Cà phê là một trong những cây trồng chủ lực, mang lại nguồn thu nhập chính cho nhiều nông dân và cũng là mặt hàng xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn nhất của tỉnh Gia Lai. Với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của vùng đất Gia Lai đã mang lại dòng cà phê đặc trưng Robusta nhờ nguồn cafein vượt trội, ngoại hình đẹp, màu sắc nổi bật, hương vị không kém phần tinh tế. Cùng với cà phê Robusta thì hiện nay một số nông dân, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đã trồng thử nghiệm cà phê đặc sản Arabica Yellow Bourbon, qua đó tạo nên sự đa dạng trong các dòng cà phê, cũng như nâng cao giá trị cho sản phẩm cà phê Gia Lai.
Đã gắn bó với cây cà phê được gần 30 năm, đặc biệt là đam mê dòng cà phê đặc sản, trên diện tích hơn 5 ha, anh Đặng Thanh Hải đã trồng thử nghiệm 2 ha cà Arabica Yellow Bourbon. Sau hơn 4 năm trồng và chăm sóc, anh cho biết: Chăm sóc giống cà phê này đòi hỏi yêu cầu chăm sóc rất cao, như các tiêu chuẩn về thổ nhưỡng, chất đất, độ cao, lượng mưa, gió, nhiệt độ nhưng sản lượng thu hoạch chưa ổn định. Cùng với đó, thời gian thu hoạch dàn trải tầm 3 tháng, để lựa chọn những quả chín căng mọng để có được những hạt cà phê có chất lượng tốt nhất.
Anh Đặng Thanh Hải – Xã Ia Kênh, TP. Pleiku nói: “Tôi nghĩ cà phê đặc sản khó ít người làm được, quỹ đất của mình không được nhiều, gắn bó với cà phê gần 30 năm rồi, muốn thử sức và dư địa của cà phê đặc sản đang còn mới, còn nhiều. Vừa làm vừa học hỏi nhưng cũng mong muốn các cơ quan chức năng tổ chức được những sân chơi như trên thế giới hoặc như các địa phương, với các nhà vườn quy mô không lớn nhưng có sân chơi đưa được giá trị nông sản của Gia Lai lên.”
Còn đối với Công ty TNHH BaKa Gia Lai đã trồng khoảng 1,7 ha cà phê Arabica Yellow Bourbon được hơn 10 năm tại xã Chư Đăng Ya, huyện Chư Păh. Khi mới trồng, vì chưa có kinh nghiệm, kỹ thuật nên tỷ lệ cây sống không cao. Tuy nhiên, vừa làm vừa học hỏi khoa học kỹ thuật để áp dụng trên diện tích cây trồng nên sản lượng dần ổn định. Công ty đang nhân rộng dòng cà phê này thêm 1,3 ha. Cùng với việc trồng, chăm sóc, thu hoạch thì quy trình sơ chế, gia công dòng cà phê Arabica Yellow Bourbon cũng yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt. Phương pháp sơ chế của loại cà phê này là thủ công hái chọn, hái nhiều đợt, lựa chọn trái chín và chắc, sau đó chế biến ướt, khô hoặc honey tuỳ theo yêu cầu và đặc trưng thời tiết mỗi năm nhằm giữ lại được nhiều nhất các đặc tính tốt như mùi, vị, hương trái cây tự nhiên của giống Arabica Bourbon thuần chủng.
Ông Phan Bá Kiên – Giám đốc Công ty TNHH Ba Ka Gia Lai cho biết: “Mình trồng giống này, giống này khi làm thành công hiệu quả kinh tế rất là cao, đi kèm với đó là chất lượng vượt trội. Yếu tố khác là cũng muốn khẳng định địa bàn của địa phương mình hoàn toàn có thể canh tác và trồng cho năng suất tốt và cho giống cà phê giá trị, cà phê đặc sản.”
Từ nửa cuối thế kỷ 19, cà phê Bourbon xuất phát từ một hòn đảo nhỏ của Pháp có tên là Bourbon đã được mang đến Việt Nam. Cà phê Yellow Bourbon là một dòng lai đặc biệt, với độ ngọt cao, hương thơm hoa cỏ, hậu vị trái cây đặc trưng. Ở Gia Lai, diện tích cà phê Yellow Bourbon cũng chưa nhiều nên mỗi cá nhân, doanh nghiệp tìm thị trường tiêu thụ khác nhau như: Tự chế biến hoặc cung cấp cho các nhà chế biến rang xay cà phê đặc sản,…Với dòng cà phê Yellow Bourbon trên thị trường hiện có giá cao gấp 3 -5 lần cà phê Robusta, vì vậy góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế, giá trị, thương hiệu cà phê Gia Lai.
Ông Phan Bá Kiên – Giám đốc Công ty TNHH Ba Ka Gia Lai trao đỏi thêm: “Tạm thời Baka Farm cũng tìm cách đưa sản phẩm này đến với người tiêu dùng, đến với cái cách là cà phê đặc sản (Specialty). Mặc dù ở phạm trù, quy mô bé thôi nhưng bước đầu đã làm được những việc đó thông qua chuỗi cà phê của Baka. Thứ 2 là ứng dụng ngoài sản phẩm theo dạng cà phê đặc sản (Specialty) thì mình phối trộn với Robusta ở vùng mình và ra những dòng cà phê khác chất lượng nó vượt trội.”
Anh Đặng Thanh Hải – Xã Ia Kênh, TP. Pleiku chia sẻ: “Tôi chọn phân khúc là cung cấp cho các nhà chế biến rang xay cà phê đặc sản chứ không phải cà phê thông thường. Thứ nhất là cũng không sợ đầu ra bởi thứ nhất là ít người làm được. Vừa làm vừa học hỏi tôi nghĩ về lâu về dài làn được vì hiện nay, qua xu thế là càng ngày người ta càng đi vào chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, cà phê phải ngon phải sạch.”
Mặc dù, diện tích cà phê Arabica Yellow Bourbon trên địa bàn tỉnh Gia Lai chưa nhiều nhưng với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng đã mang lại những sản phẩm cà phê đặc trưng, được thị trường đón nhận. Từ những kết quả bước đầu sẽ góp phần đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng, giá thành cà phê Gia Lai theo mục tiêu phát triển cà phê đặc sản Gia Lai
Thúy Diện – Minh Trung