Nguồn tài nguyên đa dạng sinh học quý giá của Cao nguyên Kon Hà Nừng không chỉ giữ vai trò quan trọng trong việc góp phần duy trì sự cân bằng sinh thái ở Việt Nam mà còn tác động tích cực đến khu vực và quốc tế, điều này được khẳng định qua danh hiệu Khu dự trữ sinh quyển thế giới được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận vào ngày 15/9/2021.

Trải rộng trên diện tích hơn 413.000 ha, Cao nguyên Kon Hà Nừng bao gồm toàn bộ Vườn quốc gia Kon Ka Kinh và Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng. Vùng đệm là diện tích rừng trải dài từ huyện Chư Păh đến huyện Kbang và giáp với các tỉnh: Kon Tum, Quảng Ngãi, Bình Định. Hệ sinh thái thực vật đặc trưng là kiểu rừng kín thường xanh mưa ẩm á nhiệt đới núi thấp và núi trung bình. Hệ thực vật có tính đa dạng sinh học cao, được xếp loại A tầm quan trọng quốc tế; hệ sinh thái động vật có hàng nghìn loài, nhiều loài nằm trong nhóm cần được bảo tồn trong Sách Đỏ của thế. Cao nguyên Kon Hà Nừng còn có hệ thống sông, suối thác nước hùng vĩ nằm giữa rừng nguyên sinh mang vẻ đẹp hoang sơ đầy quyến rũ.

Phó GS, TS Nguyễn Danh, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Gia Lai cho biết: “Khu dữ trữ sinh quyển Cao nguyên Kon Hà Nừng có tiềm năng và giá trị trên nhiều lĩnh vực như:Lịch sử, văn hóa, địa chất, địa mạo, cảnh quan và tài nguyên; là nơi lưu giữ nhiều hệ động, thực vật phong phú có tính đa dạng sinh học thuộc loại bậc nhất của Việt; Cảnh quan thì nhiều thác nước đẹp, nhiều loài cây thuốc quý, nhiều kiểu rừng và có đỉnh cao nhất là 1.700m được ví là Nóc nhà của Đông Dương, tạo nên sự đặc sắc của Khu dữ trự sinh quyển.

Ông Kpă Thuyên – Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai cho biết: “Cùng với mạng lưới khu dự trữ sinh quyển của Việt Nam; chúng tôi hi vọng, khu dự trữ sinh quyển Kon Hà Nừng được UNESCO công nhận sẽ là những phòng thí nghiệm học tập, tiềm kiếm, nghiên cứu và cung cấp những giải pháp, giải quyết những thách thức quan trọng kết nối hài hòa giữa bảo tồn đa dạng sinh học với giữ gìn bản sắc văn hóa các dân tộc; giữa phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường, sử dụng hợp lý tài nguyên, nâng cao chất lượng cuộc sống giáo dục và nghiên cứu khoa học”.

Khu Bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng, huyện Kbang là 1 trong 2 khu vực vùng lõi của Cao nguyên Kon Hà Nừng, nơi thu hút nhiều sự quan tâm của các nhà nghiên cứu khoa học và khách du lịch bởi vẻ đẹp sinh cảnh và giá trị độc đáo của hệ sinh thái rừng.

Với đặc điểm địa lý nằm trên hai vùng Đông và Tây Trường Sơn, phần lớn là rừng già và rừng nguyên sinh, Khu  bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng nổi bật với hệ thống sông suối, thác ghềnh kỳ vỹ, tuyệt đẹp. Trong đó, nổi bật nhất là “Kỳ quan” Thác 50 – được mệnh danh là đệ nhất của Gia Lai và là một trong những ngọn thác đẹp nhất của Tây Nguyên.

Ông Nguyễn Hồng Quân – Phó GĐ Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng cho biết: “Hệ sinh thái ở đây rất đa dạng, phong phú, có nhiều tiềm năng phát triển du lịch. Đặc biệt, Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng có đến trên 20 thác nước có thể đưa vào khai thác du lịch nhất là Thác 50 và Thác 40. Ban quản lý Khu bảo tồn cùng với cấp ủy, chính quyền địa phương đã tăng cường tuyên truyền đối với người dân vùng đệm, đặc biệt là các hộ nhận khoáng bám rừng, giữ rừng và hệ sinh thái. Đây là cơ hội để các tổ chức không chỉ trong nước mà quốc tế biết đến Khu dự trữ sinh quyển Cao nguyên Kon Hà Nừng”.

Cùng với Kon Chư Răng, Vườn quốc gia Kon Ka Kinh là khu vực vùng lõi có diện tích lớn nhất của Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cao nguyên Kon Hà Nừng, rộng đến 42.000 ha. Kon Ka Kinh là 1 trong 4 Vườn quốc gia của Việt Nam và 27 Vườn của Đông Nam Á được công nhận là Vườn Di sản ASEAN.

Kon Ka Kinh có cảnh quan thiên thiên hoang sơ, đẹp mắt với nhiều dãy núi có độ cao trung bình từ 1.200 – 1.500 m. Trong đó, cao nhất là đỉnh Kon Ka Kinh 1.748m được ví như là nóc nhà của Đông Dương.

 Hiện tại, cùng với công tác quản lý, bảo vệ rừng, Vườn quốc gia Kon Ka Kinh đã mở cửa đón khách tham quan, du lịch. Vườn xây dựng được nhiều tuyến, tour du lịch sinh thái, có lịch trình từ 1-4 ngày để phục vụ du khách điển hình như: Tour “tham quan quần thể cây đa cổ thụ”; tour “Khám phá thác 95, đỉnh Đá Trắng ngắm Voọc chà vá chân xám…” – một loài linh trưởng đặc hữu quý hiếm của Việt Nam, nằm trong Sách Đỏ thế giới.

Ông Ngô Văn Thắng, Phó GĐ phụ trách Vườn quốc gia Kon Ka Kinh cũng cho biết: “Chúng tôi xác định: Với danh hiệu là vùng lõi của Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cao nguyên Kon hà Nừng, chúng tôi đẩy mạnh quảng bá, kêu gọi đầu tư định hướng cho cư dân vùng đệm phát triển các mô hình du lịch cộng đồng, đồng thời thực hiện công tác quản lý, bảo sinh thái, phục vụ nghiên cứu khoa học tốt hơn, mang tính bền vững hơn”.

Khu vực vùng đệm Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cao nguyên Kon Hà Nừng hiện có hàng nghìn hộ đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống định cư. Theo đó, cùng với công tác bảo tồn các giá trị thiên nhiên, văn hóa là nhiều chương trình, đề án phát triển du lịch tạo sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số sống xung quanh vùng đệm thông qua việc giao khoán bảo vệ rừng, hỗ trợ đào tạo nghề và chuyển đổi cây trồng…, cũng đang được tỉnh Gia Lai tích cực triển khai.

Anh Đinh Khua – Làng Điện Biên, xã Sơn Lang, huyện Kbang nói: “Bà con chúng tôi ngoài làm cà phê thì cũng đi rừng lấy nấm, mật ong, quả xoay. Khi phát hiện có người xâm hại thì chúng tôi báo ngay cho cơ quan để giữ rừng và bảo tồn rừng”.

Ông Lê Văn Hoan – Phó GĐ Sở NN&PTNT tỉnh Gia Lai cho biết: “Sở NN&PTNT đã tham mưu cho tỉnh thành lập một Ban quản lý Khu dữ trự sinh quyển thế giới. Hiện nay Ban quản lý đã được thành lập và đi vào hoạt động. Ban quản lý do đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh phụ trách nôn lâm làm trưởng ban và các sở ngành liên quan làm thành viên. Khi tổ chức hoạt động ban quản lý sẽ phân công, phân nhiệm rõ ràng cho từng đơn vị có cơ chế giám sát chặt chẽ và được hỗ trợ từ các tổ chức nước ngoài để đạt được 7 tiêu chí của một khu dữ trự sinh quyển thế giới”…

Cao nguyên Kon Hà Nừng trở thành Khu dữ trữ sinh quyển thế giới là nỗ lực lớn của Việt Nam, của chính quyền và Nhân dân tỉnh Gia Lai. Giữa đại ngàn Tây Nguyên hùng vỹ, Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cao nguyên Kon Hà Nừng đang lưu giữ những gì đặc sắc nhất về thiên nhiên, văn hóa và con người Gia Lai. Qua đó, góp phần giúp địa phương đẩy mạnh quảng bá hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, con người thân thiện, mến khách và văn hóa độc đáo của vùng đất Gia Lai đến với bạn bè trong nước và quốc tế./.

Kim Ngân – Đức Hải – Viễn Khánh