Nhằm tránh những thiệt hại do hạn hạn, thiếu nước gây ra cho sản xuất nông nghiệp, ngành chức năng của tỉnh đã khuyến cáo bà con nông dân không tiến hành sản xuất lúa nước vụ Đông Xuân ở những khu vực thường xuyên bị hạn và khu vực không có các công trình thủy lợi. Tuy nhiên, do tiếc đất đai bị bỏ phí trong nhiều tháng liền nên tại một số nơi, bà con nông dân vẫn xuống giống sản xuất, khiến cho nguy cơ phải đối mặt với thiệt hại do hạn hán là rất lớn. Để giải quyết được vấn đề này, tại một số địa phương, chính quyền và ngành chuyên môn đã vận động nhân dân chuyển đổi sang các loại cây khác để vừa tránh hạn, vừa mang lại thu nhập cao hơn.
Cánh đồng lúa làng A Mo, xã Bờ Ngoong, huyện Chư Sê thường xuyên bị hạn nặng vào mỗi cuối vụ sản xuất Đông Xuân. Nhiều năm nay, ngành Nông nghiệp huyện Chư Sê và chính quyền xã Bờ Ngoong đã vận động người dân không sản xuất lúa nước vụ Đông Xuân trên cánh đồng này nhằm tránh bị thiệt hại. Các phương án chuyển đổi cây trồng, từ lúa sang các loại cây chịu hạn tốt hơn, có giá trị cao hơn đã được đưa ra để bà con lựa chọn.
Trong đó, cây bắp sinh khối là loại cây trồng được xác định là loại cây trồng phù hợp để thay thế cho cây lúa nước. Qua nhiều năm chuyển đổi cho thấy, giá trị kinh tế của loại cây trồng này cao gấp đôi so với cây lúa.
Ông Puih HMen – Làng A Mo, xã Bờ Ngoong, huyện Chư Sê bày tỏ: “Mấy năm trước chưa chuyển đổi cây trồng, bà con trồng cây lúa thì bị hạn, hàng năm trồng lúa thì không thu hoạch được. Nhưng mà từ khi chuyển sang trồng ngô sinh khối thì thu nhập ổn định hơn, năng suất hơn. Bà con rất vui mừng, phấn khởi, như năm nay, bà con chuẩn bị thu hoạch thì đạt hơn.”
Ông Puih Dêm – Làng A Mo, xã Bờ Ngoong, huyện Chư Sê, Gia Lai. chia sẻ: “Cây ngô sinh khối mình chăm tốt thì nó sẽ có năng suất hơn hẳn cây lúa. Trong 3 năm liền, làm tôi thấy rất phấn khởi. Gia đình tôi trồng 1,3 sào, thu được khoảng 6,3 tấn.”
Để việc chuyển đổi cây trồng được bền vững, hiệu quả, 4 năm nay, gần 40 hộ dân của làng A Mo, xã Bờ Ngong đã tham gia vào chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm bắp sinh khối với Liên hiệp HTX Tinh dầu Bạc hà Tây – Bắc Gia Lai với diện tích liên kết sản xuất gần 8 ha. Với mô hình liên kết này, bà con được hỗ trợ các điều kiện để sản xuất như giống, phân, kỹ thuật và được đảm bảo về đầu ra của sản phẩm nên hiệu quả mang lại khá cao. Trong vụ thu hoạch 2023 – 2024 này, bà con lại vui mừng hơn khi thu được năng suất, sản lượng cao hơn các năm trước vì Liên hiệp HTX Tinh dầu Bạc hà Tây – Bắc Gia Lai đã phối hợp với Viện Nghiên cứu ngô Việt Nam đưa loại giống mới, chất lượng vào sản xuất thí điểm.
Ông Nguyễn Duy Cường – Chủ tịch HĐQT, Giám đốc Liên hiệp HTX Tinh dầu Bạc hà Tây – Bắc Gia Lai cho biết: “Chúng tôi đưa KHKT vào, chúng tôi vận động từng người dân, kết hợp với chính quyền, đoàn thể địa phương để hướng dẫn bà con sản xuất giống ngô này. Ban đầu thì rất khó khăn, nhưng mà mục tiêu của HTX chúng tôi đã quyết tâm và làm được/ Điều tôi mong muốn nhất là bà con, những vùng hạn như cánh đồng A Mo này nếu cần chuyển đổi thì chúng tôi sẵn sàng liên kết tư vấn, hỗ trợ giống, phân bón và bao tiêu sản phẩm cho bà con.”
Trong vụ Đông Xuân 2023 – 2024, toàn huyện Chư Sê có khoảng 1 nghìn 600 ha lúa nước. Tuy nhiên, theo đánh giá của ngành Nông nghiệp huyện, khoảng 400 ha trong số này có nguy cơ bị thiếu nước vào thời điểm cuối vụ. Do đó, ngành Nông huyện Chư Sê cũng đang có kế hoạch để vận động bà con dần chuyển đổi diện tích đất trồng lúa bị hạn này sang các loại cây trồng có khẳ năng chịu hạn tốt hơn và mang về giá trị kinh tế cao hơn.
Ông Nguyễn Văn Hợp – Trưởng Phòng NN & PTNT huyện Chư Sê, Gia Lai trao đổi: “Ngành Nông nghiệp đã tìm các mô hình, liên kết với các doanh nghiệp để chuyển đổi cây trồng. Chú trọng được các lọa cây phù hợp với địa phương. Trong đó thì lựa chọn được cây ngô sinh khối, đã triển khai được 5 năm rồi, và đến giờ bà con vẫn duy trì thực hiện. Đặc biệt liên kết được với HTX từ làm đất, sản xuất đến thu hoạch/ Đem lại năng suất, lợi nhuận cao hơn cây lúa.”
Chuyển đổi cây trồng trên các diện tích đất trồng lúa thường xuyên bị hạn là một trong số các giải pháp hàng đầu để giảm thiệt hại do thiên tai gây ra. Theo kế hoạch của UBND tỉnh Gia Lai, trong năm 2024, toàn tỉnh sẽ thực hiện chuyển đổi khoảng 546 ha đất trồng lúa kém hiệu quả sang loại cây trồng khác có giá trị cao hơn. Tuy nhiên, để việc chuyển đổi này được thực hiện có hiệu quả và bền vững thì rất cần có các mô hình liên kết bền vững để bà con nông dân có thể tin tưởng và yên tâm tham gia.
Ngọc Hà – Viễn Khánh