Đặc sắc và mang đậm bản sắc văn hóa cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên. Đó là cảm nhận chung của tất cả mọi người trong lễ khai mạc Festival Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên 2018 tại tỉnh Gia Lai diễn ra vào tối qua (30.11) tại Quảng trường Đại Đoàn Kết, TP.Pleiku. Dự lễ khai mạc về phía Trung ương có Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc; Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư TW Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo TW Võ Văn Thưởng; Thượng tướng Tô Lâm – Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an; Bí thư TW Đảng, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình; lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương; lãnh đạo một số tỉnh, thành phố. Về phía tỉnh Gia Lai có các đồng chí: Dương Văn Trang – Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; Hồ Văn Niên – Ủy viên Dự khuyết BCH Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh; Võ Ngọc Thành – Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban Tổ chức Festival Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên 2018; Hồ Văn Điềm – Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Chủ tịch UBMTTQVN tỉnh; cùng lãnh đạo các sở, ngành, địa phương trong tỉnh và hơn 1.600 nghệ nhân, diễn viên đến từ 5 tỉnh Tây Nguyên và các tỉnh, thành khác.
Phát biểu khai mạc Festival, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Võ Ngọc Thành, Trưởng Ban Tổ chức Festival Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên 2018, khẳng định: Từ bao đời nay, cồng chiêng được coi là tài sản quý giá linh thiêng; là bản sắc văn hóa riêng của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên; là nguồn cảm hứng cho những nghệ nhân sáng tác những áng sử thi, những bản trường ca bất hủ. Ngày nay cồng chiêng Tây Nguyên ngày càng bay xa, nó không chỉ là di sản quý báu của các dân tộc Tây Nguyên mà trở thành di sản văn hoa của nhân loại, được UNESCO công nhận là kiệt tác truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại. Festival văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên 2018 là hoạt động văn hóa đặc sắc để góp phần gìn giữ, tôn vinh những giá trị của không gian văn hóa công chiêng Tây Nguyên, là dịp để kết nối giao lưu văn hóa của các dân tộc, tạo sự đoàn kết giữa các dân tộc anh em; và điều kiện để du khách đầu tư phát triển du lịch ở Gia Lai và các tỉnh Tây Nguyên.
Đồng chí Võ Ngọc Thành – Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai, Trưởng Ban Tổ chức Festival Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên 2018 phát biểu: “Chúng tôi tin rằng Gia Lai đã và sẽ luôn mang đến cho quý vị những cảm giác chân thành, gần gũi. Chúng tôi mong những hình ảnh đẹp của Gia Lai sẽ luôn được quý vị lưu giữ, lan truyền. với sự cổ vũ, động viên của lãnh đạo các cấp, các doanh nghiệp, các tầng lớp nhân dân và các cơ quan thông tấn báo chí, cùng với lòng đam mê của các nghệ nhân, tôi tin tưởng rằng trong dịp diễn ra Festival tiếng cồng, tiếng chiêng của các dân tộc trong khu vực sẽ ngân vang, ngân xa không chỉ trên lãnh thổ Việt nam mà còn trên biên giới quốc gia, hòa nhập với khu vực và thế giới. Với tình cảm và niềm tin đó, thay mặt lãnh đạo tỉnh Gia Lai và Ban Tổ chức tôi tuyên bố khai mạc Festival văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên năm 2018”.
Phát biểu tại lễ khai mạc, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ: Nhớ lại 13 năm trước, UNESCO đã trao cho chúng ta một trách nhiệm cao quý không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên là kiệt tác truyền khẩu và phi vật thể nhân loại; chúng ta đã tổ chức đón danh hiệu ấy tại TP.Pleiku và đã có những cam kết mạnh mẽ với UNESCO về giữ vững danh hiệu đó. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc bày tỏ vui mừng khi cùng với thời gian, tiếng cồng, tiếng chiêng vẫn vang vọng trong lòng đồng bào các dân tộc Tây Nguyên và vượt qua khỏi biên giới quốc gia; trong lễ hội hôm nay có nhiều đội chiêng, nhiều nghệ nhân ở mọi lứa tuổi, đặc biệt rất đông các cháu thiếu nhi, những người sẽ tiếp tục kế thừa, tiếp nối di sản từ thế hệ cha ông trao truyền lại. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng nhấn mạnh: Vùng đất Tây Nguyên còn đang lưu giữ hơn 10.000 bộ chiêng, hàng trăm nghi lễ và lễ nghi nào cũng liên quan đến cồng chiêng. Và không ai hết chính bằng những đồng bào ở đây, những chủ thể đích thực sẽ góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị đặc sắc của không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên. Trong bài phát biểu, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhắc lại về tầm nhìn phát triển Tây Nguyên là phải đưa Tây Nguyên thành một cao nguyên trù phú về nông nghiệp hữu cơ, đa dạng về sinh thái, giàu có về văn hóa và Tây Nguyên phải là một biểu tượng du lịch nổi bật của Việt Nam.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: “Để thực hiện hóa tầm nhìn này, Gia Lai và các tỉnh Tây Nguyên cần nỗ lực hơn trong đầu tư kết cấu hạ tầng, xây dựng môi trường kinh doanh thân thiện, nâng cao trách nhiệm quản lý nhà nước, chất lượng lao động và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, nâng cấp hệ sinh thái du lịch. Phải làm sao để 2 chữ Tây Nguyên luôn là niềm tự hào của người Tây Nguyên, của người Việt Nam. Và Gia Lai, Tây Nguyên luôn là điểm đến yêu thích của các nhà đầu tư và du khách gần xa. Tôi tin tưởng rằng, du lịch văn hóa, du lịch di sản, là một thế mạnh của các tỉnh Tây Nguyên để phát triển mạnh về kinh tế, xã hội, tạo dựng cuộc sống mới cho bà con nơi đây. Xin chúc vùng đất anh hùng này ngày càng phát triển mạnh mẽ, bền vững và thịnh vượng. Xin chúc Festival Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên 2018 thành công rực rỡ”.
Điểm nhấn của phần hội là chương trình nghệ thuật có chủ đề Cồng chiêng và lễ hội dân gian Tây Nguyên với sự tham gia của hơn 1.600 nghệ nhân, diễn viên đến từ nhiều tỉnh, thành trong cả nước và 5 tỉnh Tây Nguyên đã khắc họa lại những nét độc đáo trong đời sống sinh hoạt của cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên; đồng thời, tôn vinh những giá trị đặc sắc của không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên.
Chương trình nghệ thuật được dàn dựng công phu, đặc sắc gồm 3 chương. Quá trình hình thành và phát triển của cồng chiêng gắn với đời sống, con người nơi đây được tái hiện lại trong chương thứ nhất với chủ đề Huyền thoại đất và người Gia Lai và Tây Nguyên. Tiến trình lịch sử của vùng đất Gia Lai là cuộc đấu tranh lâu dài với thiên nhiên, với mọi loại kẻ thù xâm lược để tồn tại và phát triển. Qua đó, đã hun đúc cho đồng bào các dân tộc Gia Lai truyền thống yêu nước nồng nàn, sự cần cù lao động, tình đoàn kết gắn bó thân thiết. Cùng với sự xuất hiện của công cụ lao động sơ khai thông qua những dấu ấn văn hóa thời tiền sử, nguồn gốc của cồng chiêng Tây Nguyên cũng có truyền thống văn hóa lịch sử lâu đời. Trải qua quá trình hình thành và phát triển, Tây Nguyên hôm nay hiện ra với một khung cảnh đại ngàn hùng vĩ, trữ tình và thơ mộng làm say đắm lòng người.
Với chủ đề: Cồng chiêng và lễ hội dân gian Tây Nguyên, trong chương 2 không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được tái hiện một cách sống động và đặc sắc; làm nổi bật lên những giá trị tinh hoa của loại hình nghệ thuật độc đáo được trải rộng suốt 5 tỉnh là: Gia Lai, Kon Tum, Đak Lak, Đak Nông và Lâm Đồng mà chủ nhân của loại hình văn hóa đặc sắc này là cư dân các dân tộc Tây Nguyên, như: Jrai, Bahnar, Êđê, Xê Đăng, Mnông, Kơ Ho… Cồng chiêng gắn bó mật thiết với cuộc sống của người Tây Nguyên, là tiếng nói của tâm linh, tâm hồn, để diễn tả niềm vui, nỗi buồn trong lao động và cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của đồng bào nơi đây. Vào những ngày hội, hình ảnh vòng xoang quanh ngọn lửa thiêng, bên những ghè rượu cần trong tiếng cồng, tiếng chiêng vang vọng núi từng, tạo cho Tây Nguyên một không gian lãng mạn và huyền ảo; góp phần tạo nên những áng thơ ca, sử thi hùng tráng. Theo quan niệm của người Tây Nguyên, đằng sau mỗi chiếc cồng, chiếc chiêng đều ẩn chứa một vị thần. Cồng chiêng càng cổ thì quyền lực của vị thần càng cao. Cồng chiêng còn là tài sản quý giá, biểu tượng cho quyền lực và sự giàu có.
Những đổi mới, tiềm năng và phát triển của Tây Nguyên sẽ được thể hiện trong chương thứ 3 với chủ đề: Cồng chiêng Tây Nguyên nhịp nối những trái tim. Qua âm điệu của những tiếng cồng, tiếng chiêng tình đoàn kết, gắn bó giữa cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên ngày càng được thắt chặt để cùng với cộng đồng các dân tộc Việt Nam chung tay xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp. Chương trình nghệ thuật đã để lại nhiều ấn tượng trong lòng người xem.
Nghệ nhân Ma Bio – Đoàn nghệ thuật tỉnh Lâm Đồng cho biết: “Mình rất là vui khi nhà nước tổ chức cho 5 tỉnh gặp nhau. Rồi có gì hay thì mình cũng học hỏi với các anh chị các tỉnh khác. Qua việc học hỏi này thì mình về truyền đạt cho các cháu thế hệ sau này vì sợ mai một bản sắc văn hóa của dân tộc”.
Nghệ nhân A Thút – Đoàn Nghệ thuật tỉnh Kon Tum cũng chia sẻ: “ Đã được Đảng, Nhà nước quan tâm như thế này là các nghệ nhân đã hiểu được về văn hóa truyền thống là tôn vinh văn hóa truyền thống của ông bà ta ngày xưa rất là tốt đẹp. Tôi nghĩ rằng anh em các dân tộc họ cũng như tôi mình phải giữ gìn, bảo tồn và phát huy để con cháu sau này tiếp tục giư gìn và phát huy bản sắc văn hóa”.
Ông Nguyễn Tiến Đoàn – Huyện Đak Đoa cho biết: “Hôm nay tôi đến đây dự lễ Festival tôi rất là phấn khởi và gia đình tôi đi hơn 10 người. Và Festival tổ chức ở tỉnh mình thì rất là tự hào”.
Chị Mai Thị Lệ Thủy – TP.Pleiku cũng cho biết: “Mình rất tự hào về vùng đất Tây Nguyên của mình bản sắc văn hóa luôn giữ nguyên không bao giờ thay đổỉ”.
Festival Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên 2018 diễn ra tại Gia Lai lần này là một sự kiện quan trọng, có ý nghĩa to lớn về chính trị – kinh tế – văn hóa – xã hội và đảm bảo quốc phòng – an ninh ở khu vực Tây Nguyên nói chung và tỉnh Gia Lai nói riêng. Đây là cầu nối để âm vang cồng chiêng, âm vang nhịp sống Tây Nguyên bay cao, bay xa tới bè bạn du khách gần xa. Đồng thời, là dịp quảng bá hình ảnh về đất và người cùng những tiềm năng, thế mạnh trong khu vực để kêu gọi, thu hút đầu tư vào địa bàn nhằm thúc đẩy kinh tế – xã hội trong khu vực ngày càng phát triển, đi lên cùng với tiến trình đổi mới của đất nước./.
Đức Hải -Thanh Sáng – R’Piên