Không còn nét hồn nhiên của tuổi học trò, cánh cửa ước mơ trở thành cô giáo dạy con chữ cho những trẻ em trong làng cũng đành khép lại; nhiều lo toan cho cuộc sống thường ngày đã ập đến quá sớm đối với người phụ nữ đang làm mẹ ở độ tuổi 17.

Chị Ra Lan Thị Đu – Buôn Ma Giai, xã Đất Bằng, huyện Krông Pa bộc bạch: “Em năm nay 17 tuổi, em lấy chồng năm 15 tuổi nên cuộc sống rất khó khăn.”

Đất Bằng hiện có tỷ lệ các cặp tảo hôn cao nhất của huyện Krông Pa, năm 2021 toàn xã có tới 30 cặp tảo hôn thì đến năm 2022 tăng lên 32 cặp và những tháng đầu năm 2023 đã có 06 cặp tảo hôn. Phong tục của người dân ở đây lạc hậu chính là rào cản lớn đối với những người làm công tác dân số trong công tác vận động, tuyên truyền để góp phần xoá bỏ nạn tảo hôn.

Chị La O Thị Hoa – Cộng tác viên Dân số buôn Ma Giai, xã Đất Bằng, huyện Krông Pa chia sẻ: “Nhưng phong tục, tập quán của mình là khi lớn phải lấy chồng sớm vì già sẽ không ai lấy. Vì phong tục đó vẫn còn nên khó khăn trong vận động lắm, dẫn đến vẫn còn nhiều cặp tảo hôn.”

Bà Lê Thị Thu Trang – Cán bộ chuyên trách DS-KHHGĐ xã Krông Năng, huyện Krông Pa thông tín: “Hiện tại Buôn Jú đã có 6 trường hợp tảo hôn, toàn xã có 20 trường hợp. Chúng tôi cũng quyết liệt đến từng thôn, buôn để vận động, tuyên truyền. Tuy nhiên, do ý  thức của người dân, đại đa số người dân ở đây là DTTS nên có phong tục muốn sớm có con đàn, cháu đống; muốn có thêm người lao động trong gia đình nữa nên xảy ra tình trạng tảo hôn rất nhiều.”

Toàn huyện Krông Pa hiện có 168 cộng tác viên dân số đang phụ trách 13 xã,  thị trấn. Gần 4 năm nay, kinh phí từ Chương trình mục tiêu Y tế – Dân số bị cắt giảm, theo đó kinh phí hỗ trợ hàng tháng để cộng tác viên dân số hoạt động cũng cắt giảm theo. Vì vậy đã có rất nhiều người không còn thiết tha với công việc này, đồng nghĩa với công tác tuyên truyền thường xuyên và liên tục để góp phần xoá bỏ tình trạng tảo hôn trong vùng đồng bào DTTS cũng bị gián đoạn.

Bà Ngô Thị Như Việt – Phó Trưởng phòng Dân số – Trung tâm Y tế huyện Krông Pa nói: “Ở huyện Krông Pa chúng tôi năm 2021 tỷ lệ tảo hôn là 26,8%, năm 2022 tỷ lệ này có giảm là 24,2%, tỷ lệ tảo hôn tuy giảm nhưng chưa đáng kể. Khó khăn của huyện Krông Pa là tỷ lệ người DTTS chiếm trên 70% dân số, khó khăn thứ nhất là về kinh phí, chương trình mục tiêu dân số đã cắt giảm từ năm 2020 cho nên tiền để chúng tôi vận động, tuyên truyền nó không có nữa. Chỉ còn tiền của huyện và của tỉnh cấp thôi cho nên là nó rất ít nên công việc  tuyên truyền của chúng tôi chưa thường xuyên và liên tục, công việc thì rất là sâu sát nhưng cũng chưa được thường xuyên liên tục. Thứ 2 là phụ cấp cộng tác viên dân số quá thấp nên họ thường bỏ dở, trong khi để đào tạo 1 cộng tác viên dân số để họ đi tuyên  truyền được rất khó khăn.”

Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống đã gây những ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe bà mẹ, trẻ em; làm suy giảm chất lượng dân số; ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực và là một trong những lực cản đối với sự phát triển kinh tế-xã hội và sự phát triển bền vững của vùng DTTS và miền núi. Để hạn chế tình trạng này, tỉnh Gia Lai đã xây dựng Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS giai đoạn 2021 – 2025”. Mục tiêu mỗi năm địa phương giảm bình quân từ 2 -3% số cặp tảo hôn và giảm từ 3-5% số cặp kết hôn cận huyết thống. Đồng thời phấn đến đến năm 2025, tỉnh Gia Lai ngăn chặn được hôn nhân cận huyết thống và hạn chế tối đa số cặp kết hôn khi chưa đủ tuổi.

Lệ Xuân – R’Piên