Thực hiện Chỉ thị số 12 của Tỉnh ủy Gia Lai về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng về xây dựng làng nông thôn mới kiểu mẫu trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh, huyện Phú Thiện đã xây dựng các phương án quy hoạch, sắp xếp dân cư 4 làng Đồn, thay đổi tập quán sản xuất, đặc biệt là việc xây dựng làng theo thiết kế mới: Nhà có sân, vườn rau sạch, chuồng bò, chuồng heo xây riêng hợp vệ sinh, cùng hệ thống nước sạch tự chảy. Những ngôi nhà ở vùng trũng thấp được dự án di dời đến nơi cao ráo, sạch sẽ… Bước đầu triển khai, huyện Phú Thiện chọn Plei Pông làm điểm, sau đó nhân rộng ra 3 làng còn lại… Câu chuyện xây dựng làng nông thôn mới kiểu mẫu ở Plei Pông sẽ được chúng tôi đề cập ngay sau đây.
Cùng với việc giúp người dân phát triển kinh tế tập trung, huyện Phú Thiện đã tiến hành công tác quy hoạch, di dời nhà cửa, bố trí, sắp xếp dân cư tại 4 làng Đồn, gồm làng King Pêng, Pông, Trớ và Hek, trước hết chọn làm điểm tại Plei Pông.
Plei Pông có diện tích đất tự nhiên trên 1.000 ha, với 88 hộ, 544 nhân khẩu; có quỹ đất thuận lợi để phát triển dân cư và phát triển sản xuất, có nguồn nước đảm bảo phục vụ sinh hoạt và sản xuất. Tuy nhiên, khu dân cư và khu vực đất sản xuất chưa được quy hoạch, bố trí, sắp xếp khoa học, dân định cư tự phát, sống phân tán, thưa thớt. Vì vậy, muốn phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội tại Plei Pông, tiến tới hình thành khu dân cư văn minh, tiến bộ, phù hợp với quy hoạch xây dựng nông thôn mới, đồng thời giữ gìn phong tục tập quán, văn hóa truyền thống của dân tộc Bahnar, thì trước tiên phải thực hiện việc di dời nhà cửa, sắp xếp lại dân cư theo quy hoạch của Đề án.
Theo Đề án, khu dân cư Plei Pông được quy hoạch với tổng diện tích trên 102.000 m, trong đó, quy hoạch lại khu công cộng, lấy nhà rông làm trung tâm, cùng với các công trình như nhà văn hóa, trường học, sân thể thao, giếng nước; bố trí hệ thống giao thông nội làng kết nối với Tỉnh lộ 666; đảm bảo hệ thống cấp điện, cấp, thoát nước và vệ sinh môi trường; trung bình mỗi hộ sẽ được cấp từ 600 đến 1.000 m2 , bao gồm đất ở, đất làm vườn rau, làm chuồng nuôi nhốt gia súc…
Việc di dời nhà cửa, bố trí sắp xếp dân cư Plei Pông được tiến hành với phương châm: Xã hội hóa, huy động mọi nguồn lực di dời, bố trí sắp xếp ổn định dân cư, nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí và công di dời, phần còn lại gia đình thực hiện. Tổng kinh phí để thực hiện việc di dời nhà cửa trên 2,7 tỷ đồng, trong đó, ngân sách nhà nước hỗ trợ hơn 1,4 tỷ đồng; nguồn vận động doanh nghiệp 600 triệu đồng, phần xã hội hóa vận động người dân đóng góp là 675 triệu đồng. Nhờ sự giúp sức của các đơn vị quân đội, kết hợp với lực lượng của huyện và dân làng đã thực hiện di dời các căn nhà trước đây quay hướng lộn xộn để quay mặt ra đường, làm hàng rào, chuồng nuôi nhốt gia súc tách biệt ra khỏi gầm nhà sàn, và xây dựng vườn rau xanh… Hệ thống hạ tầng như: Điện chiếu sáng, phục vụ sản xuất, âm thanh phục vụ sinh hoạt cộng đồng của làng, nước sinh hoạt đã được đầu tư mới, hoàn thiện…
Ông Phùng Trung Toàn, Chủ tịch UBND xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai cho biết: “Qua tuyên truyền vận động thì hầu hết các hộ dân đã đồng ý hiến đất làm đường, san sẻ đất của nhà mình cho các hộ khác… Về tiến độ di dời nhà cửa của dân, chúng tôi thực hiện từ tháng 4 năm 2017 đến tháng 01 năm 2018 đã hoàn thành, nay thì thay đổi hẳn diện mạo Plei Pông”.
Ông Nay Jang, Plei Pông, xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện, Gia Lai cũng nói: “Nghe cán bộ tuyên truyền về Đề án phát triển kinh tế – xã hội cho 4 làng đồn, vận động di dời nhà để sắp xếp khu dân cư cho bà con sống tập trung, ổn định chỗ ở làm ăn. Nghe thấy tốt, thấy đúng thì mình làm theo, cấp trên quan tâm đến đời sống của bà con là vui rồi. Ngày xưa tôi tham gia đánh giặc, giờ đây, thấy được đời sống mới thay đổi thì rất mừng”.
Hiện nay đoạn đường giao nhau với Tỉnh lộ 666, kết nối từ khu vực trung tâm xã Chư A Thai đi vào 4 làng Đồn có chiều dài 17 km cũng đang được thi công… Sau khi hoàn thành sẽ là tuyến đường huyết mạch, giúp bà con đi lại thuận tiện và thông thương hàng hóa…
Được triển khai từ năm 2017, với mục tiêu mỗi năm hoàn thành 1 làng – Đề án phát triển kinh tế-xã hội 4 làng Đồn, xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện sẽ được thực hiện đến năm 2020. Tại Plei Pông hiện nay đang như một đại công trường, đường xá thì đang được thi công, nhà cửa của dân đã di dời theo quy hoạch, nhằm giúp bà con ổn định sinh kế bền vững…
Sau khi triển khai thí điểm việc quy hoạch, bố trí sắp xếp dân cư ở Plei Pông, năm 2018, huyện Phú Thiện sẽ tiếp tục thực hiện tại Đồn 4 (tức Plei Hek)./.
Song Nguyễn – Mạnh Hà – Ksor Tuối