Cánh đồng lúa nước 2 vụ thuộc công trình thủy lợi Đập dâng Suối Cát ở thôn 2, xã Hà Tam, huyện Đak Pơ có diện tích 11 héc ta. Vụ Đông xuân 2019-2020, lường trước được tình hình nắng hạn nên chính quyền địa phương chỉ xây dựng kế hoạch sản xuất 9 ha và vận động bà con không giao trồng ở những diện tích xa kênh tưới. Tuy nhiên toàn bộ 9 héc ta lúa Đông xuân thuộc cánh đồng Suối Cát đã mất trắng vì thiếu nước. Nhiều tháng nay cánh đồng cánh đồng này đã trở thành đồng chết vì không có người dân lao động.

Để tìm nguồn nước cứu diện tích cây trồng còn lại đã được chuyển đổi từ cây hoa màu kém chịu hạn sang cây trồng chịu hạn như: dừa, đinh lăng, nông dân  ở xã Hà Tam phải dùng máy đào  bới móc lòng suối lấy nước dâng đọng nhưng nguồn nước này cũng không được bao nhiêu.

Ông Nguyễn Công Thư – Chủ tịch UBND xã Hà Tam, huyện Đak Pơ, Gia Lai cho biết: “Hơn 5 tháng qua trên địa bàn xã không có hạt mưa nào. Hiện các dòng suối, các công trình thủy lợi cạn kiệt hết, cây trồng chết. Người dân đã tận dụng tất cả các nguồn nước để cứu cây trồng nhưng nước cạn kiệt hết. Diện tích mất trắng trên 47 ha, tập trung đa phần là lúa nước. Xã cũng đã chủ động từ trước nhưng do hạn kéo dài nên các loại cây trồng nằm trong quy hoạch của công trình thủy lợi đều bị mất trắng hết”.

Huyện Đak Pơ có 20 công trình thủy lợi lớn nhỏ với năng lực tưới theo thiết kế là 417 ha. Trong đó có 2 trạm bơm điện, 5 hồ chứa tưới trên 9 ha, còn lại là các hồ chứa và đập dâng nhỏ tưới từ 1 đến 9 ha. Đa số các công trình thủy lợi trên địa bàn huyện đến nay đã cạn quá mực nước chết, các sông suối, hồ đập khô đáy vì mực nước ngầm suy kiệt. Thống kê sơ bộ, tính đến giữa tháng 5 diện tích cây trồng bị thiệt hại là 676 ha, trong đó có 23 ha thuộc vùng tưới của công trình thủy lợi, 653 ha nằm ngoài công trình. Những địa phương bị thiệt hại nặng là xã Hà Tam và Tân An, Yang Bắc. Đến giữa tháng 5, toàn huyện ước thiệt hại do hạn gây ra khoảng trên 10 tỷ đồng.

Ông Nguyễn Hiệp – Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Đak Pơ, Gia Lai cho biết: “ Tập trung tuyên truyền cho bà con những diện tích thường xuyên bị nắng hạn thì không nên trồng, chuyển đổi cây trồng sao cho phù hợp như cây ngô và một số cây rau màu khác đảm bảo nước tưới; tập trung nạo vét ao hồ, bầu đập; triển khai nạo vét kênh mương và tập trung tuyên truyền cho bà con sử dụng tưới tiết kiệm trên địa bàn. Phòng cũng tham mưu cho huyện làm tờ trình đề nghị tỉnh hỗ trợ”.

Không chỉ thiếu nước cho cây trồng nông nghiệp mà nguồn nước sinh hoạt trong dân cũng đang khô kiệt. Theo số liệu thống kê, Đak Pơ hiện nay có 153 giếng nước sinh hoạt thuộc các chương trình dự án thì đã khô cạn 58 cái; giếng của các hộ dân tự làm đến thời điểm này có 828 cái bị khô cạn. Thiếu nước, các diện tích cây trồng lâm nghiệp cũng bị thiệt hại nặng. Toàn huyện huyện có 25 ha cây keo bị chết, riêng cây keo lai cấy mô thuộc Dự án trồng keo lai được triển khai năm 2017 cũng đã chết 4/7 ha, số còn lại đang cầm cự với nắng hạn.

Theo tính toán của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Đak Pơ, nếu trong hết tháng 5 này địa phương không có mưa thì thiệt hại do hạn nặng gây ra sẽ tăng gấp 2 lần con số hiện nay.

Đi tìm nguồn nước, những nông dân ở huyện Đak Pơ đã phải dùng mọi cách để có được những vũng nước còn sót lại trên các sông suối. Mặc dù dễ hơn nông dân, với sự hướng dẫn của cán bộ xã nhưng chúng tôi cũng phải mất nửa ngày mới kiếm được những vũng nước còn đọng lại .

Hữu Lanh;  Minh Vũ