Giá cà phê trên thị trường liên tục tăng trong những năm gần đây. Đặc biệt năm nay, cà phê đã lập kỷ lục về giá bán với mức trên 65 nghìn đồng/kg cà phê nhân. Nhiều nông dân ở Gia Lai nói riêng và Tây Nguyên nói chung đang vui mừng vì có một mùa thu hoạch thắng lợi. Tuy nhiên, niềm vui của người này lại là sự ngậm ngùi của người khác, bởi thời gian qua không ít hộ nông dân đã vội vàng phá bỏ cà phê để chạy theo trào lưu trồng nhiều loại cây khác thay thế. Thực trạng này đang đặt ra vấn đề đó là cần giữ vững ổn định cơ cấu trong sản xuất nông nghiệp, nhất là đối với các loại cây trồng được xác định là chủ lực của tỉnh.
Cũng giống như các xã lân cận, cây cà phê từng được xem là loại cây trồng chủ lực của xã Ia Le, huyện Chư Pưh. Tuy nhiên, nhiều năm trước, vì giá cà phê xuống thấp nên hầu hết các hộ dân trên địa bàn đã chặt bỏ cà phê để trồng các loại cây khác. Đến thời điểm hiện tại, số hộ trồng cà phê của xã chỉ còn khoảng 10 hộ. Do vậy, khi cà phê tăng giá cả người dân lẫn chính quyền địa phương đều có chung cảm giác là tiếc nuối.
Ông Lê Thành Trung – Phó Chủ tịch UBND xã Ia Le, huyện Chư Pưh cho biết: “Diện tích cà phê trên địa bàn diện tích rất hạn chế. Những năm trước bà con chỉ tập trung phát triển cây hồ tiêu. Thời điểm đó, giá cà phê rất rẻ, người ta bảo cà phê còn thua cà pháo nên chặt bỏ gần hết. Những hộ nào còn cà phê thì năm nay rất mừng, sản lượng đạt khá cao.”
Tuy nhiên, không phải ở địa phương nào người dân cũng lựa chọn giải pháp chặt bỏ cà phê để trồng các loại cây khác thay thế khi giá cà phê xuống thấp. Tại nhiều nơi, nông dân đã chọn giải pháp tối ưu hơn bằng cách trồng xen canh cà phê với các loại cây trồng ngắn ngày khác để giải quyết vấn đề thu nhập trước mắt cũng như tận dụng được diện tích đất đai còn trống. Cùng với đó, nhiều hộ dân cũng đã đẩy mạnh tái canh cà phê để nâng cao năng suất, chất lượng, từ đó cải thiện được thu nhập.
Ông Kpă Lớp – Xã Ia Phìn, huyện Chư Prông nói: “Mọi năm khi chưa tái canh, quả nó ít, nhưng giờ tái canh thì quả nó nhiều. Mình làm thì thấy nó hiệu quả hơn.”
Việc giữ vững ổn định diện tích cà phê, kết hợp với thâm canh, tái canh đối với diện tích già cỗi đã góp phần giúp nhiều người dân cải thiện được thu nhập trong những năm gần đây. Điển hình như tại xã Biển Hồ, thành phố Pleiku. Trong những năm qua, diện tích cà phê trên địa bàn xã luôn được duy trì ở 462 ha, điều này đã giúp đời sống kinh tế của nông dân ở đây nâng cao. Nhờ đó, xã cũng đã hoàn thành được tiêu chí về thu nhập trong bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới nâng cao.
Bà Đinh Thị Hoa – Phó Chủ tịch UBND xã Biển Hồ, TP. Pleiku trao đổi: “Mặc dù ảnh hưởng của nền kinh tế thị trường và tâm lý chạy theo xu hướng một số cây trồng có giá trị kinh tế cao nhưng mang tính nhất thời thì lãnh đạo xã cũng đã tuyên truyền nông dân duy trì, ổn định diện tích cà phê. Nhờ đó, diện tích cà phê mang lại thu nhập cao cho người dân, nhất là những người trồng cà phê chuyên canh. Xã đang tập trung tuyên truyền, vận động bà con thực hiện tái canh đối với diện tích già cỗi trên 20 năm để trồng các giống cà phê mới, chất lượng.”
Theo đánh giá của các chuyên gia, cà phê vẫn luôn là ngành hàng xuất khẩu có nhiều tiềm năng, lợi thế, được nhiều thị trường trên thế giới ưa chuộng. Vấn đề đặt ra hiện nay là cần tìm các giải pháp để nâng cao năng suất, chất lượng và xây dựng được thương hiệu cho sản phẩm cà phê của Gia Lai. Tỉnh Gia Lai đang được các Bộ ngành trung ương như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Bộ Khoa học và Công nghệ hỗ trợ triển khai nhiều đề án, dự án về phát triển cà phê như: Dự án Xây dựng mô hình sản xuất cà phê hữu cơ tại tỉnh Gia Lai, giai đoạn 2023-2025; Dự án “Xây dựng chiến lược thương hiệu và tiếp thị dành cho các nhà sản xuất sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý Việt Nam”; Dự án Xây dựng và phát triển cà phê đặc sản giai đoạn 2021 -2030…
Ông Lê Quốc Thanh – Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia cho biết: “Với những đồng hành đó, chúng ta sẽ có được sản phẩm tương ứng với những gì chúng ta bỏ ra. Và một điều chắc chắn là khi chúng ta làm tốt thì chúng ta sẽ chiếm lĩnh được thị trường.”
Năm 2023, tỉnh Gia Lai đạt kim ngạch xuất khẩu khoảng 680 triệu USD, tăng hơn 3% so với năm 2022. Trong đó, cà phê vẫn là mặt hàng xuất khẩu chủ lực, mang về cho tỉnh hơn 490 triệu USD, chiếm trên 72% tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh. Điều đáng nói, xuất khẩu cà phê không chỉ tăng về lượng mà còn tăng gần 4,3% về giá trị so với năm 2022. Những con số biết nói này đã cho thấy vai trò quan trọng của cây cà phê đối với ngành Nông nghiệp nói riêng và đối với nền kinh tế của tỉnh nói chung.
Ngọc Hà – R’Piên – Thanh Sáng