Chưa bao giờ câu chuyện về cây sầu riêng lại “nóng” như gần đây. Xuất phát từ chỗ thời gian qua giá sầu riêng tăng cao, lại được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc…nên bất chấp rủi ro, tại nhiều địa phương,nhiều người đua nhau trồng sầu riêng, nguy cơ phá vỡ quy hoạch chung về phát triển cây sầu riêng sẽ là nhãn tiền. Đừng để sầu riêng biến thành “sầu chung” – câu nói tưởng như đùa nhưng thực chất đó là vấn đề bà con nông dân cần thận trọng khi quyết định đầu tư phát triển “nóng” sầu riêng như hiện nay.
Chỉ với 700 cây sầu riêng, năm vừa rồi hộ ông Nguyễn Phước Thiện ở xã Ia Blang, huyện Chư Sê thu hoạch được khoảng 70 tấn, sau khi trừ chi phí đầu tư, ông Thiện thu lãi được gần 3 tỷ đồng. Thời điểm ông Thiện thu hoạch, xuất bán sầu riêng là tháng 7, tháng 8 năm 2022, giá bán tại vườn dao động trên dưới 50 ngàn đồng/kg – đây là mức giá chưa phải là cao so với cuối năm 2022, đầu năm 2023 có thời điểm giá sầu riêng lên đến 150 – 170 ngàn đồng/kg. Với giá bán cao ngất ngưỡng như vậy thì việc nông dân bị hấp dẫn cuốn theo cơn “lốc” trồng sầu riêng cũng là điều dễ hiểu.
Ông Nguyễn Phước Thiện – Xã Ia Blang, huyện Chư Sê, Gia Lai nói: “Trước đây làm cây tiêu nhưng sau đó tiêu chết thì có xen sầu riêng. Một thời gian thấy thu nhập cao nên bây giờ phát triển hết khu vườn 5 ha. Đầu tư trồng sầu riêng cũng tốt. Giá hiện nay là tốt.”
Trước mắt giá cao là vậy, nhưng cũng khó nói trước được điều gì, không ai dám chắc khi nhà nhà, người người đổ xô trồng sầu riêng thì giá cả sẽ như thế nào? Cơn “lốc” hồ tiêu ở Tây Nguyên là bài học đắt giá mà nhiều nông dân ở Tây Nguyên đã rất thấm thía cũng vì bấp chấp rủi ro, ồ ạt mở rộng diện tích khi giá tiêu tăng cao.
Võ Thanh Nhuận – Tổ dân phố 3, thị trấn Ialy, huyện Chư Pah, Gia Lai bày tỏ: “Năm nay được mùa, được giá bà con rất phấn khởi. Nhưng điều mà bản thân tôi đang suy nghĩ và lo lắng là liệu sang năm hay những năm tiếp theo có được như vậy hay không? Vì khi được giá, người dân ai cũng trồng sầu riêng, nhiều quá thì khả năng cung vượt cầu.”
Cả nước hiện có trên 110.000 ha sầu riêng, vượt 35.000 ha so với định hướng quy hoạch của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Thông tin từ Cục Trồng trọt từ Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long cho đến các tỉnh miền Đông Nam Bộ, diện tích sầu riêng đều “tăng nóng”. Báo động hơn nữa, không chỉ áp lực sầu riêng tăng “nóng” trong nước mà hiện nay sầu riêng Việt Nam đang phải đối mặt với sức ép cạnh tranh với một số quốc gia trong khu vực như: Thái Lan, Lào, Campuchia, Trung Quốc cũng đang trồng và mở rộng diện tích cây sầu riêng. Với “cơn lốc” trồng sầu riêng cả trong và ngoài nước như hiện nay, chỉ một thời gian ngắn nữa, cung vượt cầu không còn là nguy cơ mà thực tế sẽ như vậy. Dự báo trước tình hình, Cục Trồng trọt đã cảnh báo về những hậu quả khó lường khi sầu riêng xảy ra tình trạng cung vượt quá cầu.
Ông Đoàn Ngọc Có – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp & PTNT tỉnh Gia Lai trao đổi: “Từ văn bản của Cục Trồng trọt, Sở NN & PTNT tỉnh Gia Lai đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tăng cường công tác tuyên truyền, khuyến cáo người dân không nên ồ ạt mở rộng diện tích sầu riêng để tránh những rủi ro, thiệt hại khi cung vượt quá cầu. Vì sầu riêng hiện nay chủ yếu xuất khẩu sang Trung Quốc và một số nước trong khu vực có nhu cầu tiêu thụ sầu riêng. Khác với những nông sản khác là thị trường mở rộng. Như vậy nếu tăng nóng về diện tích thì nguy.”
Theo quy hoạch của tỉnh Gia Lai đến năm 2025 phát triển khoảng 6 ngàn ha sầu riêng, tính đến cuối năm 2022 toàn tỉnh đã trồng được gần 4.200 ha, trong đó có 1.736 ha sầu riêng cho thu hoạch. Tuy chưa phải là địa bàn tăng “nóng” về diện tích sầu riêng và không phủ nhận việc đầu tư mở rộng diện tích loại cây này để gia tăng thu nhập là nhu cầu chính đáng của nông dân. Tuy nhiên, để thực sự hiệu quả, người trồng nên tuân thủ định hướng từ cơ quan chức năng, các chuyên gia nông nghiệp cũng như quy luật thị trường. Có như vậy, niềm vui từ những vụ sầu riêng sẽ được duy trì và mối lo “sầu riêng biến thành sầu chung” sẽ hạn chế xảy ra
Hồng Uyên – Huy Toàn – Ksor Tuối