Ở Tây Nguyên, già làng luôn là chỗ dựa vững chắc, gắn kết cộng đồng và gìn giữ bản sắc buôn làng. Tại làng Tung Breng, huyện biên giới Ia Grai, bà Rơ Châm Phyah còn đặc biệt hơn thế. Là phụ nữ đầu tiên của làng được suy tôn làm già làng, bà đã vượt qua định kiến để trở thành người dẫn dắt buôn làng. Bằng sự tận tâm, bà không chỉ giúp bà con thoát nghèo mà còn kiên trì giữ gìn văn hóa, nhắc nhở mọi người chung tay bảo vệ, xây dựng quê hương giàu đẹp.
Năm 2013, người dân làng Tung Breng, huyện biên giới Ia Grai đã đưa ra một quyết định chưa từng có: suy tôn bà Rơ Châm Phyah làm già làng. Đây là lần đầu tiên tại làng, một người phụ nữ đảm nhận vai trò “thủ lĩnh tinh thần”. Bà thay người chồng quá cố – già làng tiền nhiệm tiếp tục gánh vác trọng trách, dẫn dắt dân làng vượt qua những hủ tục lạc hậu. Những ngày đầu đảm nhiệm trọng trách già làng, bà Phyah đối mặt với không ít áp lực và sự hoài nghi. Nhưng với tâm huyết và quyết tâm, bà đã dần chứng tỏ vai trò quan trọng của mình bằng những hành động thiết thực.
Bà Rơ Châm Phyah – Làng Tung Breng, xã Ia Krái, huyện Ia Grai chia sẻ: “Một người nữ làm già làng phải dám làm giám nói, giám quyết định. Vận động phong trào sản xuất: làm cao su, cà phê, điều… làm công nhân của nhà nước. Làm cái gì đầu phải vững, lòng phải bền, tay chân phải cứng, làm không thua ai. Không đi theo người ta kích động mình, lợi dụng mình.”
Bà tích cực tuyên truyền, vận động đồng bào trong làng, trong xã xóa bỏ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, thực hiện tốt chính sách dân số – kế hoạch hóa gia đình. Không chỉ dừng lại ở đó, bà còn chủ động kết nối với Công ty TNHH một thành viên 715 tạo điều kiện để người dân có việc làm ổn định. Nhờ vậy, cuộc sống của người dân trong làng dần khởi sắc, nay chỉ còn 5 hộ nghèo.
Anh Rơ Châm Hóa – Làng Tung Breng, xã Ia Krái, huyện Ia Grai bày tỏ: “Bà Phyah sống trong làng rất tốt, là nữ già làng có uy tín. Nhờ có bà vận động mà tôi được vào làm công nhân của công ty, cuộc sống của gia đình ổn định hơn rất nhiều.”
Hơn cả một già làng, bà Phyah là chỗ dựa tinh thần vững chắc của buôn làng. Mỗi khi gặp khó khăn, người dân lại tìm đến bà. Bà không chỉ lắng nghe, sẻ chia mà còn khơi dậy trong họ niềm tự hào về quê hương, về những tấc đất biên cương thiêng liêng. Bà luôn nhắc nhở: “Giữ gìn biên giới không chỉ là nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước hay bộ đội biên phòng, mà còn là trách nhiệm của mỗi người dân.” Nhờ vậy, tinh thần cảnh giác của làng luôn được nâng cao. Bà con chăm chỉ làm ăn, sẵn sàng phối hợp với lực lượng chức năng, kịp thời báo tin mỗi khi phát hiện người lạ vào làng.
Bà Ksor Liên – Cán bộ văn hóa xã Ia Krái, huyện Ia Grai ghi nhận: “Không chỉ có uy tín ở riêng làng Tung Breng, mà bà Phyah còn có uy tín tại các thôn làng khác trong làng, trong xã. Mỗi lần đi tuyên truyền hay xử những vụ việc trong xã người ta đều ra mời bà, tuyên truyền thì dân làng nghe.”
Trên vùng đất bazan xanh thẳm, những già làng như bà Rơ Châm Phyah chính là cội rễ vững chãi. Nhờ họ, những giá trị văn hóa không chỉ được bảo tồn mà còn lan tỏa qua từng thế hệ. Những câu chuyện về thôn làng, về cội nguồn vẫn được gìn giữ, để mai này, thế hệ nối tiếp thế hệ vẫn tự hào với truyền thống cha ông, tiếp tục vun đắp, xây dựng mảnh đất biên cương ngày càng phát triển.
Nhâm Dung – Duy Linh