Cà phê là một trong những cây trồng chủ lực của tỉnh Gia Lai. Bởi điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng rất thuận lợi để cây cà phê sinh trưởng và phát triển, nhờ đó tạo nên cà phê có vị đắng đậm đà, có hậu vị, với mùi hương đặc trưng lan tỏa, lôi cuốn,…Từ những nền tảng sẵn có, tỉnh Gia Lai đã thực hiện nhiều chương trình, kế hoạch để nâng cao chất lượng sản phẩm, đặc biệt cuối năm 2022, Cục Sở hữu trí tuệ ra Quyết định số 5372 về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cà phê Gia Lai. Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Gia Lai là tổ chức quản lý và hỗ trợ các địa phương, doanh nghiệp, cá nhân sử dụng chỉ dẫn địa lý này. Hy vọng rằng, đây sẽ là cú hích nâng tầm cà phê Gia Lai trong thời gian tới.
Phần lớn cà phê được trồng tại trên địa bàn tỉnh Gia Lai thuộc giống Robusta. Cà phê Robusta Gia Lai có chất lượng được đánh giá là đặc trưng, tạo nên danh tiếng trên thị trường. Sản phẩm cà phê Gia Lai tương đối đa dạng, từ cà phê nhân đến các dạng sản phẩm chế biến. Với cà phê nhân có hạt đồng đều, mùi thơm thoảng nhẹ, lưu hương lâu, vị ngậy, hơi béo; cà phê bột có trạng thái bột mịn, tơi xốp, màu nâu đỏ, màu nước chiết nâu cánh gián đậm, mùi thơm lừng lan toả mạnh, lưu hương lâu, vị đắng đậm đà,… Cùng với đó, điều kiện khí hậu, độ ẩm không khí và phương thức canh tác, sơ chế, chế biến, bảo quản của người dân tại khu vực địa lý cũng là yếu tố quyết định đến chất lượng của cà phê Gia Lai.
Chị Nguyễn Thị Thảo – Tổ dân phố 7, thị trấn Ia Kha, huyện Ia Grai nói: “Hiện nay, bà con nông dân cũng nắm bắt được sản xuất các sản phẩm an toàn, sức khỏe cho người tiêu dùng. Bên cạnh đó, tôi là thành viên trong hợp tác xã Tâm Thành cũng luôn đồng hành với bà con thông qua các buổi tập huấn để có kế hoạch thực hiện trồng và chăm sóc theo tiêu chuẩn 4C. Bên cạnh đó, thì mình làm tốt hơn nữa là làm theo hướng hữu cơ đó là hướng sạch, chính vì thế vùng nguyên liệu cực kì an toàn để có sản phẩm cuối cùng đưa ra thị trường.”
Cà phê là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của tỉnh Gia Lai. Năm 2022, kim ngạch xuất khẩu của tỉnh đạt 660 triệu USD, tăng 8,2%, trong đó, mặt hàng cà phê chiếm hơn 62% giá trị xuất khẩu toàn tỉnh. Vì vây, việc xây dựng chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cà phê là một trong những bước đệm để nâng cao giá trị sản phẩm; đồng thời là điều kiện cần thiết để các cơ sở, doanh nghiệp xuất khẩu cà phê ra thị trường thế giới.
Ông Phan Bá Kiên – Giám đốc Công ty TNHH Ba Ka Gia Lai cho biết: “Chỉ dẫn địa lý rất là quan trọng, quan trọng với cả doanh nghiệp quan trọng với nền sản xuất nông nghiệp của địa phương và quan trọng với cả thị trường mà họ nhập hàng của mình. Thứ nhất, là giúp cho doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận thị trường lớn, thị trường khắt khe về mặt chất lượng, thứ 2 là giúp doanh nghiệp có thể xây dựng những giá trị thương hiệu có gắn liền với địa phương, với tính độc đáo mà chỉ có vùng địa phương mình mới có khi đưa vào sản phẩm. Thứ 3 là khi mình có những cái giá trị như vậy thì mình có thể yêu cầu những mức giá tốt hơn cho sản phẩm. Cùng 1 sản phẩm mình có nguồn gốc, xuất xứ, rõ ràng mình bán được giá cao hơn.”
Toàn tỉnh Gia Lai hiện có 98.000 ha cà phê…tập trung chủ yếu tại các huyện Đăk Đoa, Ia Grai, Chư Prông, Chư Păh, Đức Cơ, Kbang, Chư Sê, Mang Yang, Chư Pưh,.. Việc phát triển vùng sản xuất đi đôi với cải thiện chất lượng sản phẩm và có những chính sách hỗ trợ sản xuất, quảng bá thương hiệu, chọn được các sản phẩm chủ lực để quảng bá góp phần đưa lĩnh vực nông nghiệp trở thành thế mạnh trong phát triển kinh tế của tỉnh. Để quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý Cà phê Gia Lai cần xây dựng hướng dẫn chung trong hoạt động quản lý chỉ dẫn địa lý nhằm định hướng cho các địa phương.
Tiến sĩ Trịnh Văn Tuấn – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hệ thống Nông nghiệp thuộc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam nhấn mạnh: “Chúng ta phải quản lý như thế nào gắn với thương hiệu một cách bền vững và lâu dài. Muốn làm được điều đó, chúng ta phải làm được 3 việc: Một là chúng ta thực hiện đúng việc cấp quyền cho các chủ thể, các doanh nghiệp các hợp tác xã có đủ điều kiện để khai thác chỉ dẫn địa lý thì được dán dấu hiệu nhận diện chỉ dẫn địa lý cà phê; thứ 2, chúng ta xây dựng quy trình giám sát chất lượng cà phê; Thứ 3, chúng ta phải xây dựng chế độ hậu kiệm tức là các sản phẩm sau khi được các doanh nghiệp đăng kí thương hiệu cà phê Gia Lai thì phải được kiểm soát một cách chặt chẽ đáp ứng các yêu cầu bản mô tả đã đăng kí với cục sở hữu trí tuệ.”
Chỉ dẫn địa lý là dấu hiệu dùng để chỉ sản phẩm có nguồn gốc từ khu vực, địa phương, vùng lãnh thổ hay quốc gia cụ thể. Với sản phẩm cà phê Gia Lai, việc được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý đã khẳng định về uy tín, chất lượng cà phê Gia Lai với người tiêu dùng trong nước và quốc tế. Qua đó, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm, tăng thu nhập cho người dân và tăng sức cạnh tranh cho sản phẩm địa phương
Thúy Diện – Duy Linh