Hai từ “đa cấp” đối với không ít người Việt Nam hiện nay đang bị xem là “lợi dụng”, thậm chí nói nặng hơn đó là “lừa đảo”. Hệ lụy này có lẽ cũng bởi những hậu quả mà không ít công ty “đa cấp” biến tướng gây ra khiến hàng trăm, hàng ngàn và thậm chí còn nhiều hơn nữa những người dân, những gia đình “tiền mất, tật mang” vì trót tin lời tham gia “đa cấp”.
Trên thực tế, theo các chuyên gia, đúng bản chất của “đa cấp chân chính” đó là hình thức cùng tham gia để bán hàng và hưởng lợi từ doanh số kinh doanh. Trước đây, với những quy định còn nhiều lỗ hổng nên hoạt động bán hàng đa cấp thường bị biến tướng; tuy nhiên kể từ sau khi có Nghị định số 40 năm 2018 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp, công tác quản lý Nhà nước đối với loại hình này đã được siết chặt hơn. Thế nhưng điều quan trọng đó là người dân cần có cái nhìn đúng hơn về hoạt động bán hàng đa cấp.
Công ty TNHH Thương mại Lô Hội là 1 trong 10 công ty bán hàng đa cấp đã thực hiện đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp trên địa bàn tỉnh Gia Lai theo quy định của pháp luật và là công ty duy nhất có chi nhánh tại tỉnh hiện đang hoạt động ở địa chỉ số 59 đường Nguyễn Tất Thành, phường Hoa Lư, TP.Pleiku. Với các sản phẩm chủ yếu là thực phẩm chức năng, mỹ phẩm dưỡng và hàng tiêu dùng, doanh số bình quân mỗi tháng của chi nhánh khoảng 01 tỷ đồng, tuy nhiên doanh thu tại thị trường Gia Lai rất thấp, chỉ khoảng 50 triệu đồng.
Chị Lê Thị Huyên – Quản lý Công ty TNHH Thương mại Lô Hội chi nhánh Gia Lai cho biết: “Công ty Lô Hội thì thành lập cũng lâu rồi và chi nhánh Gia Lai thì thành lập khoảng năm 2013. Hệ thống nhà phân phối rất là đông nhưng mà sau 1 vài biến cố thì tan rã hệ thống và bây giờ cái khó khăn là chúng tôi khôi phục lại hệ thống chưa được nhiều. Cái khó của doanh nghiệp là thị trường thì có nhiều loại hình thức giống như là biến tướng trà trộn vào với nhau, cho nên là người dân đa số mà nghe tới chữ đa cấp hoặc là nói đến kinh doanh bán hàng đa cấp thôi là họ đã lánh xa những nhà phân phối rồi. Ví dụ như chúng tôi đi giới thiệu những sản phẩm của chúng tôi thì khi mà chúng tôi nói chúng tôi thuộc công ty Lô Hội, họ nghe tới Lô Hội là họ nghĩ đa cấp nên né xa chúng tôi rồi”.
Theo Luật sư Võ Đan Mạch – Chánh Văn phòng Hiệp hội bán hàng đa cấp Việt Nam thì thật ra ngành bán hàng đa cấp ở Việt Nam hiện đang đi sai lệch theo quỹ đạo của nó, bởi chỉ với một suy nghĩ đơn giản của người dân khi tham gia vào mạng lưới này đó là tham gia theo kiểu tuyển dụng và chờ cơ hội để một ngày có lời, mà không phải là tham gia vào để bán hàng theo đúng nghĩa của hình thức bán hàng đa cấp chân chính vốn phải như vậy. Trên thực tế, hoạt động bán hàng đa cấp phải đi kèm với một trong hai hình thức, đó là người tham gia phải đi bán hàng và tuyển dụng người khác cùng bán hàng hoặc nếu không đi bán hàng thì chuyển sang mô hình bán trực tiếp bán theo kiểu đại lý, cửa hàng. Tuy nhiên, hiện nay rất ít người hiểu một cách chính xác về vấn đề này.
Luật sư Võ Đan Mạch – Chánh Văn phòng Hiệp hội bán hàng đa cấp Việt Nam cho biết: “Một phần là cũng do người dân mình không tìm hiểu mà cứ thấy và nghe nói có lời là tham gia vào. Cho nên để thật sự mà tham gia vào ngành này phát triển kinh doanh thì hầu như hiện nay, số liệu là 1 triệu người nhưng chỉ có 300 ngàn người tham gia bán hàng thôi; còn lại là đầu tư hoặc ký vào đó theo lời kêu gọi mà thôi”.
Có thể nói với nhận thức còn chưa đầy đủ của người dân về hoạt động bán hàng đa cấp đã và đang là “miếng mồi ngon” cho các công ty, doanh nghiệp đa cấp bất chính lợi dụng để trục lợi. Và chính thực tế này cũng đã đặt ra không ít khó khăn trong công tác quản lý Nhà nước đối với quản lý hoạt động bán hàng đa cấp hiện nay.
Ông Phạm Văn Cao – Phó Trưởng phòng phụ trách Phòng điều tra và xử lý cạnh tranh không lành mạnh, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng cho biết: “Hiện nay thì các doanh nghiệp cũng đã dần ổn định và tính tuân thủ pháp luật đã cao hơn rất nhiều. Thế thì vấn đề lớn nhất hiện nay đó là các DN hoạt động không phép. Do các DN hoạt động chính thống họ bị kiểm soát rất là chặt chẽ cho nên là nhiều DN có xu hướng hoạt động không phép và người dân thì có nhận thức không đầy đủ, đôi khi họ không biết tìm hiểu thông tin hay đối chiếu thông tin ở đâu để biết DN nào chính thống hay là không, thì họ có thể tham gia vào những DN như vậy và nó cũng sẽ tạo ra nhiều hệ lụy. Bởi đã là không phép rồi thì khi mà có xảy ra tranh chấp hay vấn đề gì đó thì quyền lợi rất là khó có thể đòi lại được”.
Hiện đến thời điểm này, cả nước chỉ có 23 doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận bán hàng đa cấp theo quy định của pháp luật. Theo khuyến cáo của ngành chức năng, khi tham gia vào thị trường này, các doanh nghiệp cần phải đảm bảo tính minh bạch cao, luôn luôn phải đáp ứng tất cả các điều kiện và phải đảm bảo kiểm soát được hoạt động của nhà phân phối. Còn với người dân, cần hiểu đúng bản chất của bán hàng đa cấp chân chính cũng như có sự tìm hiểu một cách kỹ lưỡng đối với các công ty hoạt động trong lĩnh vực này để tránh thiệt hại cho bản thân./.
Mỹ Tiến, Phi Long