Mô hình HTX đang đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn tỉnh. Trong đó, riêng các HTX nông nghiệp vừa đóng vai trò hỗ trợ các thành viên đẩy mạnh sản xuất, nâng cao thu nhập, vừa thực hiện mục tiêu tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng bền vững, nâng cao giá trị gia tăng. Tuy nhiên, trong bối cảnh của nền kinh tế hội nhập hiện nay, các HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đang đứng trước thách thức cần phải tìm những hướng đi mới để phát triển.
HTX nông nghiệp và dịch vụ Ia Tô, xã Ia Tô, huyện Ia Grai được thành lập từ năm 2019 với lĩnh vực hoạt động chính là cung ứng các loại vật tư nông nghiệp, liên kết sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp chủ lực của địa phương, trong đó nhiều nhất là cà phê. Tuy nhiên, sau gần 3 năm hoạt động, để phù hợp với xu thế chuyển đổi cây trồng trên địa bàn, HTX đã mở rộng thêm lĩnh vực hoạt động là cung ứng vật tư nông nghiệp nông nghiệp liên quan đến phát triển cây ăn trái như sầu riêng, chôm chôm. Đồng thời, đứng ra liên kết với các thành viên cũng như bà con nông dân trên địa bàn để sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm trái cây này. Nhờ đó, HTX đã có thêm doanh thu, đồng thời giúp các thành viên của HTX có thêm thu nhập ổn định.
Ông Phạm Quốc Trưởng, Chủ tịch HĐQT HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Ia Tô, huyện Ia Grai, Gia Lai cho biết: “HTX đang thiên về cây sầu riêng, năm nay cũng phấn khởi, sầu riêng vẫn đạt hiệu quả so với các loại cây ăn trái khác. Dịch bệnh bây giờ kiểm soát rồi nên việc xuất khẩu đã được thuận lợi. HTX của xã Ia Tô, bây giờ cũng xây dựng được thương hiệu về chôm chôm rồi. Sầu riêng HTX bắt mối tận Đồng Nai, tìm đầu ra để đi xuất khẩu luôn. Rồi cung ứng cho các siêu thị trong nước. Trước đây, bà con chủ lực là cà phê, bây giờ chuyển sang cây ăn trái để nâng cao hiệu quả hơn”.
Bên cạnh mở rộng thêm các lĩnh vực hoạt động thì nhiều HTX lại chọn giải pháp gia tăng giá trị cho những loại cây trồng truyền thống, chủ lực của địa phương. Đơn cử như: HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Lam Anh, xã Glar, huyện Đak Đoa. Với lợi thế đứng chân trên vùng trồng cà phê chuyên canh với diện tích lớn của huyện Đak Đoa, HTX Lam Anh đang liên kết với hàng trăm hộ dân là người DTTS để triển khai mô hình vườn chuyển đổi canh tác theo quy trình EMI Nhật Bản. Với mô hình này, bà con người DTTS có thể ổn định được năng suất, nâng cao chất lượng, đồng thời gia tăng được giá trị trên diện tích canh tác.
Anh Xuân, Làng Groi Wêt, xã Glar, huyện Đak Đoa, Gia Lai cho biết: “Trước đây, làm theo truyền thống ai biết sao làm vậy thì 1 ha thì chỉ được khoảng 1 tấn mấy nhân thôi. Từ 2019 trở lại đây, tham gia vào HTX để có kỹ thuật là, thấy hiệu quả hơn nhiều. Năng suất dự tính năm nay tăng gấp đôi”.
Ông Lê Hữu Anh, Giám đốc HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Lam Anh, xã Glar, huyện Đak Đoa, Gia Lai nói: “Xuất phát từ nhu cầu củng cố lại quy trình sản xuất trên các loại cây trồng, nhất là đối với cây cà phê. HTX thành lập trên tiêu chí đồng hành cùng bà con nông dân để giải quyết yêu cầu đó. HTX hình thành, kết nối, hỗ trợ đầu vào, vật tư, hỗ trợ kỹ thuật, đứng ra liên kết đầu ra, giúp cho nông sản đầu ra tránh qua những khâu trung gian, giúp bà con có được giá bán tốt nhất”.
Hiện toàn tỉnh có 02 Liên hiệp HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp và 296 HTX nông nghiệp với khoảng 9.600 thành viên, đồng thời tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 1.300 lao động. Trong số các HTX đang hoạt động, chỉ có khoảng 57 % HTX hoạt động có hiệu quả. Điều này đồng nghĩa với việc gần một nửa số HTX nông nghiệp còn lại vẫn đang hoạt động trong tình trạng cầm chừng, kém hiệu quả. Do đó, để hỗ trợ tốt hơn các HTX nông nghiệp trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động, Liên minh HTX và các Sở, ngành chức năng của tỉnh đang đẩy mạnh hoạt động kêu gọi xây dựng các mô hình liên kết giữa HTX với các doanh nghiệp để xây dựng các chuỗi sản xuất và tiêu thụ sản phẩm ổn định, bền vững.
Ông Y Nguyên Ê Nuôl, Chi Cục trưởng Chi Cục Phát triển Nông thôn tỉnh Gia Lai cho biết: “Về phía HTX và người dân thực hiện theo bản cam kết, thỏa thuận nội dung cụ thể hỗ trợ trong đó. Và sự hỗ trợ của các doanh nghiệp về các khâu, về giống, thu mua, chế biến, có những ràng buộc trong bản cam kết, thỏa thuận để thực hiện cho đúng. Và Sở Nông nghiệp & PTNT sẽ đứng ra sẽ kết nối giữa doanh nghiệp này với doanh nghiệp khác, giữa HTX và doanh nghiệp để xây dựng các chuỗi liên kết”.
Có thể nói, mô hình HTX nông nghiệp đang thể hiện được vai trò quan trọng là cầu nối trong việc tiếp thu, ứng dụng tiến bộ KHKT vào sản xuất, thúc đẩy chuyển đổi hiệu quả cây trồng, vật nuôi chủ lực của các địa phương trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên trước những đòi hỏi ngày càng cao của thị trường, các HTX nông nghiệp cần mạnh dạn tìm những hướng đi mới, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số vào hoạt động. Đó cũng là cách để góp phần hiện đại hóa nền nông nghiệp của tỉnh.
Ngọc Hà – R.Piên – Huy Toàn