Tây Nguyên đã bước vào cao điểm của mùa khô 2025. Tại Gia Lai, mực nước trên các ao, hồ, sông, suối, đập thủy lợi đang giảm mạnh dẫn đến nguy cơ hạn hán, thiếu nước tưới trên cây trồng là rất lớn. Nông dân trên địa bàn tỉnh đang lo lắng, tìm các giải pháp nhằm ứng phó với tình hình nắng hạn kéo dài để bảo vệ cây trồng.
Trên cánh đồng Kông Kọ thuộc kênh mương Đak Kut, xã Ia Dơk, huyện Đak Đoa, chỉ sau vài tháng diễn ra nắng nóng đã khiến các chân ruộng trở nên khô khốc, nứt toác. Phía trên, lúa vừa trổ bông đã bị cháy vàng, không thể phát triển tiếp vì không được cung cấp đủ nước. Không còn giải pháp nào để cứu vãn ruộng lúa, nhiều hộ dân đang canh tác trên cánh đồng này đành phải cắt lúa sớm về làm thức ăn cho gia súc.
Ông HLức – Xã Ia Dơk, huyện Đak Đoa nói: “1 sào lúa thì mọi năm cũng được khoảng 20 bao nhưng năm nay thu nhiều lắm cũng chỉ được 1-2 bao. Giờ chỉ biết cắt bỏ cho bò ăn thôi, nếu bò không ăn nữa thì bỏ vô chuồng làm phân.”
Nắng hạn diễn ra trong thời điểm lúa đang trổ bông hoặc vừa mới trổ bông đã khiến 51 ha lúa của bà con nông dân canh tác trên cánh đồng Kông Kọ đứng trước nguy cơ mất trắng trong vụ sản xuất này, thiệt hại kinh tế ước khoảng 582 triệu đồng. Mặc dù thời gian qua, các hộ dân đã tìm nhiều giải pháp để cứu lúa như: kéo ống nước để tưới cho lúa, đào kênh dẫn nước ra các chân ruộng xa kênh, mương nhưng đều không khả thi. Theo chính quyền địa phương, năm nay hạn đến sớm hơn mọi năm nên các hộ dân không lường trước được, dẫn đến bị thiệt hại nặng. Về nguyên nhân sâu xa, khu vực này không có công trình thủy lợi nên việc sản xuất của bà con phụ thuộc hoàn toàn vào thời tiết.
Ông Y Mưu – Bí thư Đảng ủy xã A Dơk, huyện Đak Đoa trao đổi: “Để giải quyết tình triệt để trạng khô hạn trên cánh đồng, không phải phụ thuộc vào nước trời, giải pháp lâu dài cần phải xây dựng hệ thống thủy lợi. Chính vì vậy, xã rất cần được hỗ trợ đầu tư xây dựng công trình thủy lợi không chỉ phục vụ nước tưới cho người dân trên địa bàn mà còn cả các vùng lân cận.”
Không chỉ đối với cây lúa mà nhiều loại cây trồng khác trên địa bàn tỉnh Gia Lai cũng đang đứng trước nguy cơ thiếu nước tưới trong mùa khô 2025, đặc biệt là đối với cây cà phê, sầu riêng và các loại cây ăn trái khác. Hiện, mực nước tại các hồ, đập, suối đang giảm mạnh, bà con nông dân đang phải tìm giải pháp tưới cầm chừng cho cây trồng. Theo dự báo của Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Tây Nguyên, trong 3 tháng tới trên các sông, suối tỉnh Gia Lai có khả năng cao xảy ra thiếu hụt nguồn nước, nhất là giai đoạn từ cuối tháng 3 đến đầu tháng 6 có khả năng xảy ra hạn hán trên diện rộng. Do đó, các địa phương trên địa bàn tỉnh đang tập trung triển khai các giải pháp nhằm ứng phó có hiệu quả với tình hình hạn hán, bảo vệ sản xuất cho người dân.
Bà Trần Thị Thu Hiền – Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Ia Phìn, huyện Chư Prông cho biết: “Đảng ủy, chính quyền xã phối hợp với BQL hồ, đập thủy lợi trên địa bàn để điều tiết nước tưới cho bà con. Đồng thời vận động bà con sử dụng nguồn nước tưới hợp lý, tiết kiệm, đào các hồ dự trữ nước tại vườn để trữ nước phục vụ tưới trong mùa khô, không để xảy ra tình trạng thiếu nước trên đại bàn.”
Trước những diễn biến khó lường của tình hình thời tiết như hiện nay, để đảm bảo nước tưới cho cây trồng, hạn chế thiệt hại do hạn hán gây ra, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai đã yêu cầu Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Gia Lai phối hợp với các địa phương quản lý, điều phối nước phù hợp tại các công trình thuỷ lợi, tránh tình trạng tranh chấp nguồn nước giữa các cây trồng. Trong đó, tập trung ưu tiên nước phục vụ sinh hoạt, chăn nuôi và các loại cây công nghiệp dài ngày có giá trị kinh tế cao.
Ông Vũ Ngọc An – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai trao đổi: “Sở đã chỉ đạo, đề nghị các địa phương phải theo dõi tình hình hạn hán để kịp thời khuyến cáo cho người dân, để người dân chủ động ứng phó chống hạn. Cùng với người dân tìm nguồn nước để tưới cho cây trồng thì đối với những diện tích mà thường xảy ra hạn hán thì đề nghị các địa phương tính toán đến giải pháp chuyển đổi cây trồng.”
Trên địa bàn tỉnh Gia Lai đang có 352 công trình thủy lợi với tổng năng lực thiết kế tưới cho trên 67 nghìn ha cây trồng. Tuy nhiên, số công trình thủy lợi này mới chỉ đáp ứng được tỷ lệ tưới chủ động cho 12,5% diện tích cây trồng toàn tỉnh, đạt rất thấp so với bình quân chung của cả nước (51,4%) và khu vực Tây Nguyên (28%) và chưa đáp ứng nhu cầu phục vụ sản xuất. Do đó, tỉnh Gia Lai đang đề xuất Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương bố trí kinh phí để đầu tư xây dựng mới các công trình thủy lợi thuộc Danh mục chương trình dự án ưu tiên thực hiện tại tỉnh Gia Lai giai đoạn 2020-2030, tầm nhìn đến 2050./.
Ngọc Hà – R. Piên – Thanh Sáng