Sau 45 năm diễn ra trận đánh cứ điểm Chư Nghé tại xã Ia Krăi, huyện Ia Grai, vùng đất được mệnh danh “Túi bom” một thời giờ đã phủ một màu xanh trù phú. Có được kết quả đó là nhờ sự chỉ đạo tài tình của Đảng ta và đặc biệt là tinh thần quả cảm của hàng trăm người dân địa phương sẵn sàng quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh. Tinh thần quật cường của quân và dân các dân tộc Gia Lai tại ngọn đồi Chư Nghé mãi ghi vào trang sử vàng đấu tranh của dân tộc, là hành trang để miền đất này hồi sinh và phát triển.
Ngọn đồi Chư Nghé, căn cứ quân sự của Mỹ, chiến trường B13 cùng với hệ thống quân sự, hai sân bay dã chiến ngập chìm lửa đạn ác liệt năm xưa giờ phủ màu xanh ngút mắt của hàng trăm ha cao su, hồ tiêu, cây ăn trái. Một cuộc sống yên ả, thanh bình đã thực sự trở về với người dân nơi một thuở bị giặc Mỹ dồn dân lập ấp kể từ năm 1973.
Ông Lơ Lan Hlinh – Chủ tịch UBMTTQVN xã Ia Krái – Huyện Ia Grai – Gia Lai cho biết: “Người dân, kể cả du kích, cán bộ đều rất đồng tình đánh địch. Vì nếu mình không đồng tình thì không thể đánh địch được. Người dân ở trong ấp chiến lược, ban ngày đi làm, ban đêm lại cung cấp lương thực, gạo cho bộ đội. Họ quan tâm làm sao đánh được địch, thắng được địch”.
Ông Puih Phơng – Làng Bi a Yom – Xã Ia Krái – Huyện Ia Grai – Gia Lai kể lại: Dân trong làng đi đánh địch cả ban ngày, lúc 12h trưa. Mình bắt địch tại đồi Chư Nghé, đêm lại thám thính cho bộ đội. Ngày hôm sau du kích cùng nổ súng và tiếp đó bộ đội mình tấn công tiêu diệt địch.
Mùa thu năm 1973, Trung đoàn bộ binh 48, Sư đoàn 320 (Quân chủ lực mặt trận Tây Nguyên) phối hợp tác chiến với Đại đội 32 của Huyện 4 (nay thuộc huyện Ia Grai và Chư Pah), đồng loạt tấn công cứ điểm Chư Nghé ở xã Ia Krái, huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai bị chiếm giữ bởi Tiểu đoàn 80 Biệt động quân biên phòng của quân ngụy Sài Gòn. Sau nhiều giờ chiến đấu quyết liệt, ta chiếm lĩnh được trận địa, giải phóng hoàn toàn cứ điểm Chư Nghé. Trận đánh được coi là mốc quan trọng chuyển sang thế tiến công của Quân giải phóng miền Nam ở chiến trường Tây Nguyên, trở thành bàn đạp để Gia Lai và các tỉnh trong khu vực giải phóng hoàn toàn vào tháng 3 năm 1975. Để có được chiến thắng lẫy lừng này, 208 người của ta, trong đó gần 50 dân quân, di kích địa phương đã anh dũng hi sinh.
Ông Nguyễn Đức Tấn Phó Bí thư Đảng ủy xã Ia Krái – Huyện Ia Grai – Gia Lai cho biết: “Đây là điểm có giá trị rất lớn đối với chính quyền địa phương. Tại địa phương trong những năm này ở đồi Chư Nghé, nhân dân, nhất là những người trong lực lượng du kích đã hi sinh rất nhiều, bỏ rất nhiều công sức cũng như xương máu để cùng với quân dân cả nước giải phóng đất nước”.
Đứng trên ngọn đồi Chư Nghé giữa thời khắc kỷ niệm 43 năm ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975-30.4.2018), lòng mỗi người không khỏi rưng rưng về một thời kỳ bom lửa đỏ trời, về các bộ đội, du kích đã kiên cường chiến đấu đến hơi thở cuối cùng đánh đuổi quân xâm lược. Một nén nhang lòng xin được thắp anh linh 208 Liệt sỹ nằm lại tại mảnh đất này. Máu hồng các anh nhuộm đỏ để miền biên viễn Ia Grai đời đời xanh tươi, mãi mãi vững bền./.
Thu Thủy , R’Piên