Hơn 10 ngày trở về, Kpuih Ni ở làng Hra, xã Ia Hla vẫn còn ám ảnh khi nghĩ tới quãng thời gian lang bạt nơi xứ người. Năm 2021, thông qua mạng xã hội Kpuih Ni quen biết 1 người tên Y San, được người này thường xuyên kể về “việc nhẹ, lương cao” tại Thái Lan. Khi đó, Kpuih Ni cùng vợ là Rah Lan H’Pơm đang làm công nhân tại khu công nghiệp ở tỉnh Đồng Nai với tổng thu nhập trên 16 triệu đồng hàng tháng. Trừ đi chi phí sinh hoạt, chăm con nhỏ thì đôi vợ chồng trẻ vẫn dư được hơn 8 triệu đồng gửi tiết kiệm. Sau nhiều lần trò chuyện với Y San, tư tưởng Kpuih Ni đã bị tác động. Y San hứa hẹn sẽ quan tâm, hỗ trợ, giới thiệu việc làm lương cao nếu gia đình Kpuih Ni vượt biên thành công. Số tiền phải đưa cho người dẫn đường là 27 triệu đồng đối với người lớn, còn trẻ em là 15 triệu đồng.

Anh Rơ Mah To – Làng Tai Pêr, xã Ia Hla, Chư Pưh, Gia Lai nói: “2 vợ chồng tôi đi làm ở Đồng Nai tích góp được số tiền 67 triệu, nghe theo lời Y San Dụ dỗ sang Thái Lan làm việc cuộc sống sung sướng hơn, lương cao hơn nên 2 vợ chồng trốn sang đó. Y San nói tại Thái Lan 1 người làm trung bình trên 20 triệu nên tôi nghĩ 2 vợ chồng cố gắng làm để có tiền dư nhiều hơn gửi về sửa nhà, trả nợ. Qua đó không thấy Y San hỏi han, giúp đỡ, tôi biết mình bị lừa.”

Về cùng gia đình Kpuih Ni còn có Rơ Mah To ở làng Tai Pêr, xã Ia Hla, huyện Chư Pưh. Cũng vì nhẹ dạ, To tin lời lừa phỉnh của đối tượng Rah Lan Đương sống tại Thái Lan, mơ tưởng về “cuộc sống giàu sang không phải lao động” nên đã bán tài sản tìm đường vượt biên. Như nhiều người khác, To cũng phải “trả công” cho người dẫn đường số tiền 26 triệu đồng, nhưng khi đến Thái Lan thì không được ai giúp đỡ, phải tự bươn chãi, chạy ăn từng bữa, chịu cảnh đói khát, khổ nhục.

Anh Rơ Mah To – Làng Tai Pêr, xã Ia Hla, Chư Pưh, Gia Lai kể lại: “Rah Lan Đương nói bên Thái Lan sống sung sướng, ở vài năm sẽ được đưa đi Canada định cư nên tôi giấu vợ bán xe công nông được 25 triệu và bán thêm mì được 6 triệu, tổng cộng 31 triệu, gom tiền trốn đi. Sang đó không có việc làm, cơm không đủ ăn, nước uống cũng phải mua, tiền trọ cao, đi làm thì sợ Cảnh sát Thái Lan bắt. Tôi nghĩ lại ở nhà còn khó khăn quá, tiền vay ngân hàng đã đến hạn đóng lãi, mẹ già yếu, vợ không có công việc thì làm sao nuôi được con nhỏ nên tôi gọi điện xin anh trai cứu giúp, gửi tiền qua, rồi tìm đường về. Bây giờ tôi rất hối hận, vợ cũng đang giận, gia đình không còn tiền.”

Theo lời kể của Rơ Mah To và Kpuih Ni, tại nơi từng sống ở Thái Lan có khoảng 50 người đồng bào dân tộc thiểu số đến từ các tỉnh Tây Nguyên. Đời sống của họ đa phần khó khăn, chủ yếu làm các công việc nặng nhọc như: Phụ hồ, cắt cỏ, tưới nước…, bị người bản địa chèn ép, chửi bới, trả tiền công rẻ mạt, thậm chí có trường hợp bị đánh đập, quỵt tiền công mà không thể lên tiếng báo chính quyền sở tại vì nhập cư bất hợp pháp. Một số người bị Cảnh sát Thái Lan bắt, phải chấp hành án phạt tù nhưng người thân không nắm được thông tin nên rất lo lắng… Họ rất muốn được trở về Việt Nam nhưng vì không có tiền nên đành cam chịu cuộc sống khổ cực.

Thiếu tá Đoàn Văn Trọng – Trưởng Công an xã Ia Hla, Chư Pưh cho biết: “Những người trốn đi Thái Lan đa phần vì mục đích kinh tế, một số vì tò mò nên bị đối tượng xấu ở nước ngoài dụ dỗ, lôi kéo, chiếm đoạt tài sản. Hành vi vượt biên để lại rất nhiều hệ lụy cho chính bản thân, gia đình họ và địa phương. Vì để chuẩn bị tiền cho chuyến đi họ buộc phải bán các tài sản có giá trị, chuyển nhượng đất đai…, nên khi trở về thì hầu như tư liệu sản xuất đã không còn. Chính quyền địa phương cũng chỉ hỗ trợ được phần nào ban đầu nhu yếu phẩm, về lâu dài họ phải tự nỗ lực, vươn lên, cố gắng làm lại từ đầu, đặc biệt phải chấp hành tốt chủ trương, chính sách pháp luật của Nhà nước, để được tạo điều kiện vay vốn phát triển kinh tế bền vững.”

Nhằm ngăn chặn hành vi vượt biên và hỗ trợ, giúp đỡ những người từng lầm lỗi quay trở về sớm ổn định cuộc sống, Công an xã đã chủ động tham mưu, phối hợp cấp ủy, chính quyền và Công an huyện Chư Pưh khai nhiều biện pháp công tác.

Ông Siu Jong – Bí thư Đảng ủy xã Ia Hla, huyện Chư Pưh trao đổi: “Xác định xã Ia Hla là xã trọng điểm về an ninh trật tự, Đảng bộ xã đã ra Nghị quyết, phân công nhiệm vụ cho các đồng chí Đảng ủy viên cùng tham gia quản lý, giáo dục người lầm lỡ tại cộng đồng. Đồng thời, chỉ đạo lực lượng Công an duy trì diễn đàn Công an lắng nghe ý kiến nhân dân… Từ đó, giải quyết dứt điểm những vấn đề còn vướng mắc, tồn đọng liên quan đến tình hình an ninh trật tự để bà con yên tâm lao động, làm ăn phát triển kinh tế, không mắc mưu bọn phản động.”

Nơi phương xa trên miền đất lạ, nhiều người vượt biên vẫn đang trông ngóng từng ngày được quay trở về quê hương đoàn tụ với người thân, buôn làng. Tại xã Ia Hla, huyện Chư Pưh đã có một số trường hợp không may chết nơi đất khách, quê người, để lại nỗi đau khôn nguôi với gia đình.

CTV Lê Ánh