Đầu năm 1947, sau khi chiếm được một số vị trí chiến lược ở Tây Nguyên, quân Pháp đã xây dựng nhiều đồn, trong đó có đồn Tú Thủy (tại thôn Tú Thủy, xã Tú An, thị xã An Khê) thành vị trí kiên cố để kiểm soát cả vùng rộng lớn ở An Khê và các khu vực lân cận. Nhận nhiệm vụ cấp trên phân công, rạng sáng ngày 14/3/1947, Trung đoàn 95 thuộc Bộ Chỉ huy Khu 5 do đồng chí Vi Dân- Trung đoàn trưởng chỉ huy anh dũng tấn công đánh đồn Tú Thủy, gây tiếng vang lớn, làm địch khiếp sợ. Sự anh dũng hy sinh của cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 95 trong trận đánh đồn Tú Thủy biểu thị tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, nhất là trong bối cảnh Cách mạng Tháng Tám vừa thành công chưa tròn 2 năm và Toàn quốc kháng chiến bước vào năm đầu tiên.
Đã 72 năm trôi qua, khu vực đồn Tú Thủy từng là căn cứ vững chắc của địch nay đã khác nhưng vẫn mãi in đậm sự anh dũng chiến đấu, quả cảm hy sinh của nhiều cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 95 thuộc Bộ Chỉ huy Khu 5. Dù không thành công do bị lộ, nhưng trận đánh cứ điểm Tú Thủy đã góp phần làm địch hoang mang, khiếp sợ; tạo sự chuyển biến tích cực về tình hình đánh địch trên mặt trận này khi ấy. Với đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thị xã An Khê nói chung, xã Tú An nói riêng đã xây dựng tượng đài và tổ chức nhiều hoạt động rất thiết thực, ý nghĩa để tưởng nhớ, ghi ơn công lao to lớn của các Liệt sỹ hy sinh trong trận đánh đồn Tú Thủy diễn ra ngày 14/3/1947 và các Liệt sỹ hy sinh tại An Thạch, Tú An vào tháng 2/1948. Mới đây, được sự hỗ trợ của tỉnh, xã Tú An đã xây dựng Nhà Tưởng niệm các Liệt sỹ hy sinh tại đây.
Đặc biệt, từ những thông tin do một số nhân chứng cung cấp, sau nhiều năm trăn trở, tìm kiếm, mới đây cấp ủy, chính quyền xã Tú An và Đội K52 thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh đã xác định được ngôi mộ chung- nơi chôn cất các Liệt sỹ hy sinh trong trận đánh đồn Tú Thủy nằm sát Nhà Tưởng niệm Liệt sỹ tại thôn Tú Thủy.
Ông Trần Ngọc Thiện – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Tú An, thị xã An Khê, Gia Lai cho biết: “Hằng năm vào ngày 21/2, xã đều tổ chức giỗ các Anh hùng Liệt sỹ tại Đài Tưởng niệm. Công tác tìm kiếm các hài cốt Liệt sỹ hy sinh trong trận đánh đồn Tú Thủy cũng như hy sinh trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ luôn được cấp ủy, chính quyền địa phương đặc biệt quan tâm. Sau nhiều năm tìm kiếm, mới đây đã phát hiện ngôi mộ chung- nơi chôn cất các Liệt sỹ hy sinh trong trận đánh đồn Tú Thủy vào ngày 14/3/1947”.
Hiện nay, Đội K52 thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh cùng với cấp ủy, chính quyền địa phương xã Tú An đang tích cực triển khai công tác quy tập hài cốt các Liệt sỹ hy sinh trong trận đánh đồn Tú Thủy- việc làm thiêng liêng thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc.
Đại tá Nguyễn Hồng Xuân – Phó Chủ nhiệm Chính trị, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Gia Lai nói: “Quá trình tìm kiếm, quy tập hài cốt Liệt sỹ trên địa bàn thị xã An Khê nói chung, khu vực xã Tú An nói riêng thì nhận được sự quan tâm đặc biệt của cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương. Chính vì thế mà đã phát hiện ra ngôi mộ chung- nơi chôn cất các Liệt sỹ hy sinh trận đánh đồn Tú Thủy, xã Tú An, thị xã An Khê”.
Hình ảnh những cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 95 cảm tử đánh địch, xả thân hy sinh cho Tổ quốc trong trận đánh đồn Tú Thủy cách đây 72 năm mãi in đậm trong trang sử vàng của dân tộc Việt Nam Anh hùng. Và càng có ý nghĩa hơn đối với quân và dân ta khi trận đánh vang dội này diễn ra ngay sau Cách mạng Tháng Tám thành công chưa đầy 2 năm và Toàn quốc kháng chiến cũng vừa bước vào năm đầu
Hà Đức, R’Piên