Quốc Tổ nghìn năm cứ thế lan tỏa trong cộng đồng. Để hôm nay, con cháu vua Hùng ở khắp miền đất nước không có điều kiện hành hương về mộ Tổ cũng sắp sửa mâm cơm ngay tại gia đình, một lòng hướng về tổ tiên trong niềm rưng rưng, xúc động.
Việc duy trì mâm cơm tri ân vào ngày Giỗ Tổ thể hiện đạo lý Uống nước nhớ nguồn, khẳng định sức sống bền bỉ, lan toả mạnh mẽ của Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương và giáo dục con cháu truyền thống tốt đẹp của dân tộc./.
Mỹ Duyên, Hoài Vũ