Cuối năm 2021, Dự án “Giữ gìn và tiếp nối những giá trị văn hóa dân tộc Jrai tại xã Ia Rbol, thị xã Ayun Pa, Gia Lai” do chị Ksor H’Nhi (buôn Rưng Ma Nin, xã Ia Rbol) sáng lập ra là một trong 4 dự án của tỉnh Gia Lai được Hội đồng Anh phối hợp với Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam lựa chọn tài trợ thực hiện. Dự án mở ra cơ hội bảo tồn văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc bản địa, đặc biệt là không gian văn hóa cồng chiêng.
Ngay sau khi dự án được xét duyệt, Câu lạc bộ “Giữ gìn và nối tiếp những giá trị văn hóa Jrai” xã Ia Rbol, thị xã Ayun Pa đã ra mắt với sự tham gia của 30 đoàn viên thanh niên. CLB được thành lập với mục đích giữ gìn nét văn hóa truyền thống của đồng bào Jrai thông qua sự gắn kết giữa chính quyền địa phương với đoàn viên thanh niên và người dân. Trong đó chú trọng phát huy giá trị văn hóa của cồng chiêng và dệt thổ cẩm gắn với lợi ích của người dân để phát triển kinh tế địa phương.
Chị Ksor H’Nhi, Chủ nhiệm CLB “Giữ gìn và nối tiếp những giá trị văn hóa Jrai” cho biết: “Mục đích của dự án là nhằm khôi phục và giữ gìn giá trị văn hóa của người Jrai và sử dụng cái giá trị văn hóa này để phát triển kinh tế địa phương. CLB là bước khởi đầu để mọi người dần quen với việc khôi phục lại các lễ hội, văn hóa của người Jrai. Trong tương lai tôi có kế hoạch phát triển tour trải nghiệm trên chính quên hương mình để du khách có thể tìm hiểu về văn hóa của người Jrai, và chính người địa phương sẽ là những người được hưởng lợi”.
Buổi sinh hoạt đầu tiên của CLB được tổ chức tại nhà sinh hoạt cộng đồng Bôn Rưng Ma Nin, xã Ia Rbol, thị xã Ayun Pa đã nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của các thành viên trong CLB. Tại buổi sinh hoạt, các nghệ nhân đã truyền dạy cách đánh các bài chiêng cổ, các điệu múa xoang cho các bạn trẻ. Đây cũng là dịp để người dân trong bôn gặp gỡ, giao lưu sau một ngày lao động vất vả, gắn kết cộng đồng. Còn đối với những bạn trẻ như Kpă T’ Grai, đây là dịp vô cùng hữu hữu ích để tiếp thu học hỏi thêm các giá trị truyền thống của dân tộc mình.
Anh Kpă T’Grai, Bôn Rưng Ma Nin, xã Ia Rbol, thị xã Ayun Pa bày tỏ: “Từ khi sinh ra và lớn lên em cũng đã biết nhiều các bài chiêng, nhưng thông qua buổi sinh hoạt như hôm nay em được các bác các ông truyền dạy thêm cho em những kinh nghiệm, những kiến thức rất là hữu ích nên em thấy những buổi như thế này hết sức ý nghĩa”.
Ông Nay Nhơn, Nghệ nhân truyền dạy cồng chiêng xã Ia Rbol, thị xã Ayun Pa chia sẻ: “Việc tập và sinh hoạt cồng chiêng trong làng gặp rất nhiều khó khăn, nhưng để khơi gợi lại, phục dựng lại văn hóa người Jrai mà cụ thể là truyền dạy cồng chiêng trong quá trình tập chúng tôi cũng rất nhiệt tình tập luyện cho thanh niên để sau này họ sẽ phát triển duy trì lại bản sắc văn hóa cồng chiêng của người Jrai, chúng tôi sẽ tăng cường thời tập luyện để không chỉ thanh niên mà cả bà con trong làng để tiếp tục duy trì bản sắc văn hóa của người Jrai. ”
Ngoài dự án Giữ gìn và tiếp nối những giá trị văn hóa dân tộc Jrai, Chị Ksor H’ Nhi còn đảm nhận vai trò là tổ trưởng Tổ trồng nấm sạch xã Ia Rbol với sự tham gia của các thành viên trong CLB.
Ngoài việc tăng thêm thu nhập cho các thành viên trong CLB, dự định của chị Nhi khi thực hiện dự án sẽ hình thành tour du lịch cộng đồng kết hợp bảo tồn văn hóa truyền thống . Du khách khi tham gia tour, ngoài việc được hòa mình vào không gian văn hóa cồng chiêng thông qua các lễ hội truyền thống còn được trải nghiệm quy trình trồng nấm sạch và trực tiếp hái nấm để thưởng thức.
Ông Nay Bol, Phó Chủ tịch UBND xã Ia Rbol, thị xã Ayun Pa cho biết: “Dưới gốc độ chính quyền cấp xã chúng tôi luôn luôn nuôi huy vọng lưu giữ lại nét văn hóa truyền thống của địa phương, trong đó đặc biệt nhất là vấn đề cồng chiêng. Từ xưa tới nay, xã cũng mong muốn các thế hệ cha ông truyền lại cho con cháu mình. Với đề án của chị Ksor H’ Nhi chúng tôi rất là mừng và đồng thời đây cũng là chủ trương của xã. Trong thời gian tới sau khi đề án kết thúc tôi hy vọng CLB vẫn sẽ được duy trì đồng thời cấp chính quyền sẽ tiếp tục tạo điều kiện, quan tâm nhiều hơn để lưu giữ lại văn hóa truyền thống địa phương Jrai chúng tôi ”.
Xã Ia Rbol hiện có 7 làng với 959 hộ, trong đó 98% là người Jrai. Người dân trong xã đang quyết tâm giữ gìn văn hóa truyền thống của dân tộc mình bằng nhiều hình thức trong dó có 1 CLB dệt thổ cẩm do Hội LHPN xã thành lập và đang hoạt động ổn định. Sắp tới đây, tại xã sẽ hình thành mô hình du lịch cộng đồng và một số hoạt động khác, trong đó có dự án Giữ gìn và tiếp nối những giá trị văn hóa dân tộc Jrai do chị Ksor Nhi làm chủ nhiệm đề tài để quảng bá văn hóa của cư dân bản địa đến du khách gần xa./.
CTV Nguyễn Sang