Những ngày tháng Ba lịch sử cách đây 46 năm trên chiến trường Tây Nguyên sôi sục khí thế của quân và dân ta đánh vào các căn cứ của địch.

Sau một số trận đánh tạo thế nghi binh hút địch ở Bắc Tây Nguyên (Pleiku, Kon Tum) và cắt đường 19, đường 21 (chia cắt Tây Nguyên với đồng bằng); cắt đường 14 (chia cắt Bắc với Nam Tây Nguyên), ngày 8/3/1975 quân ta đã tiêu diệt nhiều căn cứ của địch ở Thuần Mẫn, Đức Lập, cô lập triệt để Buôn Ma Thuột (mục tiêu then chốt chủ yếu). Ngày 10/3, quân ta đồng loạt tiến công vào thị xã Buôn Ma Thuột tiêu diệt các căn cứ chiến lược của địch, giải phóng hoàn toàn Buôn Ma Thuột, tiếp đó giải phóng Pleiku vào ngày 17/3. Bị thất bại và trước sức uy hiếp mạnh mẽ của quân ta, quân địch rút khỏi Kon Tum, Pleiku theo Đường số 7 Sông Bờ (nay là Quốc lộ 14) hòng co cụm về vùng đồng bằng ven biển Khu 5 để chờ cơ hội phản kích. Không bỏ lỡ thời cơ, bộ đội ta kịp thời truy kích địch rút chạy trên Đường số 7, kết thúc Chiến dịch Tây Nguyên vào ngày 24/3. Chiến thắng trong Chiến dịch Tây Nguyên đã mở ra thời cơ tổng tiến công chiến lược trên toàn miền Nam để quân và dân ta tiếp tục thực hiện các đòn tiến công quân sự lớn, phát triển cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 đi đến thắng lợi hoàn toàn. Chiến thắng của Chiến dịch Tây Nguyên, đòn điểm huyệt Buôn Ma Thuột đã thể hiện sự chỉ đạo sáng suốt của Đảng, là một trong những đỉnh cao của nghệ thuật quân sự Việt Nam.

Đại tá Trần Ngọc Long – Nguyên Phó Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam cho biết: “Thắng lợi Buôn Ma Thuột là “thắng lợi kép”, bởi ở đây không chỉ dừng lại ở việc đo đếm về quân số của địch bị tiêu diệt mà vừa thắng lợi ở cấp chiến dịch, vừa đạt ở cấp chiến lược. Về chiến dịch, trở mở màn then chốt Buôn Ma Thuộc toàn thắng đã mở ra cục diện mới cho chiến dịch Tây Nguyên mà như nhiều nhà quân sự nói vui là ở địa bàn Pleiku, ở nhiều địa bàn thuộc Tây Nguyên ta chưa đánh, ta không đánh mà đã thắng. Có nghĩa là đã tạo ra cú dây chuyền tác động rất mạnh làm cho địch trở tay không kịp. Và mất Buôn Ma Thuột thì địch bắt đầu xáo trộn đội hình đã bố trí chiến lược trên địa bàn Tây Nguyên”.

Ông Lê Chí Quyết,  Nguyên Phó Bí thư Tỉnh uỷ Đắk Lắk cho biết: “Giải phóng hoàn toàn thị xã Buôn Ma Thuột, nhân dân, quân đội đổ ra đường hò reo, ca hát, nhảy múa quê tất cả mệt mỏi suốt bao nhiêu ngày tháng lo cho chiến dịch thiếu cơm, thiếu nước… Khổ như vậy nhưng quên hết tất cả mọi nhọc, quên hết đói khổ, quên hết cực khổ. Đảng, quân đội, nhân dân Buôn Ma Thuột giành thắng lợi to lớn, bao trùm. Quên tất cả mọi khó khăn để bắt tay kiến thiết xây dựng thị xã Buôn Ma Thuột”.

46 năm đã trôi qua nhưng trong ký ức của ông Lê Mạnh Hùng và nhiều người khác vẫn còn in đậm những kỷ niệm thiêng liêng về một thời đau thương nhưng rất hào hùng. Khoảng 14 giờ Chiều 16/3/1975, ông Lê Mạnh Hùng cùng đồng đội thuộc Tiểu đoàn đặc công 408 Anh hùng đã tiến vào Toàn hành chính (nay là trụ sở UBND tỉnh Gia Lai) hạ cờ địch, kéo lá cờ giải phóng của quân ta lên nóc Tòa hành chính, hôm sau Gia Lai hoàn toàn giải phóng trong vỡ òa niềm hạnh phúc của cán bộ và nhân dân trong tỉnh. Với ông Lê Mạnh Hùng, đó là kỷ niệm thiêng liêng.

Ông Lê Mạnh Hùng – Phường Hoa Lư, TP. Pleiku, Gia Lai xúc động nói: “Khi đó chúng tôi hạnh phúc vô cùng. Bao nhiêu khó khăn, gian khổ như không còn nữa. Ngày giải phóng tỉnh Gia Lai, ai ai cũng vui mừng, hạnh phúc”!

Thắng lợi của Gia Lai trong kháng chiến chống Mỹ đã đóng góp quan trọng trong thắng lợi chung của quân và dân trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước vào ngày 30/4/1975. Thắng lợi của Gia Lai in đậm những dấu ấn đặc biệt trong công tác lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh.

Tiến sĩ lịch sử Nguyễn Thị Kim Vân cho biết: “Đảng bộ tỉnh Gia Lai đã lãnh đạo phong trào cách mạng ở tỉnh giành được những chiến công lừng lẫy trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Có thể nói, phải có một Đảng lãnh đạo thống nhất thì mới lãnh đạo, chỉ đạo giành được những thắng lợi vẻ vang trên nhiều lĩnh vực, nhiều mặt trận như vậy”.

 Tháng Ba Tây Nguyên rộn ràng những chiến công, những thắng lợi của ta trong kháng chiến chống Mỹ. Buôn Ma Thuột, Gia Nghĩa, Pleiku, Kon Tum… và còn nhiều địa danh nữa đã đi vào lịch sử như những huyền thoại, bài ca chiến thắng, hòa bình độc lập, tự do của tháng Ba năm ấy luôn vang mãi, hòa nhịp với khúc ca đổi mới, phát triển hôm nay./.

Hà Đức, R’Piên