Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước ác liệt của dân tộc ta, người anh hùng A Sanh ở xã IaKhai huyện Iagrai, tỉnh Gia Lai đã làm nên huyền thoại, chỉ với con thuyền độc mộc đưa hàng ngàn bộ đội ta qua sông đánh giặc. 40 năm sau ngày cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước kết thúc, giành thắng lợi vẻ vang, miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất nhưng tên người anh hùng A Sanh vẫn vang mãi trong bản hùng ca Tổ quốc Việt Nam.
Bến đò sông PôKô, nơi A Sanh từng lái đò đưa chiến sỹ qua sông.
Mỗi lần trở lại quê hương anh hùng A Sanh ở làng Nú, xã IaKhai, huyện Iagrai, tỉnh Gia Lai bài hát “Người lái đò trên sông PôKô” do nhạc sỹ Cầm Phong phổ từ bài thơ cùng tên của nhà thơ Mai Trang cứ vang trong chúng tôi.
Những bến đò này trên dòng PôKô đoạn qua huyện Iagrai đã in đậm chiến công của anh hùng A Sanh cùng đồng đội. Trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, chỉ với con thuyền độc mộc nhỏ nhoi mà trong đêm tối với tài chèo đò lão luyện, A Sanh bất chấp hiểm nguy đã đưa hàng lượt nghìn lượt bộ đội ta qua lại sông để đánh Mỹ ròng rã trong nhiều năm liền.
Phóng viên Hà Đức bên con đò năm xưa.
Với kỳ tích trong kháng chiến chống Mỹ, người anh hùng A Sanh chính là niềm tự hào của cán bộ, nhân dân xã IaKhai. Những chiếc thuyền độc mộc đã vắng bóng dần trên dòng PôKô, thay vào đó là những chiếc xuồng máy nhưng tên anh hùng A Sanh mãi lưu danh trong sử sách.
Ông Rơ Chăm Phinh- Chủ tịch UBND xã IaKhai, huyện Iagrai cho biết: Cán bộ và nhân dân xã IaKhai luôn tự hào về người anh hùng A Sanh. Xã luôn giáo dục cho cán bộ, nhân dân trong xã về truyền thống cách mạng của quê hương nói chung và tấm gương về anh hùng A Sanh.
Bà Siu Phil trò chuyện với phóng viên.
Bà Siu Phil, hiện đang sống tại xã IaKrái, huyện Iagrai là vợ của anh hùng A Sanh. Mỗi lần nhắc đến chồng mình, bà Phil luôn tự hào. Anh hùng A Sanh tên thật là Puih San, người Jrai, sinh năm 1937. Sớm tham gia lực lượng du kích, A Sanh làm tiểu đội trưởng tiểu đội chèo đò đưa bộ đội và lương thực, vũ khí qua lại sông PôKô trong những năm kháng chiến chống Mỹ. Trong khoảng thời gian ấy, bà Phil cũng tham gia lực lượng du kích, gùi đạn, vũ khí tiếp tế cho bộ đội đánh Mỹ.
Trong “mưa bom bão đạn”, hai người cùng chí hướng đã bén duyên nên vợ nên chồng. Bà Phil và A Sanh có 4 người con, từ khi chồng mất (năm 2000) đến nay, bà Phil sống với con trai út, cuộc sống gặp nhiều khó khăn.
Bà Siu Phil- vợ anh hùng A Sanh tâm sự: “Mình luôn tự hào về A Sanh- người chồng mẫu mực của mình. Mỗi lần nhớ chồng, mình ra bến đò PôKô- nơi ngày xưa chồng mình chèo thuyền đưa bộ đội qua sông đánh Mỹ cho đỡ nhớ.”
40 năm sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, làng Nú nằm bên dòng PôKô hiền hòa- quê hương anh hùng A Sanh không còn nghèo nàn, lạc hậu như trước nữa mà đã đổi thay nhiều, khoác lên mình chiếc áo mới về sự ấm no và trù phú.
Điều đó thể hiện sự quan tâm đầu tư của Đảng, Nhà nước cùng với sự nỗ lực, phấn đấu không ngừng của nhân dân quê hương anh hùng A Sanh giàu truyền thống cách mạng. Được đặt tên cho một con đường ở thành phố Pleiku, Anh hùng A Sanh luôn lưu danh vào sử sách như một trong những biểu tượng về sự dũng cảm, kiên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước./.
Hà Đức-Duy Linh