Năm 2016 Gia Lai đã không hoàn thành kế hoạch tái canh cà phê theo Đề án của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Vậy liệu rằng năm 2017 kế hoạch có được hoàn thành hay không khi mà hiện tại vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc chưa được tháo gỡ. Trong đó khó khăn nhất hiện nay là nhiều người dân chưa tiếp cận được nguồn vốn vay. Tuy nhiên do cần thiết phải tái canh nên nhiều hộ dân đã tự phá vườn, cày đất để chuẩn bị tái canh, nhưng do thiếu vốn nên đang khá chật vật khi thực hiện tái canh.
Sau đợt nắng hạn năm 2016 hơn 1,5 ha cà phê của gia đình anh Nguyễn Long ở thôn Thủy Phú, xã Ia Blứ, huyện Chư Pưh bị thiệt hại hơn 70%, lại thêm vườn cây cũng đã lâu năm nên năng suất đạt rất thấp, vì vậy anh Long buộc phải phá bỏ để tái canh lại. Thế nhưng do khó khăn về nguồn vốn nên sau khi phá bỏ vườn cây, anh Long còn đang bỏ dở vì chưa có tiền thuê công múc gốc, xử lý đất và một số công đoạn tiếp theo.
Ông Long cho biết: “ Trước mắt là nguồn vốn, mong Nhà nước tạo điều kiện cho vay sớm để đầu tư tái canh làm lại đất, cây giống bảo đam để trồng lại cho bảo đảm. Năm ngoái cũng định trồng lại nhưng do hạn hán tiêu chết, nguồn vốn không có nên cũng không có tiền nên đợi năm nay nguồn vốn hỗ trợ của nhà nước nên tái canh lại”.
Mặc dù về phía ngân hàng khẳng định nguồn vốn thực hiện tái canh luôn sẵn sàng, thế nhưng hiện tại nhiều nông dân chưa tiếp cận được nguồn vốn vay là thực tế hiện nay ở các địa phương trong tỉnh. Nguyên nhân là do người dân không còn tài sản thế chấp. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đơn vị duy nhất được giao thực hiện cho vay chương trình tái canh cà phê cũng đã tháo gỡ bằng cách, trong trường hợp sổ đỏ đang thế chấp tại hệ thống thì ngân hàng nông nghiệp sẽ được xem xét, giải ngân vốn để bà con có điều kiện thực hiện tái canh cà phê theo nhu cầu. Tuy nhiên hiện nay có đến 90% sổ đỏ của người dân đã đem thế chấp ở các ngân hàng khác.
Ông Đặng Thanh Long, thôn Thủy Phú, xã Ia Blứ, huyện Chư Pưh cho biết: “ Để thực hiện chương trình tái canh cây cà phê chúng tôi gặp khó khăn về đồng vốn. Khó khăn là các bìa nằm ở các ngân hàng khác, chúng tôi thì lại không có khả năng bỏ tiền vào để rút bìa vay chương trình này. Do đó về vốn rất khó khăn nên tái cánh cũng khó. Nhưng chúng tôi cũng quyết tâm tái canh nhưng do không có nguồn vốn nên cứ làm tới đâu hay tới đó”.
Ông Nguyễn Viết Yến, thôn Phú Hà, xã Ia Blứ cũng nói: “Thực tế bà con khó khăn rất nhiều. Muốn vay nhưng bìa đỏ thì nằm trong các ngân hàng hết rồi. Thế chấp tiêu cà phê hết rồi. Nên nghiên cứu lại, giải quyết cho người dân vay”.
Theo kế hoạch giai đoạn 2016 – 2020, toàn tỉnh Gia Lai tái canh 13.610 ha, trong đó kế hoạch năm 2016 thực hiện 4.300 ha, năm 2017 là 2.217 ha. Tuy nhiên, năm 2016 kết quả thực hiện chỉ đạt 34% kế hoạch, vì vậy năm nay ngoài kế hoạch của năm 2017, các địa phương phải tái canh thêm 2.835 ha kế hoạch năm 2016 chuyển sang. Như vậy tổng diện tích phải tái canh trong năm 2017 là hơn 5.000 ha. Thế nhưng với tình hình như hiện nay người dân không đủ điều kiện tiếp cận vốn vay thì liệu rằng kế hoạch này có hoàn thành hay không?
Chưa kể nhiều trường hợp không thể duy trì vườn cây vì đã quá già cỗi, năng suất thấp hoặc những vườn ảnh hưởng nắng hạn năm 2016 bị chết…buộc phải phá bỏ, tái canh trở lại. Mặc dù khó khăn về vốn nhưng người dân vẫn thực hiện tái canh theo kiểu đầu tư đến đâu hay đến đó. Vậy tái canh trong điều kiện này, hiệu quả mang lại có đạt như mục đích Đề án tái canh cây cà phê mà Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đặt ra hay không? Đó là hướng đến sự phát triển cà phê ổn định và bền vững, mang lại hiệu quả giá trị kinh tế cao cho nông dân và nền kinh tế của Tây Nguyên cũng phát triển mạnh mẽ hơn khi cây cà phê khẳng định được giá trị so với các loại cây trồng khác.
Hồng Uyên, Thanh Sáng